DE GESPLETEN RUSSISCHE ZIEL

In 1992 is er nog sprake van vriendschappelijke betrekkingen tussen de VS en Rusland waarvan de foto van Gorbatsjov en Reagan met een western hoed (links) van getuigt. In 2021 tijdens een ontmoeting tussen de beide presidenten in Genève is de sfeer tot onder nul gedaald tussen Biden en Putin (tweede van links en foto rechts). De democratisch gekozen president Zelensky van Oekraïne zit Poetin in de weg. Die wil hem weg en Oekraïte terug hebben. Maar Zelensky wendt zich nog meer naar het westen wat uiteindelijk in februari 2022 leidt tot de inval van Rusland in zijn buurland Oekraïne waar president Zelensky sinds 2019 regeert.

Na de dood van de communistische leider en dictator Lenin (1870-1924) breekt een stijd los tussen twee vooraanstaande partijleiders om de opvolging van Lenin. Aan de ene kant Stalin voor wie de revolutie allereerst een nationale, Russische aangelegenheid is en Trotski voor wie de Russische revolutie het begin is van een communistische revolutie op wereldschaal. 

De voormalige legerleider van het wrede en meedogenloze Rode Leger Trotski legt het in de communistische machtsstrijd af tegen de sluwe Stalin. Trotski wordt verbannen en uiteindelijk in Mexico vermoord (1940). Onder Stalin en zijn opvolgers blijft Rusland decennialang zo goed als afgesloten van westerse invloeden. De Russische (slavische) ziel heeft zich afgezonderd.

Enkel bewonderaars, meelopers (fellow-travelers) en leiders van Moskou getrouwe communistische partijen bezoeken het land. Dat blijft min of meer zo tot Gorbatsjov aan de macht kwam. Hij beseft dat om het communisme in Rusland te redden, dringend hervormingen nodig zijn. Omdat te bewerkstelligen zet hij de ramen wijd open, te wijd.

Die hervormingen gaan uiteindelijk veel verder dan Gorbatsjov kon vermoeden. Ze leiden tot de val van de Oostduitse muur, het uiteenvallen van de Sovjet Unie en de ondergang van de communistische partij. Het iss het uur van de waarheid voor heel Rusland. Het communisme heeft een reus op lemen voeten gebouwd. 

Rusland wordt hardhandig geconfronteerd met de beginselen van de markteconomie, het kapitalisme en de internationale handel. De opening naar het westen brengt vernieuwing maar ook totale verwarring in het land.

Ook binnen de voormalige machtige vakbonden heerst verwarring. De mijnwerkersbonden zoeken contact met de westers georiënteerde internationale vakbonden. Zij willen weten hoe vakbonden werken in een economie met een open markt en particulier kapitaal.

Andere vakbonden zoals die van de arbeiders in de atoomindustrie, gewend aan hun geprivilegieerde positie tijdens het communistisch bewind, steken hun neus aarzelend buiten de deur maar verlangen heimelijk terug naar het oude systeem. 

De komst van Putin in 2000 als opvolger van president Jeltsin was voor hen een opluchting. Zij begrijpen dat deze voormalige KGB’er wel eens de door hen gewenste oude orde zou kunnen herstellen.

Putin heeft de val van de muur en het uiteenvallen van de Sovjet Unie vanuit zijn post als KGB’er in Oost Duitsland van nabij meegemaakt. Dat moet voor hem als medewerker van de KGB met een heilig geloof in de macht en de superioriteit van de Sovjet Unie, een trauma zijn geweest. 

Als president grijpt Putin (2000) terug op het concept van de Russische ziel die zich verzet tegen westerse invloeden die in zijn ogen tot doel hebben de macht van Rusland te ondermijnen. Om een terugkeer naar het oude Rusland mogelijk te maken blaast hij de alliantie tussen de Orthodoxe Kerk en de staat nieuw leven in. 

Met de wederopbouw onder Jeltsin van de onder Stalin afgebroken Christus-Verlosser kathedraal in het hart van Moskou, neemt de Orthodoxe kerk weer zijn vertrouwde centrale plaats in het leven van de Russen in.

Veertien jaar later gooit de Maidan opstand in Kiev roet in Putin’s eten. De wind in Kiev komt niet langer uit Moskou maar uit het westen. Dat is tegen het zere been van Putin. Zijn beleid is erop gericht om Rusland weer tot een wereld mogendheid te maken als tegenwicht tegen de westerse wereldorde. Nu dreigt Oekraïne, ooit de bakermat van het Russische Rijk en diens cultuur, onder zijn neus de etalage van het Westen te worden. 

Putin die in de jaren tachtig in Oost Duitsland heeft gezien hoe groot de aantrekkingskracht is van zo een westerse etalage met zijn  consumptiemaatschappij, democratie en politiek vrijheden, beseft het gevaar. 

Het Westerse experiment in Oekraïne dient zo snel mogelijk te beëindigen, is het niet door politieke manipulatie dan maar door een openlijk oorlog, in zekere zin een burgeroorlog zo nauw zijn Oekraïne en Rusland aan elkaar verwant. De Russische ziel is ene gespleten ziel geworden.

 

MEXICAANSE VERTELLINGEN 18. FOTOGRAFIE

 

Tijdens een bezoek aan het beroemde foto atelier van Nadar drong het tot Diego door dat de fotografie een revolutie betekent voor de schilderkunst. (foto: afkomstig van La Lagunilla in Mexico-stad)

Ondanks zijn teleurstelling in de revolutie houdt David vast aan zijn ideaal van een nieuw Mexico met een nieuwe Mexicaan. Hoe gek het ook mag klinken, die hoop heeft hij overgehouden van zijn verblijf in Parijs. In die Europese hoofdstad, aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, werd in kringen van kunstenaars veel gepraat over het communisme als de wetmatige toekomst voor de mensheid.

Voor David zijn communisme en nieuwe schilderkunst, twee kanten van dezelfde medaille. Kunst vernieuwt mens en maatschappij, mens en maatschappij vernieuwen de kunst. Het zal een wisselwerking zijn, een elkaar bevruchten waaruit een nieuwe mens en maatschappij zal ontstaan. Het is de wedergeboorte van Mexico. 

In Parijs zag hij hoe een nieuwe generatie kunstschilders nieuwe vormen en kleuren gebruikt terwijl de bourgeoisie zich vastklampt aan de klassieke academische schilderkunst in de bourgeois salons. Voor hen moet de schilderkunst zich wijden aan de illusie van werkelijkheid; hun werkelijkheid van goed geklede vrouwen, welgedane kinderen, kunstzinnig ingerichte huiskamers en salons en romantische landschappen die rust en tevredenheid uitstralen.

Tijdens een bezoek aan de beroemde fotostudio van Nadar dringt het tot hem door dat de fotografie een revolutie betekent voor de schilderkunst. De fotografie zal de schilderkunst onttronen als de kunst die zich wijdt aan de werkelijkheid. 

Fotografie zal beter dan de schilderkunst de werkelijkheid kunnen vangen of het nu om portretten,  landschappen, stedelijke scènes of wat dan ook zal gaan. Fotografie bevrijdt de schilderkunst aldus van de werkelijkheid als de maatstaf der dingen. De schilderkunst kan zich voortaan veroorloven zijn eigen werkelijkheid te scheppen.

Waarom zou dat met de verworven wetenschappelijke inzichten ook niet in de politiek en de economie kunnen en waarom zou dat dan niet het communisme zijn? Hij begreep dat Marx op basis van wetenschappelijke inzichten een weg had gevonden naar een nieuwe toekomst  voor het mensdom, een toekomst zonder uitbuiting en onderdrukking, een waarin alle mensen gelijk zijn.

Schilderkunst en communisme vullen samen het verlangen in de ziel van David naar een betere wereld. Bij het binnendruppelen van berichten over de overwinning van de Russische revolutie onder leiding van Lenin, begint zijn hart te bonzen van opwinding. De communisten aan de macht in Rusland, wie had dat kunnen denken? Nu zal daadwerkelijk bewezen worden dat de toekomst van mens en maatschappij een communistische toekomst is.

Hij besluit onmiddellijk om actief lid te worden van de communistische partij. Een daad waarmee hij de draad van de revolutie kan opnemen zonder de schilderkunst in de steek te laten. Met zijn hartstochtelijke enthousiasme overtuigt hij Diego om ook lid te worden van de communistische partij. Ze besluiten hun schilderkunst voortaan te wijden aan de geschiedenis van hun land die zal uitlopen in een bevrijding door het communisme. Het communisme zal Mexico uiteindelijk verzoenen met zijn geschiedenis en daarmee alle Mexicanen met elkaar. 

BIJ DE DOOD VAN EEN LINKSE TERRORIST

 

RAF moordenaar Rolf Heissler is op 18 mei 2023 gestorven.

Extreem rechts wordt tegenwoordig als een bedreiging van de democratie gezien, maar dat is wel eens anders geweest. Nog geen 50 jaar geleden was West Europa met name West Duitsland, Italië, Baskenland en Noord Ierland in de ban van extreem links geweld.

Dodelijk geweld wel te verstaan waar Nederland voor gespaard bleef totdat Rolf Heissler (1948-2023) van de Duitse Rote Armee Fraction RAF samen met Adelheid Schulz in Kerkrade bij een paspoortcontrole twee politie agenten in koelen bloede executeerde en twee anderen zwaar gewond werden.

De leden van de RAF waren geen lieverdjes, integendeel het waren  extreem moorddadige types. Uit het leven van Heissler blijkt dat hij zich liet inspireren door de stadsguerrilla Tupamaros in Uruguay en de Montoneros in Argentinië. Vooral de laatsten voerden een bloedige oorlog tegen het kapitalisme en de burgerlijke samenleving. Onder invloed van de Duitse RAF terroriste Brigitte Mohnhaupt werd Heissler lid van de Tupamaros München.

De RAF leden pleegden terreur uit naam van de strijd tegen het kapitalisme en het imperialisme dat ze in navolging van Lenin beschouwden als een hoger stadium van het kapitalisme. Het krankzinnige was dat ze een brede aanhang hadden onder links. Ik vraag me af wat die mensen bezielde, niet nu maar toen als tijdgenoot. Geloofden ze nu werkelijk de wereld te verbeteren door moord en doodslag?

Ook in Nederland kon de RAF op sympathie rekenen onder linkse studenten die in navolging van de oproep van de Cubaanse dictator Fidel Castro vonden dat het imperialisme verslagen moest worden. In Nederland bleef het uiteindelijk gelukkig bij linkse retoriek in de media en links radicale actiegroepen die de extreem linkse guerrilla groepen in Latijns Amerika steunden met woorden en geld. Soms drong hun stem door tot in de bovenwereld van een linkse politieke partij als de PvdA, in de Latijns Amerika commissie bijvoorbeeld.

Heissler werd ruim een half jaar later na de moorden in Frankfurt gearresteerd en veroordeeld tot levenslang. Na 22 jaar gevangenisstraf kwam hij vrij. Zes jaar later vertelde voormalig RAF-lid Peter-Jürgen Boock tegenover journalisten dat Heißler samen met Stefan Wisniewski op 18 oktober 1977 de dodelijke schoten op werkgeversvoorzitter Hanns-Martin Schleyer zou hebben afgevuurd. Dat was een wraakmoord vanwege de zelfmoord van enkele RAF leden in de gevangenis.

Nederland heeft toch nog een kleine rol gespeeld bij die moord. De voorbereiding en coördinatie van de ontvoering van Schleyer vond plaats vanuit een flat aan de Baden Powellweg 217 te Amsterdam. Op 30 oktober 1977 deed de Amsterdamse politie onderzoek in de woning. Kort nadat de agenten waren verdwenen, verscheen RAF-lid Rolf Clemens Wagner in de woning. Hij wist echter aan de politie te ontkomen omdat die de flat nog niet permanent observeerde. Wagner werd later veroordeeld voor onder meer zijn aandeel in de ontvoering en moord op Schleyer.

 

OORLOGSBULLETIN 65. DE WAARSCHUWING VAN YEVGENY PRIGHOZIN

 

Bendeleider Yevgeny Prigozhin kondigt in fromnt van enkele van zijn mannen met de Russische vlag in zijn handen en zijn Putjisnki laarsjes aan, de stad Bakmuth te hebben ingenomen.

Yevgeni Prigozhin, de bendeleider van de Wagner huurlingen, waarschuwt in een van zijn donderpreken tegen de Russische generaals en de oligarchen dat Rusland als gevolg van de oorlog in Oekraïne wel eens in een prerevolutionaire fase terecht kan komen zoals in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog.

De enorme verliezen van het toenmalige Tsaristische leger tegen vooral de Duitse legers waren de katalysator van een volksopstand tegen het tsaren regiem waar Lenin en Trotsky met hun Bolsjewieken handig gebruik van wisten te maken. Met de daarop volgende communistische Sovjet revolutie kwam een definitief einde aan het Rusland van de Tsaren en de Russische adel.

De Russische oorlog in Oekraïne is van een heel andere orde dan de Eerste Wereldoorlog waarin Rusland aan het Oostelijk front vochten tegen de Duitsers, Oostenrijkse-Hongaarse legers en de Turken. Het was een oorlog op vele fronten tegelijk verspreid door het hele Oosten van Europa tot aan de Baltische staten, Roemenië, Bulgarije en ja ook Oekraïne toe.

Maar net als toen mislukken ook nu de meeste Russische aanvallen. Het offensief tegen de hoofdstad Kiev liep vast. De voorgenomen blitzkrieg draaide uit op een enorm debacle voor Rusland. Na deze mislukking volgde een succesvol Oekraïns offensief tegen de Russische bezetting in het Oosten. Steden als Charkov en Cherson werden bevrijd van de Russen.

De Russen besloten daarop met hulp van Wagnerhuurlingen zich te concentreren op de oostelijke districten Luhanks en Donetsk. Putjinski verklaarde ze alvast tot Russisch grondgebied. Maar ook hier stagneerde het offensief. De inname van Bakmuth kostte vele duizenden levens en veel materieel. De stad was een puinhoop geworden.

Prigozhin kondigt zelfs de terugtrekking van zijn mannen uit Bakmuth aan. Het is dan dat hij waarschuwt dat het Russisch leger niet in staat zal blijken te zijn het hoofd te bieden aan het leger van Oekraïne dat sinds het begin van de oorlog vele malen sterker is geworden.
 
De oorlog heeft de zo door Putjinski gewenste demilitarisering van Oekraïne het tegendeel bewerkstelligt. Oekraïne is militair veel sterker aan manschappen en materieel dan voor de oorlog. Pregozjin meent dat als de Russische bevolking eenmaal doorkrijgt hoe groot de prijs aan levens is in deze oorlog, zij zich wel eens massaal tegen Putjinski zouden kunnen keren. Volgens de militaire staf in Oekraïne zijn er meer dan 200.000 doden aan Russische zijde gevallen. Aan de zijde van Oekraïne zouden er meer dan 25.000 doden gevallen zijn.

 

3. HET BELOOFDE LAND. ONTWIKKELINGSHULP

 

De nationale mentor van de Nederlandse ontwikkelingshulp en dus ook van mij was de macro-econoom en Nobel prijs winnaar professor Jan Tinbergen (1903-1994). 

"In 1957 werd Tinbergen gewoon hoogleraar in Rotterdam met als leeropdracht Wiskundige Economie en Ontwikkelingsprogrammering. Vanaf 1956 is Tinbergen naast die Wiskundige Economie ook het vak Economie van Ontwikkelingslanden gaan geven. Vanaf 1966 tot zijn emeritaat (1973) was zijn leeropdracht in Rotterdam Economie der Centraal Geleide Stelsels en Ontwikkelingsprogrammering. De problematiek van de Derde Wereld had allengs meer zijn interesse en zijn 'hart' gekregen dan theoretische benaderingen. Hij richtte diverse instituten op en was vele jaren topadviseur van de VN voor ontwikkelingsplanning. Naast zijn hoogleraarschap bij de Nederlandsche Economische Hoogeschool was Tinbergen van 1934 tot 1968 directeur van de Stichting het Nederlands Economisch Instituut. Verder was hij de eerste directeur van het Centraal Planbureau. Van 1973 tot zijn pensionering in 1975 gaf hij college als hoogleraar aan de Universiteit Leiden." (foto: petrus nelissen, gemaakt in 1988 tijdens een CNV actie voor behoud van 1,5% van het Nationale Inkomen voor Ontwikkelingshulp)

Dat ik als bijvak ‘Economie van de ontwikkelingslanden’ koos was natuurlijk geen toeval. Het was mijn lot, van begin af aan al maar ik besefte dat toen natuurlijk niet. Als Rooms jongetje hoorde ik in de zondagsmis op de preekstoel zo af en toe een missiepater prediken over de armoede en de onwetendheid in verre landen, bijvoorbeeld Papoea Nieuwe Guinea. Ter afsluiting van zijn sermoen vroeg hij dan een bijdrage aan ons parochianen voor de aanschaf van schoppen want die waren hard nodig om op het land om te spitten. Zijn verhaal was een combinatie van idealisme, heldenmoed, avontuurlijk reizen en nuttig werk, zogezegd een Roomse Kuifje.

Die combinatie is nooit meer uit mijn hoofd verdwenen. Aan het eind van de lagere school nam ik mij samen met mijn beste vriend voor om voor ingenieur te gaan studeren om daarna de Surinamers te gaan helpen bij het Brokopondoplan waar we net wat over geleerd hadden. Op de middelbare school leerde de godsdienstleraar ons dat ontwikkelingshulp of zoals het toen heette hulp aan de arme landen een plicht van naastenliefde was, ook als de hulp niet altijd goed terecht komt. Mijn vriend is inderdaad water en wegenbouw gaan studeren, ik was daarentegen op een ander pad terecht gekomen. Tot vandaag dan, want met de idee om colleges in de “Economie van de ontwikkelingslanden’ van professor Janssen S.J. van de Hogeschool Tilburg te gaan volgen, keerde ik terug op het voor mij bestemde pad.

Ik leerde van Janssen waarom het nodig is dat wij de ontwikkelingslanden moeten helpen met het verstrekken van kapitaal en kennis ofwel ontwikkelingshulp. Ontwikkelingslanden zijn te arm om te besparen en zo lang je niet kunt besparen heb je geen geld om te investeren in de ontwikkeling van je land. Ik besef dat dit een iets te eenvoudige weergave is van het college ‘Economie van de ontwikkelingslanden’ maar de strekking is duidelijk. Ontwikkelingshulp is noodzakelijk willen we de ontwikkelingslanden niet in de steek laten, wat niet alleen onverantwoord zou zijn vanuit naastenliefde maar ook onrechtvaardig want veel ontwikkelingslanden zijn voormalige koloniën waarvan wij ex-koloniale landen geprofiteerd hebben.

Dat laatste werd bevestigd door de in zwang zijnde imperialisme theorieën over de uitbuiting van wat de Derde Wereld was geen heten. De term Ontwikkelingslanden deed semantisch geen recht aan de eigen ontwikkeling van die landen, hoe anders die ook is.

Vladimir Iljich Lenin, de Godfather van het communistische Rusland, zei al dat het imperialisme het hoogste stadium is van het kapitalisme. Wij imperialisten zijn rijk geworden over de ruggen van de armen, waarmee ook meteen de schuldvraag is beantwoord en vastgesteld wie verantwoordelijkheid is voor de armoede wereldwijd.

Het boek“Capitalism and Underdevelopment in Latin America’ (1967) van de Duitse socioloog en econoom Andre Gunder Frank leverde het economische bewijs van de Leninistische ideologie. Latijns Amerika is het slachtoffer van zijn voormalige koloniale machthebbers en het nieuwe Noord Amerikaanse imperialisme. Zo werd mijn wereldbeeld overzichtelijk en helder. Dat in deze toestand ingegrepen moest worden, is me duidelijk geworden. Hoe precies wist ik nog niet maar dat ik had er alle vertrouwen is dat de toekomst mij dat zal leren. 

(wordt vervolgd)
 

MARC CHAGALL EN DE RUSSISCHE REVOLUTIE

Marc Chagall, c. 1920 (by Pierre Choumoff)

De zoektocht van Jeroen Krabbé naar de mens Chagall in zijn TV serie was aanleiding om Chagall's autobiografie “Mijn Leven” te kopen. Daarin las ik hoe deze dichterlijke schilder, misschien wel de meest poëtische schilder van zijn tijd, bijna verpletterd werd door de Russische revolutie. Niet omdat hij een tegenstander was van de revolutie, integendeel hij geloofde erin, maar door armoede en vervolging.

Chagall raakte per toeval verzeild in de Russische revolutie nadat hij na een korte succesvolle schilderscarrière in Parijs terugkeerde naar Wit Rusland om er zijn geliefde Bella, dochter van welgestelde juweliers, te trouwen. Door zijn succes kon hij met opgeheven hoofd zijn Bella ten huwelijk vragen. Nog net voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog trouwde hij met haar in zijn geboortedorp Vitebsk, tevens zijn bron voor schilderkunstige inspiratie. 

Hij kon niet meer terug naar Parijs of Berlijn. Hij raakte verwikkeld in de Russische militaire administratie van de Eerste Wereldoorlog, vervolgens in de revolutie om tenslotte na 5 jaar op te vluchten voor alle ellende van de Bolsjewistische revolutie. 

In zijn autobiografie kun je de ontwikkelingen van de revolutie stap voor stap volgen. Alles begint met de hoop dat de troepen van keizer Wilhelm niet tot zijn geboortedorp zullen gaan: “Ik heb gebeden: <Wilhelm, wees nu alsjeblieft tevreden met Warschau, met Kovno, maar trek Dvinsk niet binnen. En laat toch vooral Vitebsk met rust! Daar ben ik en daar maak ik mijn schilderijen.>”
 
En:
“Hoe dichter het leger in de buurt kwam, hoe meer de joodse bevolking zich terugtrok, de steden en sjtetls verliet. Ik zou ze het liefst allemaal in mijn schilderijen verbergen, om ze in veiligheid te brengen.” (blz. 174-175)

Dan volgt de muiterij van de Russische soldaten:
“De soldaten ontvluchten het front. De oorlog, de munitie, de vlooien, alles blijft in de loopgraven achter…. Uit hun mond brult een schreeuw naar vrijheid. Woedende vloeken vliegen in het rond… Ook ik verlaat het front, net als de anderen. De vrijheid en het eind van de oorlog. Vrijheid. Vrijheid in alles. Vrijheid voor iedereen.” (blz.175)

De revolutie begint.
“En ze barst los, de februari revolutie… Het Volonski regiment komt als eerste in opstand. .. Overal geweerschoten. De kanonnen werden klaargezet. Men voerde wapens aan. <Leve de Doema! Leve de voorlopige regering!> De artilleristen kozen de kant van het volk. (blz.175)

De ondergang van de democratisering.
“De kadettenregering volgt die van de halfdemocraten op. Na hen komen de democraten. Dan zullen ze samen de krachten verenigen. Dat mislukt. Daarna wilde generaal Kornilov Rusland redden. Maar de deserteurs bezetten alle spoorwegknooppunten. <We gaan naar huis!>. ..Dan komen de sociaal-revolutionairen in de mode. In het circus houdt Tsjernov zijn toespraken. <Wetgevende Vergadering!…>” (blz. 177)

Lenin verschijnt op het toneel.
“Op het Znamski-plein, voor het grote monument van Alxander III, begon men te fluisteren: <Lenin is aangekomen.><Wie is dat?> <Lenin, uit Genève?> <Ja,die.> <Die is hier al!> <Dat kan toch niet?> <Weg met hem! Jaag hem weg! Leve de voorlopige regering! Alle macht aan de Wetgevende Vergadering!> (blz.177)

De kunstenaars doen mee.
“In het Michajlovsk-theater verzamelen zich de toneelspelers, de schilders. Ze zijn van plan een Ministerie van Kunsten op poten te zetten. Ik ben erbij als toeschouwer. Opeens hoor ik, tussen de personen die voor het ministerie worden genoemd uit de hoek van de jongeren, mijn naam noemen. Ik verlaat Petersburg en keer terug naar Vitebsk. Boven het ministerschap geef ik de voorkeur aan mijn geboortestad.” (blz.178)

Staatsgreep.
“Lenin heeft het land op zijn kop gezet, zoals ik in mijn schilderijen doe… Lenin houdt een toespraak hoog vanaf zijn balkon. Iedereen is er. De letters R. S. F. S. R. (Russische Socialistische Federatieve Sovjet-Republiek) kleurden al rood. De fabrieken lagen stil… Geen brood meer. De zwarte letters op de ochtendbulletins wurgden mijn hart. Staatsgreep. Lenin, president van de Sovnarkom. Loenatsjarksi, president van de Narkompros. Trotski is er ook. Zinovjev idem. Oeritski bewaakt de toegangen tot de Wetgevende Vergadering. Iedereen is daar, en ik…in Vitebsk."

Chagall organiseert op verzoek van de revolutionaire leiders als Volkscommissaris van de plaatselijke Kunstacademie de eerste verjaardag van de oktober revolutie in Vitebsk.

“En op 25 oktober zwaaiden overal in de stad mijn kleurrijke beesten, vrolijk vervuld van de revolutie. De arbeiders marcheerden door de straten onder het zingen van de internationale. Toen ik ze blij zag lachen, wist ik zeker dat ze me begrepen. De leiders, de communisten, waren trouwens wat minder tevreden. Waarom is de koe groen en waarom vliegt het paard door de lucht? Waarom? Wat heeft dat met Marx en Lenin te maken? “ (blz.182)

Marc Chagall, 'Ik en het Dorp', 1911

De ontaarding.
“Op een middag stopten voor de schitterende etalages zeven wagens van de Tsjeka (Geheime politie in de eerste jaren van de Sovjet-Unie; voorloper van de KGB), soldaten begonnen direct de edelstenen, het goud, het zilver, de uurwerken, alles wat er in de drie winkels voorhanden lag, in te laden…Ze hebben uit de keuken zelfs het zilveren bestek meegenomen dat net van tafel was geruimd. Daarna zijn ze naar mijn schoonmoeder gegaan en hebben haar een revolver onder de neus gehouden: <De sleutels van de brandkast, anders…> Mijn schoonouders, op slag oud geworden, bleven stomgeslagen achter, met krachteloos hangende armen, de blik verloren in de verte waar de zeven wagens waren verdwenen. De samengestroomde menigte huilde geluidloos… Die nacht nog kwam de Tsjeka terug, gewapend met geweren en koevoeten.- <Huiszoeking!>” (Blz.201)

Terug in Moskou, levend in diepe armoede slaagt Chagall er na veel omzwervingen in om naar Parijs te vluchten.

HOE GEERT WILDERS NEDERLAND WIL TERUG VEROVEREN

 Geert Wilders heeft zichzelf on-line geplaatst als zijn grote held Michiel de Ruyter
gesecondeerd door PVV fractielid Fleur Agema. Hij schijnt daarvoor het vroegere
PVV fractielid Brinkman voor weg geshopt te hebben. Wilders wil als een
soort admiraal Michiel de Ruyter terug veroveren.

 Geert Wilders heeft zichzelf on-line geplaatst als zijn grote held Michiel de Ruyter gesecondeerd door PVV fractielid Fleur Agema. Hij schijnt daarvoor het vroegere PVV fractielid Brinkman voor weg geshopt te hebben. Wilders wil als een  soort admiraal Michiel de Ruyter terug veroveren.

Geert zelve stelt mijn digitale fotocomposities van hem daarentegen niet op prijs, tenminste dat maak ik op uit het feit dat hij mij op twitter heeft geblokkeerd: Het volgen van @geertwilderspvv en het weergeven van de Tweets van @geertwilderspvv is voor jou geblokkeerd. Meer informatie
Erg vind ik het niet, maar ik had meer gevoel voor humor verwacht van de man die Nederland wil terug veroveren. 

Hieronder een overzicht van mijn digitale fotocomposities waar Geert zelve dus helaas niet om kan lachen. 


Als man van de Nachtwacht

Digitale fotocompositie van petrus, 17 februari 2010

Als Zonnekoning

Digitale fotocompositie van petrus, 30 juni 2009

Als Napoleon

Digitale fotocompositie van petrus, 18 oktober 2009

Als Lenin

Digitale fotocompositie van petrus, 30 december 2009

Als klassieke Cowboy Held

Digitale fotocompositie van petrus, 15 oktober 2010

Als Piraat (Pirates of the Caribbean)

Digitale fotocompositie van petrus, 17 november 2010

Als Honkbal Kampioen (Babe Ruth van de New York Yankees)

Digitale fotocompositie van petrus, 14 augustus 2010

Als Eenmanspartij

Digitale fotocompositie van petrus, 23 juli 2008

Als Mussolini

Digitale fotocompositie van petrus, 12 november 2008

Als boodschappenjongen

Digitale fotocompositie van petrus met dank aan Duane Hanson, 28 februari 2010

Als marskramer

Digitale fotocompositie van petrus met dank aan Jheronimus Bosch, 14 augustus 2010

IS PUTIN EEN NIEUWE LENIN, STALIN OF TSAAR? (ПУТИН NEW Ленин, Сталин ИЛИ CZAR?)

Een digitale fotomontage waarin Putin wordt afgebeeld als een eigentijdse Lenin. Lenin zou weliswaar nooit in zijn blote bast geposeerd hebben maar wilde het Russische volk verleiden met woorden. Putin wil dat doen met beelden gestolen uit o.a. Hollywood zoals deze goedkope imitatie van Rambo. De boodschap is duidelijk: Rusland heeft een echte Rambo in tegenstelling tot het decadente Westen. 

Wie of wat is Putin? Is hij een nieuwe Nieuwe Stalin, meer een Nieuwe Lenin of zoals sommigen beweren een Nieuwe Tsaar? Om met het ergste te beginnen. Net zo min als Stalin schuwt Putin schijnprocessen om zijn politieke en maatschappelijke tegenstanders uit te schakelen. Hij gaat daarbij wel iets subtieler – moderner ook – te werk dan Stalin. Zijn slachtoffers hoeven geen bekentenis af te leggen of zich schuldig te verklaren. Ze worden ook wel zonder bekentenis schuldig bevonden. Ze hoeven dus niet gemarteld te worden. Ze worden na veroordeling al evenmin ter dood veroordeeld door executie zoals onder Stalin gebruikelijk was.

Michail Chodorkovski achter tralies tijdens een van de door Putin mee geregisseerde schijnprocessen.

Het bekendste voorbeeld van een schijnproces is dat van de Russische oliemiljardair Michail Chodorkovski, eigenaar van oliegigant Yukos (2003). Geen schijnproces op ideologische gronden zoals in de jaren '30 onder Stalin met anti-communistisch verraad aan kapitalistische spionnen en dergelijke onzin meer, maar een “modern proces” op beschuldiging van belastingontduiking. Belasting betalen is in het post-communistische Rusland, dat nooit een fatsoenlijke overheidsapparaat heeft gehad, altijd een onduidelijk zaak geweest, met complotten en vooral ook corruptie tot op het hoogste niveau. Het was voor Putin daarom kinderspel een schijnproces op te zetten. Vervolgens ontmantelde hij samen met zijn schatrijke, trouwe kameraden Yukos waardoor Chodorkovski het grootste deel van zijn vermogen verloor. Die beschikt dus niet meer over genoeg geld om campagne tegen Putin te voeren, ook later niet als hij nog ooit op vrije voeten zou komen.

De Pussy Riot groep tijdens hun optreden in de Christus Verlosser kathedraal in Moskou, het symbool van herstel van de Russisch Orthodoxe kerk als staatskerk.

Een ander soort bedreiging dan Chodorkovski, die voor zijn arrestatie te kennen had gegeven politieke ambities te hebben, was de meiden punkgroep Pussy Riot die in de Christus Verlosser kathedraal in Moskou het aandurfden om een anti-Putin lied (verlos ons van Putin) te zingen als protest tegen zijn herverkiezing. Pussy Riot maakte gebruik van hun vrijheid tot demonstratie en meningsuiting om politiek verzet tegen Putin op ludieke wijze te mobiliseren. Een normale en gebruikelijke gang van zaken in democratische landen maar dodelijk voor een Machiavellistische machthebber als Putin. Naar goed Russisch gebruik werden zij tijdens een schijnproces tot twee jaar strafkamp veroordeeld (2012).

Putin liet Chodorkovski en de Pussy Riot meiden vervroegd vrij als gebaar om zijn Olympische Winterspelen in Sotsji (afgelopen februari) te redden van negatieve publiciteit en zelfs een mogelijke boycot. Maar de spelen waren nog maar amper voorbij of Putin liet in Oekraïne zijn ware gezicht zien met de inname van de Krim en de bewapening van zogenaamde Russische opstandelingen in Oost Oekraïne wat leidde tot de oprichting van zogenaamde volksrepublieken. Een internationaal gezien zeer gewaagde politiek waarvan de gevolgen nu nog niet helemaal te overzien zijn.

De tot Brit genaturaliseerde voormalige KGB'er en oud collega van Putin op zijn sterfbed in een ziekenhuis in Londen (2006). Litvinenko bleek vergiftigd te zijn door het radio actieve Polonium. de kosten van een dergelijke operatie werden geschat op 7,6 miljoen Euro. Litvinenko was overigens niet de enige die besmet was met Polonium.

Dat Putin net als Stalin en Lenin niet bang is om te moorden volgens het aloude spionnen recept , bleek met de moord op de gewezen Russische spion Alexandr Litvinenko (2006), die als genaturaliseerde Brit in Londen woonde. “Litvinenko's dood werd al snel in het kader van zijn felle tegenstand tegen de regering-Poetin geplaatst. Zo beweerde hij in 1998 dat er door de Russische overheid een moordcomplot tegen de naar het Verenigd Koninkrijk gevluchte Russische zakenman Boris Berezovski op touw was gezet. Verder zou volgens hem de FSB (de voormalige KGB, de vroegere werkgever van Putin) achter aanslagen in 1999 op appartementen in Moskou hebben gezeten, aanslagen waarvan de Tsjetsjenen de schuld kregen waardoor een nieuwe Tsjetsjeense oorlog begonnen kon worden. Ook beweerde hij dat de FSB Al Qaida-leiders in Dagestan zou hebben getraind.” (Wikipedia).

De gebeurtenissen van de laatste maanden in de Krim en Oost-Oekraïne, lijken de beschuldigingen van Litvinenko te staven dat Putin de aanslagen op Moskouse appartementen zelf op touw heeft gezet evenals de training van Al Qaida leiders in Dagestan. Putin is als vroegere werknemer van de KGB opgegroeid in de sfeer van samenzwering en duistere spionnen praktijken ten behoeve van de staatsmacht, vroeger de Communistische Partij of wat daar voor door moest gaan, nu voor hemzelf en zijn kliek. Hij heeft geen training tot democraat gehad en hij is de democratie ook niet toegedaan. Het zou mij niet verbazen dat in zijn kringen openlijk wordt beweerd dat democratie niet geschikt is voor de Russische ziel. Dat de Slavische ziel autoritair leiderschap en een toezichthoudende staatsbureaucratie nodig heeft.

Daarmee zijn we bij onze laatste vraag gekomen of Putin misschien een nieuwe Tsaar is. Ik denk van wel, in ieder geval meer dan Lenin en Stalin wiens erfenissen hij – zo hebben we gezien – in ere houdt. Lenin en Stalin waren op de eerste plaats communisten die zogezegd de Russische ziel wilden onderwerpen aan hun communistische heilsplan waarvan – dat dan weer wel- Rusland als eerste in de wereld het grote voorbeeld zou worden. Hoe het mogelijk was dat zo'n gedachte kon opkomen in het agrarische Rusland, nauwelijks bekomen van de afschaffing van lijfeigenen (1863), zijn gebrekkige industriële ontwikkeling en infrastructuur, zijn autoritaire Tsaristisch bewind berustend op een klasse van inefficiënte adel, landeigenaren en stedelijke renteniers, zijn inefficiënt overheidsapparaat, zijn zwak ontwikkelde intellectuele elite en zijn lompenproletariaat, is een raadsel dat nadere bestudering waard is.

De Bolsjewistische revolutie van Lenin en Trotzki was eigenlijk een poging om Verlichting en Communisme in een klap in Rusland te vestigen. Het waanzinnige experiment onder leiding van de Bolsjewisten eindigde voorgoed met de val van de Berlijnse Muur. Dat beseft Putin heel goed. Het communisme heeft helemaal afgedaan. In de plaats daarvan haalt hij de oude nationalistische, conservatieve ideologie uit de tijd van de Tsaren uit de kast gesteund door de Russisch Orthodoxe kerk.

De reusachtige Christus Verlosser kathedraal door Stalin in de jaren 30 van de vorige eeuw tot de grond toe afgebroken, herrees in zijn volle glorie dankzij President Jeltsin, de voorganger van Putin.

Putin zet het herstel van de Russisch Orthodoxe kerk als staatskerk dat onder zijn voorganger President Jeltsin begonnen was voort. Als symbool van dat herstel liet Jeltsin de indertijd door Stalin afgebroken Christus Verlosser kathedraal in Moskou in al zijn pracht en praal herbouwen. Daarom reageerde Putin zo fel op de protestactie van Pussy Riot in de kathedraal. Met hun optreden raakten ze het hart van dat herstelbeleid. Putin draagt politiek actief de conservatieve Orthodox Christelijke waarden uit die Rusland zouden moeten beschermen tegen de wat in Rusland wordt genoemd Westerse decadentie, zoals bijvoorbeeld het homohuwelijk.

Putin keert dus terug naar het traditioneel conservatieve beleid uit de tijd van de Tsaren, d.w.z. van voor de Bolsjewistische revolutie. Het buitenlandse beleid van de Tsaren leed aan wat men het omsingelingscomplex is gaan noemen. Bij gebrek aan o.a. havens aan de grote oceanen is Rusland van oudsher bevreesd voor omsingeling. Vandaar dat de Tsaren aan de ene kant uit waren op gebiedsuitbreiding door oorlogen en aan de andere kant Rusland van het Westen wilden afgrendelen. Na de Tweede wereldoorlog kon Stalin zijn omsingelingscomplex botvieren door communistische vazalstaten in Midden en Oost Europa aan Moskou te onderwerpen.

Met het uiteenvallen van de Sovjet Unie werd Putin opnieuw geconfronteerd met dit omsingelingsgcomplex en begon hij een nieuw machtsspel met als doel zoveel mogelijk geopolitieke ruimte voor Rusland te behouden of te herwinnen. Michel Krielaars schreef al in 2008 naar aanleiding van de oorlog in Georgië dat het Russische machtsspel het product is “van het omsingelingscomplex waaraan Rusland lijdt sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Door een mogelijk NAVO-lidmaatschap van Georgië en Oekraïne is die angst de afgelopen maanden omgeslagen in een obsessie.” ( Michel Krielaars, “Rusland gedreven door omsingelingscomplex”, nrc.nl, 19 aug. 2008). Hoe waar zijn deze woorden van Krielaars deze dagen geworden en hoe weinig zijn de Europese Unie en de NAVO op deze nieuwe Russische machtspolitiek voorbereid.

HET RUSSISCH NEO-NATIONALISME VAN POETIN

De Russische President Vladimir Poetin is de architect van het Russisch Neo-Nationalisme (een digitale fotobewerking van Petrus)

Het zal intussen wel duidelijk geworden zijn dat Putin geen democraat is. Putin is gepokt en gemazeld in de Sovjet Tijd als functionaris van de KGB, de door Lenin opgebouwde geheime dienst die Stalin uitbouwde tot een orgaan voor staatsterrorisme. Vladimir Putin hoort in het rijtje van Lenin en Stalin. Zij op hun beurt waren niets anders dan het vervolg op het autoritaire Tsarenregime, maar dan gebaseerd op het Marxisme.

Is het de schuld van Marx, die ook geen democraat was, dat het autoritaire regime van de Tsaar vervangen werd door het al even autoritaire Communistische regime? Ik denk het niet. Het Marxisme met zijn universele pretenties kwam Lenin politiek en leerstellig goed van pas in zijn strijd tegen de Tsaristische reactionairen en de democraten. Voor Lenin was het daarbij geen probleem dat de boerenstaat Rusland de fase van het ontwikkelde kapitalisme zoals die door Marx was voorzien, zou overslaan om meteen over te gaan naar het Communisme met zijn dictatuur van het proletariaat. Vooral dat laatste kam hem goed uit want dan kon hij Rusland inrichten naar zijn inzichten en van niemand anders.

Lenin was een Russische versie van de Franse revolutionair Robespierre. Met hulp van Trotski schakelde hij tijdens de burgeroorlog tussen Roden en Witten de adel definitief als machtsfactor uit. Stalin was de man die er daarna voor zorgde dat zich daarna geen democratisch gezinde burgerij kon ontwikkelen. Tot op de dag van vandaag ontbreekt het in Rusland aan een burgermaatschappij met een middenklasse die de basis zou kunnen zijn voor democratisering van het land.

Poetin zet de autoritaire traditie van zijn land, die kort is onderbroken door Gorbatsjov en Jeltsin, voort met behulp van een klasse van kapitalistische Oligarchen (het kapitalisme van de weinigen) die aan hem persoonlijk en aan de Staat onderworpen zijn. Oligarchen die het machtsspel van Poetin niet mee wilden spelen, verdwenen achter tralies of zoals gebruikelijk in de Russische geschiedenis naar het buitenland. Tot dat spel behoort ook de ontwikkeling van een pseudo-democratie met een pseudo politieke partij, inclusief een nabootsing van de vroegere Rode pioniertjes, zogenaamde vrije verkiezingen, zogenaamde vrijheid van meningsuiting en een parlement dat voornamelijk een applausmachine is voor de machthebbers. De Orthodoxe kerk mocht terug komen in het centrum van de macht maar net als in de tijd van de Tsaren, als dienstmaagd van de Staat en zijn Heersers.

Het Communisme als samenbindende leer heeft Putin vervangen door een hernieuwd Russisch nationalisme ondersteund als vanouds door de Russische Orthodoxe Kerk. Voeg daarbij dat Poetin met lede ogen heeft moeten aanzien hoe het Sovjet Rijk in stukken uiteen viel om ten prooi te vallen aan het -in zijn ogen – decadente Westen en zijn eeuwige machtsrivaal de Verenigde Staten en je begrijpt dat het er op een kwade dag van moest komen dat het Rusland van Poetin weer tegenover het Westen zou komen te staan. Wat we vandaag zien op de Krim en in Oost Oekraïne is het resultaat van het door Poetin opgebouwde Russisch neo- nationalisme met als steunpilaar de Russische orthodoxe kerk en een klasse van groot kapitalistische Oligarchen.

Waarom hebben we in het Westen dit niet zien aankomen? Ik denk omdat we het niet wilden en niet konden zien zien. Door de onverwachte val van de Berlijnse muur in 1989, het daarop uiteenvallen van het Sovjet imperium en de wonderbaarlijke opkomst van het kapitalistische communistische China, dachten we dat we in een nieuw libaarl-democratisch tijdperk waren gekomen. Daarbij komt nog dat Westerse intellectuelen met hun overheersende vooruitgangsoptimisme de continuïteit van geschiedenis en cultuur chronisch onderschatten.

Dank zij Rusland staan we weer oog in oog met het Russische Neo-Nationalsime geboren uit het Negentiende eeuwse nationalisme en staatsabsolutisme. Hoe gaan we democratisch Europa dit het hoofd bieden? Door de Europese Unie af te breken zoals sommige nationalisten voorstellen? Ik denk dat we dan verder van huis zullen geraken dan ooit. Niets lijkt dan meer in de weg te staan dat ook Europa de chaos zal kennen van neo-nationalisme misschien zelfs wel met gewapende conflicten. Vandaag klinkt dat nog erg onwaarschijnlijk, maar dat dachten we ook van Rusland totdat we Poetin de Krim zagen innemen. En vergeet ook niet dat tot voor kort een agressief nationalistisch spook rondwaarde in het voormalige Joegoslavië, de toenmalige grens van de Europese Unie. En wat te denken van het neo-nationalisme van Europees buurland Turkije ? Kortom, we zijn er nog lang niet klaar mee. De EU en de NAVO lijken de meest geschikte instrumenten om de nieuwe problemen het hoofd te bieden.