HET RUSSISCH NEO-NATIONALISME VAN POETIN

De Russische President Vladimir Poetin is de architect van het Russisch Neo-Nationalisme (een digitale fotobewerking van Petrus)

Het zal intussen wel duidelijk geworden zijn dat Putin geen democraat is. Putin is gepokt en gemazeld in de Sovjet Tijd als functionaris van de KGB, de door Lenin opgebouwde geheime dienst die Stalin uitbouwde tot een orgaan voor staatsterrorisme. Vladimir Putin hoort in het rijtje van Lenin en Stalin. Zij op hun beurt waren niets anders dan het vervolg op het autoritaire Tsarenregime, maar dan gebaseerd op het Marxisme.

Is het de schuld van Marx, die ook geen democraat was, dat het autoritaire regime van de Tsaar vervangen werd door het al even autoritaire Communistische regime? Ik denk het niet. Het Marxisme met zijn universele pretenties kwam Lenin politiek en leerstellig goed van pas in zijn strijd tegen de Tsaristische reactionairen en de democraten. Voor Lenin was het daarbij geen probleem dat de boerenstaat Rusland de fase van het ontwikkelde kapitalisme zoals die door Marx was voorzien, zou overslaan om meteen over te gaan naar het Communisme met zijn dictatuur van het proletariaat. Vooral dat laatste kam hem goed uit want dan kon hij Rusland inrichten naar zijn inzichten en van niemand anders.

Lenin was een Russische versie van de Franse revolutionair Robespierre. Met hulp van Trotski schakelde hij tijdens de burgeroorlog tussen Roden en Witten de adel definitief als machtsfactor uit. Stalin was de man die er daarna voor zorgde dat zich daarna geen democratisch gezinde burgerij kon ontwikkelen. Tot op de dag van vandaag ontbreekt het in Rusland aan een burgermaatschappij met een middenklasse die de basis zou kunnen zijn voor democratisering van het land.

Poetin zet de autoritaire traditie van zijn land, die kort is onderbroken door Gorbatsjov en Jeltsin, voort met behulp van een klasse van kapitalistische Oligarchen (het kapitalisme van de weinigen) die aan hem persoonlijk en aan de Staat onderworpen zijn. Oligarchen die het machtsspel van Poetin niet mee wilden spelen, verdwenen achter tralies of zoals gebruikelijk in de Russische geschiedenis naar het buitenland. Tot dat spel behoort ook de ontwikkeling van een pseudo-democratie met een pseudo politieke partij, inclusief een nabootsing van de vroegere Rode pioniertjes, zogenaamde vrije verkiezingen, zogenaamde vrijheid van meningsuiting en een parlement dat voornamelijk een applausmachine is voor de machthebbers. De Orthodoxe kerk mocht terug komen in het centrum van de macht maar net als in de tijd van de Tsaren, als dienstmaagd van de Staat en zijn Heersers.

Het Communisme als samenbindende leer heeft Putin vervangen door een hernieuwd Russisch nationalisme ondersteund als vanouds door de Russische Orthodoxe Kerk. Voeg daarbij dat Poetin met lede ogen heeft moeten aanzien hoe het Sovjet Rijk in stukken uiteen viel om ten prooi te vallen aan het -in zijn ogen – decadente Westen en zijn eeuwige machtsrivaal de Verenigde Staten en je begrijpt dat het er op een kwade dag van moest komen dat het Rusland van Poetin weer tegenover het Westen zou komen te staan. Wat we vandaag zien op de Krim en in Oost Oekraïne is het resultaat van het door Poetin opgebouwde Russisch neo- nationalisme met als steunpilaar de Russische orthodoxe kerk en een klasse van groot kapitalistische Oligarchen.

Waarom hebben we in het Westen dit niet zien aankomen? Ik denk omdat we het niet wilden en niet konden zien zien. Door de onverwachte val van de Berlijnse muur in 1989, het daarop uiteenvallen van het Sovjet imperium en de wonderbaarlijke opkomst van het kapitalistische communistische China, dachten we dat we in een nieuw libaarl-democratisch tijdperk waren gekomen. Daarbij komt nog dat Westerse intellectuelen met hun overheersende vooruitgangsoptimisme de continuïteit van geschiedenis en cultuur chronisch onderschatten.

Dank zij Rusland staan we weer oog in oog met het Russische Neo-Nationalsime geboren uit het Negentiende eeuwse nationalisme en staatsabsolutisme. Hoe gaan we democratisch Europa dit het hoofd bieden? Door de Europese Unie af te breken zoals sommige nationalisten voorstellen? Ik denk dat we dan verder van huis zullen geraken dan ooit. Niets lijkt dan meer in de weg te staan dat ook Europa de chaos zal kennen van neo-nationalisme misschien zelfs wel met gewapende conflicten. Vandaag klinkt dat nog erg onwaarschijnlijk, maar dat dachten we ook van Rusland totdat we Poetin de Krim zagen innemen. En vergeet ook niet dat tot voor kort een agressief nationalistisch spook rondwaarde in het voormalige Joegoslavië, de toenmalige grens van de Europese Unie. En wat te denken van het neo-nationalisme van Europees buurland Turkije ? Kortom, we zijn er nog lang niet klaar mee. De EU en de NAVO lijken de meest geschikte instrumenten om de nieuwe problemen het hoofd te bieden.