OORLOGSBULLETIN 77. PAUS FRANCISCUS

Begroeting van de gelovigen na zijn pauselijke inwijding in 2013. foto:L'Osservatore Romano

Wat bezielt paus Franciscus met zijn oproep aan Oekraïne om de witte vlag te hijsen? Als je verslagen bent of het niet goed gaat moet je de moed hebben om te onderhandelen, vindt hij. Hoeveel doden moeten er nog vallen, zo vraagt hij zich af, gevolgd door het vaderlijke advies om een land te zoeken dat bereid is om te bemiddelen.

Ik maak uit de woorden van de paus op dat Oekraïne de oorlog verloren heeft en dat het vanaf nu alleen maar erger wordt. Is die analyse juist? Heeft de paus deskundigen in dienst die hem dat hebben uitgelegd of dankt hij zijn inzichten aan de kranten die hij leest?

Kritischer nog is de vraag of hij de moeite heeft genomen om president Zelensky te spreken en hem te vragen hoe het zit aan het front en hoe de bevolking over de toestand in hun land denkt? Nog kritischer is de vraag of hij op bezoek is geweest in Kiev om met eigen ogen te zien wat er aan de hand is en met eigen oren te horen wat de mensen, moeders, vaders, jongeren en soldaten vinden?

Ik heb alleen maar gelezen over pogingen van het Vaticaan om te bemiddelen. Kardinaal Matteo Zuppi is daarvoor als afgezant van de paus medio vorig jaar naar Kiev gereisd. Daarna volgt stilte totdat de paus met deze vredesoproep komt.

In Oekraïne is fel gereageerd op deze oproep. President Zelensky is duidelijk in wat hij vindt van de pauselijke oproep.

De Kerk is bij de mensen, zei Zelenski zondag in een videoboodschap. "En niet tweeënhalfduizend kilometer verder, ergens, om virtueel te bemiddelen tussen iemand die wil leven en iemand die je wil vernietigen", zei Zelenski.

"Toen het Russische kwaad op 24 februari deze oorlog begon, stonden alle Oekraïners op om zich te verdedigen. Christenen, moslims, joden, allemaal", zei Zelenski. Hij dankte iedere Oekraïense geestelijke die actief is bij het leger. "Ze stonden op de voorste rij, ze beschermden het leven en de mensheid, ze steunden met gebeden, gesprekken en daden. Dat is het wat de Kerk is - bij de mensen.” (De Standaard van 10 maart 2024)

Ik denk dat de paus zijn rol als bimiddelaar nu wel kan vergeten, maar misschien wilde hij ook niet meer bemiddelen na de mislukte poging van vorig jaar.

 

Hij heeft gekozen voor de vaderlijk rol, die welwillend maar vooral vermanend spreekt. We moeten er vanuit gaan dat de paus het goed zal bedoelen maar het werkt averechts.

In plaats vanuit Rome vermanende woorden te spreken verbonden aan eigenzinnige conclusies, ware het beter geweest als hij zelf of zijn gezant naar Kiev was afgedaald om poolshoogte te nemen. Dan kun je met enige gezag spreken. Het zou ook een uiting van solidariteit zijn geweest. Nu heeft hij zich onmogelijk gemaakt. President Putjinski zal hem daarvoor dankbaar zijn. 

 

OORLOGSBULLETIN 75. DE EEUWIGE OORLOG VAN PUTJINSKI. DEEL II

 

 Dit is deel II van een artikel dat is verschenen op de website van CNN op 3 oktober 2023. De gerenommeerde Rusland kenner en schrijver van diverse boeken over Rusland meent dat Putjinski op een "eeuwige oorlog" aanstuurt. Een mogelijkheid waar wij in het Westen rekening mee moeten houden. Ik heb het artikel hier en daar bewerkt zonder de essentie aan te tasten.

De oorlog biedt ook kansen aan Poetin. Als de eeuwige oorlog het organiserende principe wordt van het ‘late Poetinisme’, rechtvaardigt dit – en eist het zelfs – de steeds sterker wordende greep van de repressie die Poetin nodig heeft om zijn controle over de natie te behouden.

Zelfs de mildste afwijkende meningen worden beschouwd als verraad. De enorme verschuiving van middelen naar de defensiesector wordt een noodzaak. In de jongste begroting wordt een stijging van de oorlogsuitgaven met bijna 70% voorzien, een niveau van ongeveer driemaal de gezamenlijke uitgaven voor gezondheidszorg, onderwijs en milieubescherming.

Op het slagveld kan Poetin hierdoor volhouden dat hij wint door niet te verliezen. Het Oekraïense tegenoffensief heeft de eerste Russische verdedigingslinie in de zuidelijke regio Zaporizja doorbroken en heeft in de tweede al enkele lokale doorbraken bereikt.

De hoop van Kiev is dat als het de Russische strijdkrachten niet in tweeën kan snijden, het in ieder geval ver genoeg zal komen om de weg- en spoorwegverbindingen die de Krim met het Russische vasteland verbinden, te kunnen beschieten.

Nu de winter in aantocht is, is het afwachten of dit mogelijk zal zijn. Als dat niet het geval is, zal Moskou ademruimte hebben om meer verdedigingswerken op te bouwen, meer troepen op de been te brengen en te hopen dat de westerse wil om de strijd van Oekraïne in deze oorlog te blijven financieren, zal afnemen.

We kunnen niet weten of Poetin werkelijk gelooft dat Rusland een of andere overwinning uit zijn Oekraïense debacle kan halen, of eenvoudigweg denkt dat hij geen ander alternatief heeft dan te hopen dat hij zijn vijanden kan overleven.

Vanuit zijn gezichtspunt heeft het spreken over een ‘eeuwige oorlog’ echter nog één laatste voordeel: het is demoraliserend voor zijn vijanden. Het is tenslotte één ding om je een Oekraïense militaire overwinning voor te stellen dankzij de vastberadenheid van zijn soldaten en de superioriteit van door het Westen geleverd materieel en een ander ding het vooruitzicht van een eeuwige oorlog.

En dan nog. Wat is een overwinning van Oekraïne? Zelfs als elke Russische soldaat uit Oekraïne wordt verdreven dan verschuift de frontlinie eenvoudigweg naar de grens tussen beide landen.

Rusland zal nog steeds in staat zijn zijn strijdkrachten weer op te bouwen, drones en raketten op Oekraïense steden te lanceren en te doen wat het kan om de wederopbouw te belemmeren.

Ondertussen, maakte Poetins aanpak van de muiterij in juli door Wagner-chef Jevgeni Prigozjin en zijn huursoldaten velen binnen de elite onzeker over Putin’s controle over het systeem.

Tegelijkertijd was Prigozjin's daaropvolgende vroegtijdige en verdachte dood een scherpe waarschuwing voor iedereen die erover denkt hem uit te dagen.

Sancties hebben een reëel effect op de Russische defensieproductie, maar kunnen de escalatie ervan niet voorkomen, en de economie staat ook niet op instorten.

Het grote aantal slachtoffers - doden en gewonden - lijkt de Russen er niet van te weerhouden vrijwillig te gaan vechten, zodat de Generale Staf zegt dat zij geen nieuwe mobilisatie van reservisten plant.

Geen enkele oorlog duurt eeuwig, maar vrede ligt nog ver achter de horizon.

OORLOGSBULLETIN 65. DE WAARSCHUWING VAN YEVGENY PRIGHOZIN

 

Bendeleider Yevgeny Prigozhin kondigt in fromnt van enkele van zijn mannen met de Russische vlag in zijn handen en zijn Putjisnki laarsjes aan, de stad Bakmuth te hebben ingenomen.

Yevgeni Prigozhin, de bendeleider van de Wagner huurlingen, waarschuwt in een van zijn donderpreken tegen de Russische generaals en de oligarchen dat Rusland als gevolg van de oorlog in Oekraïne wel eens in een prerevolutionaire fase terecht kan komen zoals in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog.

De enorme verliezen van het toenmalige Tsaristische leger tegen vooral de Duitse legers waren de katalysator van een volksopstand tegen het tsaren regiem waar Lenin en Trotsky met hun Bolsjewieken handig gebruik van wisten te maken. Met de daarop volgende communistische Sovjet revolutie kwam een definitief einde aan het Rusland van de Tsaren en de Russische adel.

De Russische oorlog in Oekraïne is van een heel andere orde dan de Eerste Wereldoorlog waarin Rusland aan het Oostelijk front vochten tegen de Duitsers, Oostenrijkse-Hongaarse legers en de Turken. Het was een oorlog op vele fronten tegelijk verspreid door het hele Oosten van Europa tot aan de Baltische staten, Roemenië, Bulgarije en ja ook Oekraïne toe.

Maar net als toen mislukken ook nu de meeste Russische aanvallen. Het offensief tegen de hoofdstad Kiev liep vast. De voorgenomen blitzkrieg draaide uit op een enorm debacle voor Rusland. Na deze mislukking volgde een succesvol Oekraïns offensief tegen de Russische bezetting in het Oosten. Steden als Charkov en Cherson werden bevrijd van de Russen.

De Russen besloten daarop met hulp van Wagnerhuurlingen zich te concentreren op de oostelijke districten Luhanks en Donetsk. Putjinski verklaarde ze alvast tot Russisch grondgebied. Maar ook hier stagneerde het offensief. De inname van Bakmuth kostte vele duizenden levens en veel materieel. De stad was een puinhoop geworden.

Prigozhin kondigt zelfs de terugtrekking van zijn mannen uit Bakmuth aan. Het is dan dat hij waarschuwt dat het Russisch leger niet in staat zal blijken te zijn het hoofd te bieden aan het leger van Oekraïne dat sinds het begin van de oorlog vele malen sterker is geworden.
 
De oorlog heeft de zo door Putjinski gewenste demilitarisering van Oekraïne het tegendeel bewerkstelligt. Oekraïne is militair veel sterker aan manschappen en materieel dan voor de oorlog. Pregozjin meent dat als de Russische bevolking eenmaal doorkrijgt hoe groot de prijs aan levens is in deze oorlog, zij zich wel eens massaal tegen Putjinski zouden kunnen keren. Volgens de militaire staf in Oekraïne zijn er meer dan 200.000 doden aan Russische zijde gevallen. Aan de zijde van Oekraïne zouden er meer dan 25.000 doden gevallen zijn.

 

OORLOGSBULLETIN 50. DE WERELD VAN PUTJINSKI

 

Putjinski kijkt heel anders naar de werkelijkheid dan wij hier in het Westen. Het begint allemaal met de opstand op het Maidanplein in het centrum van de hoofdstad Kiev in 2013. De toenmalige gekozen pro-Russische president Janoekovytsj weigerde op het laatste moment onder druk van Putjinski het associatieverdrag met de EU te ondertekenen terwijl het parlement met overweldigende meerderheid had ingestemd met het verdrag.

De demonstraties op het Maidanplein tegen het niet ondertekenen van het associatieverdrag liepen uit de hand.

“Aan een periode van relatieve rust tijdens de voortdurende pro-westerse protesten kwam abrupt een einde op 18 februari 2014, toen confrontaties tussen de betogers en de Oekraïense oproerpolitie, de Berkoet, escaleerden in de Revolutie van de Waardigheid. Er vielen minstens 116 doden, onder wie 13 politieagenten en meer dan 1.100 gewonden. De Euromaidan-protesten en de daaropvolgende revolutie leidden uiteindelijk tot het afzetten van president Janoekovytsj, het ontslag van premier Azarov en de ondertekening van de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. “ (Wikipedia: Euromaidan)
 

De opstandelingen werden openlijk gesteund door parlementsleden van de Europese Unie, wat voor Putjinski het bewijs was dat de opstand een mede door het Westen georganiseerde staatsgreep is. De opstand zette een streep door de politieke berekeningen van Putjinski. Hij dacht met Janoekovytsj Oekraïne in de Russische invloedssfeer te kunnen houden. 

Voor hem is het vooruitzicht dat protestdemonstraties kunnen leiden tot de val van een president een gruwel. Maidan zou wel eens een slecht voorbeeld kunnen zijn voor de oppositie in Moskou. Sinds 2013 heeft hij daarom stelselmatig met veel machtsvertoon en geweld de oppositie van straat gejaagd. 

Met het verlies van Janoekovytsj schakelde Putjinski over naar een meer gewelddadige ingreep in Oekraïne om het land te dwingen alsnog een pro Russische koers te varen. Met hulp van een vijfde kolonne bezette hij de twee Russisch gezinde oostelijke provincies Donetsk en Luhansk. De Krim wist hij met groene mannetjes bij verrassing in te nemen. 

Kiev zag zich nu geconfronteerd met een gewapende opstand en het verlies van de Krim aan Rusland. Volgens de logica van Putjinski moest Kiev nu wel onderhandelen  over haar geopolitieke, lees niet-Westerse positie.

Toen met de verkiezing van president Zelensky (een acteur en clown) bleek dat Oekraïne niet wilde buigen voor Putjinski werden de kaarten opnieuw geschud. In de ogen van Putjisnki waren Zelensky en de zijnen niks anders dan Nazi’s en landverraders die Oekraïne met hulp van het Westen definitief uit de Russische invloedssfeer wilden halen.

Voor Putjiski is het ondenkbaar dat Oekraïne een vrij en onafhankelijk land is met vrije burgers die langs democratische weg over hun eigen lot beslissen. In zijn ogen is Oekraïne geen soevereine staat. 

Voor Putjinski zat er dan ook niks anders op dan het land met geweld - een speciale militaire operatie - alsnog te dwingen tot Rusland te behoren. (In de verte hoor je hier het woord 'politionele acties', bedoeld om de orde te herstellen in voormalig Nederlands Indië terwijl het ging om een onafhankelijkheidsoorlog)

Nu de oorlog niet verloopt zoals gedacht, de politieke en militaire top van Rusland hebben zich danig verkeken op leger en volk van Oekraïne, staat Rusland er slechter voor dan voor de oorlog. Het Russische  leger is helemaal niet zo machtig, het Westen is meer verenigd dan ooit, Zweden en Finland komen de NAVO versterken en Oekraïne is door de oorlog meer dan ooit aaneen gesmeed.
 

OORLOGSBULLETIN 28. HOE PUTINSKI OEKRAÏNE WIL KORTWIEKEN.

 

Met de veroverde gebieden De Krim, de zuidelijke onderbuik van Oekraïne met controle over de Zwarte Zee kust  en de oostelijke gebieden Luhans en Donetsk is Oekraïne geopolitiek en economisch al flink gekortwiekt. Het zou kunnen dat Rusland een lijn wil trekken van Kharkiv tot Kherson.

Door Oekraïne voor een Naziland te houden, maakt Putinski impliciet een vergelijking met Nazi Duitsland, een Duitsland dat in Russische ogen nooit helemaal is weggeweest. Duitsland is na de Tweede Wereldoorlog herrezen uit de as van de oorlog en opnieuw het machtigste land van Europa geworden, economisch niet militair. Het is feitelijk een manke wereldmacht. Als Duitsland over eigen kernwapens zou beschikken zoals Frankrijk en Engeland dan zou het ook aan de tafel van de VN Veiligheidsraad mogen zitten en dat zou het Kremlin angst aanjagen.

In feite is Rusland met zijn oorlog tegen Oekraïne bezig het machtige Duitsland en in het verlengde daarvan de EU en de NATO in toom te houden. Zo een machtig Duitsland met op Europees grondgebied een bondgenoot als Oekraïne is voor de Russische machthebbers een angstaanjagend beeld. In hun ogen een bedreiging van hun veiligheid want Duitsland is en blijft een gevaar voor hun bewegingsvrijheid in Europa.

Een bedreiging ook van hun wereldbeeld. Het idee is zo bedreigend dat het voor Putinski reden is om een oorlog te beginnen tegen Oekraïne. Het land moet voor eens en altijd gekortwiekt worden zodat het niet langer een machtig bondgenoot van Duitsland en van Europa kan zijn. Tot zolang gaat de oorlog in ieder geval duren.

Tot hoever moet Oekraïne dan gekortwiekt worden? Dat is een geopolitiek kwestie. Wanneer kan Oekraïne een ongevaarlijke bondgenoot van Duitsland en in het verlengde daarvan van de EU zijn? Als het de helft van zijn grondgebied kwijt is? Zou kunnen. Oekraïne is twee keer zo groot als Duitsland maar heeft maar de helft van het inwoneraantal van Duitsland. De poging tot inname van Kiev wijst erop dat het oorspronkelijke plan van Putinski was om minstens de helft van Oekraïne inclusief de hoofdstad Kiev in te nemen.

Daarmee zou hij min of meer een verdeeld Duitsland van na de Tweede Wereldoorlog hebben geschapen. Een Oost-Oekraïne met de hoofdstad Kiev en een West-Oekraïne met als hoofdstad Lviv. Dat plan is mislukt. Putinski is nu bezig aan plan B. Dat is de verovering van de pseudo onafhankelijke republieken Donbas en Luhansk, het behoud van de Krim uitgebreid met in het zuiden aansluiting bij Odessa. De aansluiting is tot Odessa is tot nu toe mislukt. Voorlopig ligt de grens bij Kherson en die wordt bedriegd door Oekraïne.

De verovering van Donbas en Luhansk geeft Rusland de mogelijkheid om het de rest van Oekraïne zo moeilijk te maken dat het eerder een last is voor Duitsland en de EU dan een sterke bondgenoot. Dat is nu al het geval. Oekraïne in oorlog met Rusland brengt hoge kosten mee voor de EU maar ook voor Rusland zelf. De vraag is hoe lang houdt Rusland dat vol? Met de Krim en aansluitende kustgebieden in handen heeft Rusland controle over de Zwarte Zee. Een controle die het hoe dan ook zal moeten delen met Turkije. Dat is dan weer een troost en vergeet niet Turkije is hoe dan ook een NAVO land en daar wil Putinski echt niet mee in oorlog raken.

(wordt vervolgd)

OORLOGSBULLETIN 19

 

Marielle Tweebeke van Nieuwsuur interviewt President Zelenski van Oekraïne

De trots stond op de gezichten van Jeroen en Marielle van Nieuwsuur te lezen. Een exclusief interview met president Zelenski in Kiev. Een wel verdiende primeur maar waarom het nodig is dat Marielle omstandig vertelt hoe een en ander tot stand is gekomen, is mij een raadsel.

Het interview dan, de bekende Nederlandse journalistiek van het onverveerde Hollandse schuttersputje. Jeroen versprak zich juist, het was een ondervraging uit de school van Frequin (hij ruste in vrede) en geen gesprek. Dat mag ook niet want sinds genoemde F. dienen journalisten een hoger doel dan informeren van kijker, luisteraar of lezer.

Marielle wilde wel eens weten hoe het zit met de corruptie in Oekraïne, een etiket dat wantrouwig Nederland heeft weten te plakken op het land tijdens het roemruchte referendum over een Europese associatieverdrag met dat land, een verdrag dat de Oekraïnse bevolking met bloed heeft betaalt tijdens de Maidan opstand.

En nu jaren later vallen er elke dag honderden doden in Oekraïne, worden hele steden en dorpen in puin geschoten maar we kunnen het met onze protestantse ethiek niet over ons hart verkrijgen om zelfs maar een signaal af te geven dat het land welkom is bij de Europese familie. Wie zonder zonden is, werpe de eerste steen!

Wat wel weer leuk was aan het interview, was het typisch Hollandsche human interest begin van het interview. Even liet Marielle zich van de zachte kant zien  en vroeg Zelenski naar het wel en wee van zijn gezin. Een snufje Margriet en Libelle of is het Linda om aan den volke te tonen dat Zelenski ook maar een mens is net als onze Koning en voetbalhelden.

Zelenski gaf een beleefd antwoord om te voldoen aan deze menselijke behoefte. Bij de vraag of hij nog wel zijn Russische moedertaal wil spreken nu de Russen zijn land om zeep probeerden te brengen (men spraakt van genocide), kon hij zich niet langer bedwingen en begon te lachen. Wat een absurde vraag in een zee van ellende moet hij in een opwelling gedacht hebben maar hij wist zich te beheersen en beantwoordde de vraag beleefd.

Zulke vragen krijg je in een journalistiek land waar hoofdzaken en bijzaken al lang niet meer van elkaar gescheiden worden om de doodeenvoudige reden dat die er niet meer zijn.

OEKRAÏNERS WILLEN BIJ EUROPA HOREN

Tijdens een avondwandeling in Kiev in 2008 maakte ik deze foto ergens in een park in het centrum van de stad de bovenstaande foto van een eenzame verloren held. Het voelde an alsof hij Oekraïne was, een land dat door het lot van de geschiedenis zo maar ineens alleen was komen te staan.

 

Sinds het raadgevend referendum over een Europees associatieakkoord met Oekraïne in 2016 waart in Nederland het mantra rond dat wij Oekraïne het Westen in willen sleuren. Waar deze mantra vandaan komt weet ik niet maar de bewering past prima in het soort fake nieuws dat Poetin geregeld op het westen loslaat. Ik kwam het onlangs ook weer tegen in een ingezonden brief in het EW-weekblad van 19 februari.

Ondanks dat ik vanaf 1992 slechts een marginale getuige ben geweest van de gebeurtenissen in Oekraïne, is het mijn ervaring dat dit een leugen of propaganda verzinsel is. Als internationaal secretaris van het voormalige Wereld Verbond van de Arbeid was ik in 1992 uitgenodigd voor een bijeenkomst van de vlak na de val van de muur opgerichte vrije en onafhankelijke vakbond VOST. Ik had hun voorzitter, een mijnwerker uit de Don Bas, ontmoet op een internationale bijeenkomst van vrije vakbonden in Gdansk. De bijeenkomst was georganiseerd door Solidarnosc, de vrije vakbond die komaf had gemaakt met het communisme in Polen.

Eenmaal in Oekraïne leerde ik vakbonden door het hele land kennen en sprak met werknemers die nog maar kortgeleden verplicht waren aangesloten bij de communistische vakbond. Allemaal gaven ze te kennen af te willen van het communisme. Hun grote droom was om bij West-Europa en de Europese Unie te horen in de verwachting dat het hun vrijheid én een beter bestaan zou brengen.

Wie toen net als ik de fabrieken bezocht doorheen het land kon zich die droom goed voorstellen. De arbeidsomstandigheden waren vooroorlogs. Ik zelf heb zulke arbeidsomstandigheden nooit gezien of meegemaakt in Nederland terwijl ik toch vanaf 1950 in verschillende fabrieken gewerkt heb als scholier en student. Schaars en onvoldoende licht, smerige verouderde machines, geen veiligheidsvoorschriften, geen veiligheidskleding, geen fatsoenlijke kantine enz.

De productie was navenant: huishoudapparatuur van de jaren vijftig, elektriciteitskasten die men zelfs in veel Derde Wereld landen niet meer gebruikt, stadsbussen die een gevaar op de weg zijn enz. Hoopvol werd mij gevraagd of ik geen afzetmarkt voor hun producten wist want Rusland was door de ontstane economische wanorde geen betrouwbare markt meer. Ik moest ze teleurstellen. Zelfs als ze hun producten tegen weggeef prijzen zouden vermarkten, zouden ze nog geen kopers vinden in West-Europa.

Het waren donkere dagen voor alle Oekraïners, in het bijzonder voor de werknemers in de verouderde industrieën. Hun inkomen bedroeg nog geen tien dollar per maand. Hoe graag ze ook bij het westen wilden horen, het was mij duidelijk dat er economisch en politiek nog een lange weg te gaan was.

Wat ik kon doen was samen met de de bij ons aangesloten westerse vakbonden hen voorbereiden op de komst van de vrije markt met de daarbij behorende positie van de werknemers. Dat is ook wat we als vakbonden gedaan hebben. Tijdens die seminars voor de toekomst ontmoette ik ambtenaren, mijnwerkers, chauffeurs, fabriekswerkers, leraren enz. Het verlangen om bij het Westen te horen was niet te stuiten.

 

PUTIN OP OORLOGSPAD IN OEKRAÏNE II

 

Het indrukwekkende Maidan plein is het centrum van Kiev in februari 2014. De Maidan revolutie bracht de pro-Russische president  Viktor Yakunovich ten val als gevolg van zijn weigering een associatie en handelsverdrag met de EU te tekenen. Waarschijnlijk daartoe aangespoord door Putin.

Voor Putin is Oekraïne een binnenlands probleem waar het westen zich mee heeft bemoeid. De Oekraïense hoofdstad Kiev heeft voor hem misschien wel dezelfde gevoelswaarde als Petersburg en Moskou. Volgens hem is het eigenlijk een Russische stad. Dat door een onfortuinlijke opstand het land in westers vaarwater terecht is gekomen, is verraad aan de eeuwenoude banden die cultureel, religieus en politiek bestaan tussen Oekraïne en Rusland. 

In de ogen van Putin heeft het volk helemaal geen recht in opstand te komen tegen de gezamenlijke geschiedenis van Rusland en Oekraïne ook al is dat met name onder Stalin een bloedige geschiedenis. Maar die geschiedenis in eigen land wil Putin ook niet kennen. Voor Putin zijn burgers nog altijd onderdanen zoals in de tijd van de Tsaar.

De scheiding van Kiev is voor Putin net zo moeilijk te aanvaarden. Rusland is geboren in Kiev.  Daar komt nog bij dat Oekraïne een (geo)politieke zwaargewicht van jewelste is voor Rusland. Een mogelijk lidmaatschap van Oekraïne van de NAVO is voor Putin een dreun die ondraaglijk is voor veel Russen die het Sovjet Rijk hebben meegemaakt. Bovendien mag de westers gezinde Maidanopstand geen succes hebben. Dat is een slecht voorbeeld voor de oppositie in Rusland.

Zou Oekraïne dankzij westerse steun uitgroeien tot een sterke economie, zoals bijvoorbeeld Polen, dan wordt het land een nachtmerrie voor de traditionele machthebbers in het Kremlin, groter dan het nu al is. Dat Oekraïne het Poolse voorbeeld volgt is niet ondenkbaar. Door de Maidan revolutie is het overwicht van West Oekraïne groter geworden.

“Dit deel van Oekraïne (West Oekraïne) is nooit onderdeel geweest van het Russische Rijk. Het gebied kwam na de Poolse Delingen in handen van Oostenrijk-Hongarije. Nadat in 1918 de Oekraïense Volksrepubliek was verslagen, werd het gebied bij de Vrede van Riga (1921) verdeeld onder Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije en de Sovjet-Unie, waarbij het westelijke deel grotendeels in handen kwam van Polen en het oostelijke deel in handen van de Sovjet-Unie. De naam voor het gebied ontstond in 1939 toen het eerstgenoemde westelijke deel werd geannexeerd op de Tweede Poolse Republiek en tot onderdeel werd gemaakt van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek middels een grotendeels in scène gezette volksverkiezing.” (Wikipedia: West-Oekraïne)

Religie speelt ook een rol in de tweedeling van Oekraïne.
“De meerderheid van gelovige bewoners hangt de Byzantijnse liturgie van het christendom aan. Doordat de regio deels ontsnapte aan de christenvervolging in de Sovjet-Unie in de jaren 1920 en 1930 is de rol van religie in de samenleving veel groter dan in de rest van Oekraïne… Sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne is dit vooral te zien aan de dominante positie van de Oekraïense Grieks-Katholieke Kerk in het Galicische deel van de regio. .. Buiten West-Oekraïne is de Oekraïens-Orthodoxe Kerk patriarchaat van Moskou het grootste. “ (idem)

West Oekraïne met de oude, grote stad Lviv (of in het Pools Lvov en in het Nederlands-Duits Lemberg) was voor 1945 een centrum van de Poolse nationale cultuur en het Poolse academische leven. Veel inwoners spreken er nog altijd Pools zo heb ik gemerkt tijdens mijn vakbondsactiviteiten in die stad. De stad is het hart van het Oekraïns nationalisme dat zich afzet tegen de Russische invloed.

Ik denk niet dat Putin heel Oekraïne kan veroveren maar met een beperkte oorlog waar hij als KGB man een meester in is, kan hij het Oostelijk deel dat nu al in handen is van Russische gezind "volksregeringen" helemaal bezetten en er een Russische vazalstaat van maken. Oekraïne wordt dan net als het voormalige Duitsland na de Tweede Wereldoorlog in twee staten opgesplitst waardoor West Oekraïne politiek wordt verlamd. 

Het grote gevaar dat Putin dan loopt is dat west Oekraïne onder West Europese en Amerikaanse hoede een etalage van welvaart en democratie wordt, die op den duur een bedreiging kan zijn voor zowel de vazalstaat als de Russische autocratie, zoals gebeurd is met West Duitsland en West Berlijn tegenover Oost Duitsland en Oost Berlijn.
 

WAARHEEN MET EUROPA?

Kiev, Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze foto heb ik in 2008 gemaakt. Ook toen al was het een uitgesproken verlangen van de Oekraïne om bij Europa te horen zoals je kunt zien aan de Europese vlag naast de geel-blauwe nationale vlag. Het westelijk deel van Oekraïne maakte ooit deel uit van het Oostenrijkse rijk. De hoofdstad van dat deel heet Lviv of zoals ze in Oostenrijk nog altijd zeggen Lemberg.

Terwijl in West Europa de EU uit de gratie is, lopen ze in Kiev te zwaaien met Europese vlaggen. Daar is Europa redding, hier is Europa ondergang. Het is maar wat je gewend bent. In de Oekraïne hebben ze zeventig jaar onder het juk van de Sovjet Unie gezeten en dat is meer dan genoeg om niks meer van Rusland te willen weten. Hier gaat het even niet zo goed en steekt meteen de nostalgie de kop op naar de gulden en de klompendans. Ik overdrijf natuurlijk maar in Nederland tellen ze al lang hun zegeningen niet meer.

Dat is de mens eigen en vooral mensen die het goed hebben gehad. Maar het is ook de schuld van de politici. Als het hun uitkomt om hun verantwoordelijkheid te ontlopen, wijzen ze naar Europa en Brussel als de boosdoeners. Dat is onzin. Europa zijn wij allemaal en de leiders die we gekozen hebben, zijn wij ook. Brussel als politiek excuus voor ongemakkelijke politieke waarheden en maatregelen gebruiken, leidt er natuurlijk op den duur toe dat de burgers Europa gaan verfoeien of zelfs haten.

Kiev 2008. Het Maidan plein bij het vallen van de avond gezien vanaf Hotel Ukraïne.

Waar moet dat heen? Eerst en vooral hebben we politici nodig die niet weglopen voor hun verantwoordelijkheid. Daar is of een kleine revolutie voor nodig of een fikse schok. Ik hoop dat het eerste kan maar het zal wel het laatste worden. Eerst een schok, met alle mogelijke gevolgen van dien en dan wie weet, een nieuw meer verantwoordelijk politiek leiderschap.

Waar moeten we heen met Europa? Er uitstappen kan, maar is absurd. Je gooit een bouwwerk dat zijn nut een halve eeuw heeft bewezen niet overboord als oud vuil. Dank zij de EU leven we nu vreedzaam met en naast elkaar, heeft Duitsland zijn verleden kunnen verwerken, en de rest de oorlog, drijven we met elkaar handel, kent de wereld een Europees gezicht, nemen we maatregelen om iedereen in de welvaart te laten delen, geven een antwoord op de globalisering, kunnen ons meten met de VS, Rusland en China enz. enz.

Het prachtige Lavra klooster in het midden van Kiev (2008)

Dus de EU opzeggen is geen optie. Maar hoe gaan we dan verder? Ik denk zoals we tot nu verder zijn gegaan. Stap voor stap naar meer onderling begrip en samenwerking zonder onze identiteit op te geven. Dat hoeft ook helemaal niet. Hebben Amsterdam, Maastricht, Den Bosch en mijn geboortestad Oss hun identiteit opgegeven toen ze deel gingen uitmaken van de Republiek der Nederlanden en later van het Koninkrijk der Nederlanden? Nee toch. Nou dan, dan hoeft dat toch ook helemaal niet zo te zijn als we deel uitmaken van een Verenigd Europa!

Hoe verenigt? Dat ik het niet weet en ik hoef het ook niet te weten. Elke toekomst is onzeker en dus ook die van Europa. Is Rusland zeker van zijn status over 25 jaar, of de VS of China? Nee, dus is Europa dat ook niet. Dat geeft ook niet. Als we maar op de een of andere manier bij elkaar blijven. Natuurlijk zullen experts, betweters, politieke mislukkelingen, samenzweerders, professoren en deskundigen elkaar om de oren blijven slaan met argumenten hoe het allemaal anders en beter moet, maar daar moeten we ons niet het hoofd door op hol laten brengen. We wikken en wegen, houden het hoofd koel en blijven bij elkaar. Als we dat blijven doen, zullen nog meer mensen met de Europese vlag gaan zwaaien. Mooi toch. Europa is onze erfenis, de mijne en de jouwe.