IS PUTIN EEN NIEUWE LENIN, STALIN OF TSAAR? (ПУТИН NEW Ленин, Сталин ИЛИ CZAR?)

Een digitale fotomontage waarin Putin wordt afgebeeld als een eigentijdse Lenin. Lenin zou weliswaar nooit in zijn blote bast geposeerd hebben maar wilde het Russische volk verleiden met woorden. Putin wil dat doen met beelden gestolen uit o.a. Hollywood zoals deze goedkope imitatie van Rambo. De boodschap is duidelijk: Rusland heeft een echte Rambo in tegenstelling tot het decadente Westen. 

Wie of wat is Putin? Is hij een nieuwe Nieuwe Stalin, meer een Nieuwe Lenin of zoals sommigen beweren een Nieuwe Tsaar? Om met het ergste te beginnen. Net zo min als Stalin schuwt Putin schijnprocessen om zijn politieke en maatschappelijke tegenstanders uit te schakelen. Hij gaat daarbij wel iets subtieler – moderner ook – te werk dan Stalin. Zijn slachtoffers hoeven geen bekentenis af te leggen of zich schuldig te verklaren. Ze worden ook wel zonder bekentenis schuldig bevonden. Ze hoeven dus niet gemarteld te worden. Ze worden na veroordeling al evenmin ter dood veroordeeld door executie zoals onder Stalin gebruikelijk was.

Michail Chodorkovski achter tralies tijdens een van de door Putin mee geregisseerde schijnprocessen.

Het bekendste voorbeeld van een schijnproces is dat van de Russische oliemiljardair Michail Chodorkovski, eigenaar van oliegigant Yukos (2003). Geen schijnproces op ideologische gronden zoals in de jaren '30 onder Stalin met anti-communistisch verraad aan kapitalistische spionnen en dergelijke onzin meer, maar een “modern proces” op beschuldiging van belastingontduiking. Belasting betalen is in het post-communistische Rusland, dat nooit een fatsoenlijke overheidsapparaat heeft gehad, altijd een onduidelijk zaak geweest, met complotten en vooral ook corruptie tot op het hoogste niveau. Het was voor Putin daarom kinderspel een schijnproces op te zetten. Vervolgens ontmantelde hij samen met zijn schatrijke, trouwe kameraden Yukos waardoor Chodorkovski het grootste deel van zijn vermogen verloor. Die beschikt dus niet meer over genoeg geld om campagne tegen Putin te voeren, ook later niet als hij nog ooit op vrije voeten zou komen.

De Pussy Riot groep tijdens hun optreden in de Christus Verlosser kathedraal in Moskou, het symbool van herstel van de Russisch Orthodoxe kerk als staatskerk.

Een ander soort bedreiging dan Chodorkovski, die voor zijn arrestatie te kennen had gegeven politieke ambities te hebben, was de meiden punkgroep Pussy Riot die in de Christus Verlosser kathedraal in Moskou het aandurfden om een anti-Putin lied (verlos ons van Putin) te zingen als protest tegen zijn herverkiezing. Pussy Riot maakte gebruik van hun vrijheid tot demonstratie en meningsuiting om politiek verzet tegen Putin op ludieke wijze te mobiliseren. Een normale en gebruikelijke gang van zaken in democratische landen maar dodelijk voor een Machiavellistische machthebber als Putin. Naar goed Russisch gebruik werden zij tijdens een schijnproces tot twee jaar strafkamp veroordeeld (2012).

Putin liet Chodorkovski en de Pussy Riot meiden vervroegd vrij als gebaar om zijn Olympische Winterspelen in Sotsji (afgelopen februari) te redden van negatieve publiciteit en zelfs een mogelijke boycot. Maar de spelen waren nog maar amper voorbij of Putin liet in Oekraïne zijn ware gezicht zien met de inname van de Krim en de bewapening van zogenaamde Russische opstandelingen in Oost Oekraïne wat leidde tot de oprichting van zogenaamde volksrepublieken. Een internationaal gezien zeer gewaagde politiek waarvan de gevolgen nu nog niet helemaal te overzien zijn.

De tot Brit genaturaliseerde voormalige KGB'er en oud collega van Putin op zijn sterfbed in een ziekenhuis in Londen (2006). Litvinenko bleek vergiftigd te zijn door het radio actieve Polonium. de kosten van een dergelijke operatie werden geschat op 7,6 miljoen Euro. Litvinenko was overigens niet de enige die besmet was met Polonium.

Dat Putin net als Stalin en Lenin niet bang is om te moorden volgens het aloude spionnen recept , bleek met de moord op de gewezen Russische spion Alexandr Litvinenko (2006), die als genaturaliseerde Brit in Londen woonde. “Litvinenko's dood werd al snel in het kader van zijn felle tegenstand tegen de regering-Poetin geplaatst. Zo beweerde hij in 1998 dat er door de Russische overheid een moordcomplot tegen de naar het Verenigd Koninkrijk gevluchte Russische zakenman Boris Berezovski op touw was gezet. Verder zou volgens hem de FSB (de voormalige KGB, de vroegere werkgever van Putin) achter aanslagen in 1999 op appartementen in Moskou hebben gezeten, aanslagen waarvan de Tsjetsjenen de schuld kregen waardoor een nieuwe Tsjetsjeense oorlog begonnen kon worden. Ook beweerde hij dat de FSB Al Qaida-leiders in Dagestan zou hebben getraind.” (Wikipedia).

De gebeurtenissen van de laatste maanden in de Krim en Oost-Oekraïne, lijken de beschuldigingen van Litvinenko te staven dat Putin de aanslagen op Moskouse appartementen zelf op touw heeft gezet evenals de training van Al Qaida leiders in Dagestan. Putin is als vroegere werknemer van de KGB opgegroeid in de sfeer van samenzwering en duistere spionnen praktijken ten behoeve van de staatsmacht, vroeger de Communistische Partij of wat daar voor door moest gaan, nu voor hemzelf en zijn kliek. Hij heeft geen training tot democraat gehad en hij is de democratie ook niet toegedaan. Het zou mij niet verbazen dat in zijn kringen openlijk wordt beweerd dat democratie niet geschikt is voor de Russische ziel. Dat de Slavische ziel autoritair leiderschap en een toezichthoudende staatsbureaucratie nodig heeft.

Daarmee zijn we bij onze laatste vraag gekomen of Putin misschien een nieuwe Tsaar is. Ik denk van wel, in ieder geval meer dan Lenin en Stalin wiens erfenissen hij – zo hebben we gezien – in ere houdt. Lenin en Stalin waren op de eerste plaats communisten die zogezegd de Russische ziel wilden onderwerpen aan hun communistische heilsplan waarvan – dat dan weer wel- Rusland als eerste in de wereld het grote voorbeeld zou worden. Hoe het mogelijk was dat zo'n gedachte kon opkomen in het agrarische Rusland, nauwelijks bekomen van de afschaffing van lijfeigenen (1863), zijn gebrekkige industriële ontwikkeling en infrastructuur, zijn autoritaire Tsaristisch bewind berustend op een klasse van inefficiënte adel, landeigenaren en stedelijke renteniers, zijn inefficiënt overheidsapparaat, zijn zwak ontwikkelde intellectuele elite en zijn lompenproletariaat, is een raadsel dat nadere bestudering waard is.

De Bolsjewistische revolutie van Lenin en Trotzki was eigenlijk een poging om Verlichting en Communisme in een klap in Rusland te vestigen. Het waanzinnige experiment onder leiding van de Bolsjewisten eindigde voorgoed met de val van de Berlijnse Muur. Dat beseft Putin heel goed. Het communisme heeft helemaal afgedaan. In de plaats daarvan haalt hij de oude nationalistische, conservatieve ideologie uit de tijd van de Tsaren uit de kast gesteund door de Russisch Orthodoxe kerk.

De reusachtige Christus Verlosser kathedraal door Stalin in de jaren 30 van de vorige eeuw tot de grond toe afgebroken, herrees in zijn volle glorie dankzij President Jeltsin, de voorganger van Putin.

Putin zet het herstel van de Russisch Orthodoxe kerk als staatskerk dat onder zijn voorganger President Jeltsin begonnen was voort. Als symbool van dat herstel liet Jeltsin de indertijd door Stalin afgebroken Christus Verlosser kathedraal in Moskou in al zijn pracht en praal herbouwen. Daarom reageerde Putin zo fel op de protestactie van Pussy Riot in de kathedraal. Met hun optreden raakten ze het hart van dat herstelbeleid. Putin draagt politiek actief de conservatieve Orthodox Christelijke waarden uit die Rusland zouden moeten beschermen tegen de wat in Rusland wordt genoemd Westerse decadentie, zoals bijvoorbeeld het homohuwelijk.

Putin keert dus terug naar het traditioneel conservatieve beleid uit de tijd van de Tsaren, d.w.z. van voor de Bolsjewistische revolutie. Het buitenlandse beleid van de Tsaren leed aan wat men het omsingelingscomplex is gaan noemen. Bij gebrek aan o.a. havens aan de grote oceanen is Rusland van oudsher bevreesd voor omsingeling. Vandaar dat de Tsaren aan de ene kant uit waren op gebiedsuitbreiding door oorlogen en aan de andere kant Rusland van het Westen wilden afgrendelen. Na de Tweede wereldoorlog kon Stalin zijn omsingelingscomplex botvieren door communistische vazalstaten in Midden en Oost Europa aan Moskou te onderwerpen.

Met het uiteenvallen van de Sovjet Unie werd Putin opnieuw geconfronteerd met dit omsingelingsgcomplex en begon hij een nieuw machtsspel met als doel zoveel mogelijk geopolitieke ruimte voor Rusland te behouden of te herwinnen. Michel Krielaars schreef al in 2008 naar aanleiding van de oorlog in Georgië dat het Russische machtsspel het product is “van het omsingelingscomplex waaraan Rusland lijdt sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Door een mogelijk NAVO-lidmaatschap van Georgië en Oekraïne is die angst de afgelopen maanden omgeslagen in een obsessie.” ( Michel Krielaars, “Rusland gedreven door omsingelingscomplex”, nrc.nl, 19 aug. 2008). Hoe waar zijn deze woorden van Krielaars deze dagen geworden en hoe weinig zijn de Europese Unie en de NAVO op deze nieuwe Russische machtspolitiek voorbereid.