WAARHEEN MET EUROPA?

Kiev, Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze foto heb ik in 2008 gemaakt. Ook toen al was het een uitgesproken verlangen van de Oekraïne om bij Europa te horen zoals je kunt zien aan de Europese vlag naast de geel-blauwe nationale vlag. Het westelijk deel van Oekraïne maakte ooit deel uit van het Oostenrijkse rijk. De hoofdstad van dat deel heet Lviv of zoals ze in Oostenrijk nog altijd zeggen Lemberg.

Terwijl in West Europa de EU uit de gratie is, lopen ze in Kiev te zwaaien met Europese vlaggen. Daar is Europa redding, hier is Europa ondergang. Het is maar wat je gewend bent. In de Oekraïne hebben ze zeventig jaar onder het juk van de Sovjet Unie gezeten en dat is meer dan genoeg om niks meer van Rusland te willen weten. Hier gaat het even niet zo goed en steekt meteen de nostalgie de kop op naar de gulden en de klompendans. Ik overdrijf natuurlijk maar in Nederland tellen ze al lang hun zegeningen niet meer.

Dat is de mens eigen en vooral mensen die het goed hebben gehad. Maar het is ook de schuld van de politici. Als het hun uitkomt om hun verantwoordelijkheid te ontlopen, wijzen ze naar Europa en Brussel als de boosdoeners. Dat is onzin. Europa zijn wij allemaal en de leiders die we gekozen hebben, zijn wij ook. Brussel als politiek excuus voor ongemakkelijke politieke waarheden en maatregelen gebruiken, leidt er natuurlijk op den duur toe dat de burgers Europa gaan verfoeien of zelfs haten.

Kiev 2008. Het Maidan plein bij het vallen van de avond gezien vanaf Hotel Ukraïne.

Waar moet dat heen? Eerst en vooral hebben we politici nodig die niet weglopen voor hun verantwoordelijkheid. Daar is of een kleine revolutie voor nodig of een fikse schok. Ik hoop dat het eerste kan maar het zal wel het laatste worden. Eerst een schok, met alle mogelijke gevolgen van dien en dan wie weet, een nieuw meer verantwoordelijk politiek leiderschap.

Waar moeten we heen met Europa? Er uitstappen kan, maar is absurd. Je gooit een bouwwerk dat zijn nut een halve eeuw heeft bewezen niet overboord als oud vuil. Dank zij de EU leven we nu vreedzaam met en naast elkaar, heeft Duitsland zijn verleden kunnen verwerken, en de rest de oorlog, drijven we met elkaar handel, kent de wereld een Europees gezicht, nemen we maatregelen om iedereen in de welvaart te laten delen, geven een antwoord op de globalisering, kunnen ons meten met de VS, Rusland en China enz. enz.

Het prachtige Lavra klooster in het midden van Kiev (2008)

Dus de EU opzeggen is geen optie. Maar hoe gaan we dan verder? Ik denk zoals we tot nu verder zijn gegaan. Stap voor stap naar meer onderling begrip en samenwerking zonder onze identiteit op te geven. Dat hoeft ook helemaal niet. Hebben Amsterdam, Maastricht, Den Bosch en mijn geboortestad Oss hun identiteit opgegeven toen ze deel gingen uitmaken van de Republiek der Nederlanden en later van het Koninkrijk der Nederlanden? Nee toch. Nou dan, dan hoeft dat toch ook helemaal niet zo te zijn als we deel uitmaken van een Verenigd Europa!

Hoe verenigt? Dat ik het niet weet en ik hoef het ook niet te weten. Elke toekomst is onzeker en dus ook die van Europa. Is Rusland zeker van zijn status over 25 jaar, of de VS of China? Nee, dus is Europa dat ook niet. Dat geeft ook niet. Als we maar op de een of andere manier bij elkaar blijven. Natuurlijk zullen experts, betweters, politieke mislukkelingen, samenzweerders, professoren en deskundigen elkaar om de oren blijven slaan met argumenten hoe het allemaal anders en beter moet, maar daar moeten we ons niet het hoofd door op hol laten brengen. We wikken en wegen, houden het hoofd koel en blijven bij elkaar. Als we dat blijven doen, zullen nog meer mensen met de Europese vlag gaan zwaaien. Mooi toch. Europa is onze erfenis, de mijne en de jouwe.