 |
| Pancho Villa liep met zijn Amerikaanse Dodge in een hinderlaag gelegd door de vele vijanden die hij in de loop van de revolutie gemaakt had. |
Bij David komt de moord op zijn vroegere generaal harder aan dan bij Diego. Onbegrijpelijk dat dit gebeurt. Alsof de moord op Zapata al niet erg genoeg was. Vanwaar deze misdadige moord? Villa had de vrede getekend en leidde een rustig leven in Chihuahua. Waarom deze wraakactie, want iets anders kun je het niet noemen. Een persoonlijk wraakactie, de vereffening van openstaande rekeningen? Villa was politiek toch ongevaarlijk geworden?
De moord legt een nieuwe bloederige smet op de revolutie en het land. Een smet die niet zo maar gewist kan worden uit de geschiedenis, net zo min als de raadselachtige dood van de Azteekse koning Moctezuma. Het lijkt erop dat de geschiedenis van zijn land niet anders kan worden geschreven dan in bloed.
Wat in zijn geest nog rest van zijn geloof in de revolutie spoelt hij weg met pulque, tequila en vrouwen. De schilderkunst interesseert hem niet meer. Waarom nog schilderen als de toekomst van zijn land en volk in bloed wordt gesmoord? Voor wie moet hij nog schilderen en waarover als de revolutie op de vuilnisbelt van de geschiedenis terecht is gekomen? Er is zelfs geen hoop meer op een toekomst.
Bij Diego dringt met de verraderlijke moord op zijn voormalige generaal, het besef van de dood binnen, zijn eigen dood. Misschien ben ik wel aan de dood ontsnapt door op het hoogtepunt van de revolutie, de intocht in Mexico-stad, uit de revolutie te stappen. Hij had zijn les toen geleerd. Vrijheid ben je zelf, een andere vrijheid bestaat niet. Met een beetje geluk ben je ook zelf je lot.
Hij besluit naar zijn dorp terug te gaan. Daar kan hij proberen opnieuw beginnen. Misschien kan hij zich daar bevrijden van de teleurstellingen in de revolutie? De smaak, de geuren en kleuren van zijn jeugd en jongelingsjaren kunnen hem wellicht het elan geven om opnieuw zijn lot te bepalen?
De weg terug begint als een weg van herkenning. Eenmaal aangekomen in zijn dorp, ziet hij hoe weinig er veranderd is. Terwijl hij een tumultueus leven heeft geleid, is zijn dorp een toonbeeld van rust en eenvoud gebleven. Het ligt nog steeds ingetogen en in zichzelf gekeerd langs de weg, tussen de bergen en de verlaten haciënda.
De enige verandering is dat iedereen een paar jaar ouder is geworden. Ze wonen nog steeds met vrouw en kind in hun kleine, bescheiden, eigenhandig gebouwde woningen. Ze gaan nog altijd ’s morgens bij zonsopgang naar hun akkers om er maïs of bonen te zaaien. Ze eten elke dag tortilla met bonen. Ze drinken bij het vallen van de avond pulque. Ze vrijen in de warme nachten op hun eenvoudige bed. Het leven en het lot gaan er hand in hand in hand totdat de dood erop volgt.
Zijn ziel komt tot rust. Daarginds heeft de revolutie gefaald, hier gaat het leven door alsof er niets is gebeurd. Misschien is dit wel de waarheid, denkt Diego, het leven is niet meer dan een aaneenschakeling van geluk en verdriet in de kleine cirkel van zijn dorp. Meer is er niet en voor de meesten hoeft er ook niet meer te zijn. Ze hebben aan het leven dat ze leiden hun handen vol.
Het is alsof er een zware last van zijn schouders valt. Diego ziet dat de waarheid van het leven zit in de verse tortilla van de ochtend, in de hete koffie, de opgroeiende maïs, het werk op het land, de zorg voor de paarden en de koeien, de zon die elke ochtend opkomt of de regen die de dorst van het land lest.
