PERSISTANT LOVE

 

petrus nelissen, "Persistant Love", potlood en acrylverf op papier (50x70 cm). Prijs € 400,-

45. MEXICAANSE VERTELLINGEN. FRIDA

 

Klederdracht van de Tzotzil in Chiapas, de indigena dorpen Mitontic en Chenalho

Hij is druk aan het schetsen op zijn patio als hij in zijn ooghoeken de dochter van zijn vriend Guillermo Kahlo ziet die nieuwsgierig naar hem staat te kijken. Hij heeft haar niet meer gezien sinds de tijd dat hij werkte bij haar vader. Ze is een knappe vrouw geworden met een indringend blik, een blik die ze toen ook al had, zo herinnert hij zich.

Hij legt zijn schetsboek en potlood weg. Hij rekent met de indigena vrouw die model staat af en vraagt haar om de volgende dag om dezelfde tijd terug te komen. Frida overvalt hem met vragen over het hoe en waarom van zijn werk. Ze is enthousiast, nieuwsgierig en leergierig. Met zo een combinatie en dan ook nog knap kun je ver komen, denkt Diego.

Hij neemt haar mee naar een klein bescheiden eetcafeetje vlakbij om de hoek zodat ze rustig kunnen praten. Hij vertelt haar vol overgave over zijn schilderkunstige ideeën sinds hij de indigenas heeft ontdekt, dat hij hun plaats in de geschiedenis van Mexico wil teruggeven door hun waardigheid en schoonheid in olieverf vast te leggen. Zijn schilderkunstige vaardigheden en inzichten hebben een doel gekregen.

Voor het eerst van zijn leven valt alles op zijn plaats. De weg daarvoor is een lange zoektocht geweest, een zinvolle zoektocht omdat ze hem geleid heeft tot waar hij nu is. Hij weet nu waarvoor hij wil werken en hoe hij hij moet schilderen. Zijn leven in het dorp, zijn omzwervingen in de revolutie, zijn lessen fotografie van haar vader, de schilderles van zijn vriend David komen nu allemaal samen in dit ene doel. Hij is gelukkig.

Frida ziet dat in zijn ogen. Zij is zover nog niet. Ze is al lang blij dat ze Diego hier aantreft. Misschien dat hun ontmoeting een start kan zijn voor haar leven? Ze is artistiek aangelegd, waarschijnlijk van haar vader geërfd en heeft een sterk ontwikkeld gevoel voor vrijheid en zelfstandigheid. 

Sinds ze is aangekomen in San Cristobal heeft ze geruchten gehoord over een schilder die indigena vrouwen bij zich thuis uitnodigt. Zoiets gaat als een vuurtje rond in San Cristobal, nog altijd een groot dorp ook al is het de hoofdstad van de deelstaat Chiapas.

Ze dacht onmiddellijk aan Diego of misschien ook wel David. Ze hoopte de eerste, want Diego was haar het liefst van de twee toen ze bij haar ouders thuis kwamen. Diego is zacht van karakter. Achter de revolutionaire jongeman met levenservaring schuilt nog altijd de goedlachse en speelse dorpsjongen die het liefst op blote voeten loopt. Dat is ook wat ze met hem deelt, op blote voeten lopen dat geeft haar een sensatie van vrijheid.

Diego heeft gehoord van het zware ongeluk dat ze heeft gehad en vraagt ernaar. Ze vertelt hem het verhaal, niet als een slachtoffer waar je medelijden mee moet hebben maar als een lot dat haar getroffen heeft en waar ze mee moet leven. Ze heeft haar bekken gebroken en haar rug ernstig beschadigd. Intussen heeft ze heel wat operaties gehad maar de pijn gaat helaas niet weg. Haar lichaam is ontzet en dat zal niet meer te genezen zijn. 

Maar, zo zegt ze zelf, ze kan er mee leven en leven wil ze. Ze heeft al vroeg geleerd het lot te aanvaarden toen ze in haar jeugd polio kreeg.  Zagen en klagen helpt niet. Het beste is je lot te accepteren en er het beste van te maken. Het klinkt gemakkelijk maar het vereist een flinke dosis geestelijke weerbaarheid om niet te zeggen onverzettelijkheid. Dat maakt haar sterker dan ze al was. 

BEELDHOUWER WIM LEMMENS

Twee beelden van Wim Lemmens in de beeldentuin van het museum Johan Heestershuis te schijndel, 2019. (foto's: petrus)
 

Zondagmiddag ben ik naar de opening geweest van een solotentoonstelling van K26 collega Win Lemmens in de Wageningse Beeldengalerij Het Depot. https://www.hetdepot.nl/ In de museumzaal staan 22 beelden en 2 schilderijen, allemaal van van hem. Hoewel lang niet al zijn werk is te zien, is het toch een mooie overzichtstentoonstelling.

Het openingswoord wordt gesproken door Johan Luijmes, artistiek leider van Het Depot. Volgens hem zijn de beelden “het verhaal van een kunstenaar waarbij het ambachtelijke zo ontwikkeld is dat het het daar tegelijk bovenuit stijgt.” Een rake typering.  Zo ook ken ik Wim, een ambachtsman die zijn ambacht inzet in dienst van wat hem bezield.

Aangezien Wim een man is van weinig woorden, moet je zijn bezieling lezen uit zijn beelden en schilderijen. Dat kost tijd. De kunstwerken van Wim zijn als goede wijn, die moet je langzaam proeven. Zo moet je de beelden van Wim langzaam op je laten inwerken en dan geven ze hun bezieling prijs.

Op de website van het depot wordt het werk van Lemmens daarom intrigerend genoemd. “Centraal in zijn oeuvre staan torsen waarin belijning en beweging een hoofdrol spelen. Elke sculptuur vertelt een eigen verhaal door de unieke lijnen die de vorm definiëren en in beweging zetten. De lichtval op het marmer – Lemmens’ favoriete materiaal – versterkt deze dynamiek en geeft zijn beelden een bijna fluïde uitstraling.”

Er is meer te zeggen over het werk van Lemmens. Ik noem hem een klassieke kunstenaar, de kunstenaar van schoonheid en sierlijkheid zoals de Oude Grieken en Romeinen die nastreefden. Zijn beelden staan in de klassieke traditie, ook in het gebruik van materiaal. Wim heeft een voorliefde voor marmer, het materiaal waaruit bij voorkeur klassieke beelden worden gemaakt.

Maar Wim zou geen kind van zijn tijd zijn als hij daar niet wat aan toevoegt en dat is eenvoud. De beelden van Wim zijn van een klassieke eenvoud. Nog steeds zien we de gracieuze beweging en lijnen in zijn werk zoals we die kennen van klassieke beelden uit de oudheid,  maar dan vereenvoudigd, teruggebracht tot de essentie. Die eenvoud is een typisch Nederlandse invalshoek of je nu naar Rembrandt, Vermeer of Mondriaan kijkt.

Door die eenvoud en soberheid van lijnen worden de beelden meteen ook abstracter. Maar zonder dat de herkenning verdwijnt. De herkenning tezamen met de eenvoud en de schoonheid van lijnen en materiaal leidt tot ontroering. Wim Lemmens is daarmee een echte klassieke kunstenaar wiens beelden niet zouden misstaan in een galerij met oud Griekse en Romeinse beelden.Tegelijk is Wim een moderne Nederlandse kunstenaar.

De expositie duurt tot 25 januari 2026 in Beeldengalerij Het Depot te Wageningen.

Wim Lemmens in gesprek in Galerie K26 te Oss, 2019.
(foto: petrus)

BRIEF AAN MIJN CANADESE VRIEND, 15 JUNI 2025

 

Beste E, 

Dank voor je uitgebreide brief. Ik zal het in mijn aanhef  bij het Nederlandse "beste" houden. Het Nederlandse equivalent  "lieve" voor "dear" is  teveel van het goede. Maar het Engelse "dear" staat ook voor het Nederlandse dierbaar. In die betekenis is het woord dear op zijn plaats. Je bent zogezegd een dierbare vriend. 

Het was te merken dat Trump's claim op Canada een Canadees patriotisme tot gevolg had. Op Facebook kwam ik nogal eens oproepen tegen om Canadese producten te kopen. Ik zag ook kaarten waarop Amerika stukken verloor aan Canada. 

Door zijn bemoeienis met de binnenlandse politiek in Frankrijk en Duitsland en het in de steek laten van Oekraïne heeft hij tot op zekere hoogte ook het Europese zelfbewustzijn aangewakkerd. Dat zelfbewustzijn stond daarvoor op een laag pitje omdat vanuit de EU landen nog altijd met wantrouwen gekeken wordt naar Brussel. Niet helemaal verwonderlijk want Brussel is onvermijdelijk een reusachtige bureaucratie zeker vergeleken met klein duimpje Nederland. 

Trump en de Russische militaire agressie in Oekraïne hebben een einde gemaakt aan het idee dat de EU het in de wereld moet hebben van soft power. Met handel, diplomatie en een internationale rechtsorde die steunt op wereldwijde mensenrechten, houdt je agressieve landen en terroristen niet tegen. Het is duidelijk dat Rusland en China machtspolitiek combineren met militaire macht en naar we nu zien doet ook Amerika onder leiding van Trump dat.

Nederland begint wat dat betreft moeizaam te ontwaken uit zijn idealistische droom over een internationale wereldorde die overeind zou moeten worden gehouden door de VN, het internationaal strafhof in den Haag, internationale wetten enz. Rusland en China willen die rechtsorde, die zij als westers en imperialistisch typeren, omver gooien. 

Op dit moment zijn we getuigen van de eerste krachtmetingen tussen de twee kampen. Ik moet nog zien wie dat gaat winnen, zeker nu de VS zich terugtrekken uit die internationale rechtsorde en het aansturen op een tweekamp tussen hen en China. Ondertussen probeert Trump alsnog Putin aan zijn kant te krijgen door Oekraïne te offeren op het altaar van de toekomstige wederzijdse vriendschap.

Daar zit Europa ongemakkelijk tussen. Enerzijds staan we aan de Amerikaanse kant maar aan de andere kant kunnen we Oekraïne ook niet uitleveren aan Rusland op straffe dat op termijn de EU ontmanteld wordt door Rusland. Dan zal Europa definitief van het wereldtoneel verdwijnen met de daarbij behorende welvaart en stabiliteit. Geen rooskleurig toekomstbeeld al heb ik nog wel vertrouwen in de veerkracht van Europa.

Helaas ontbreekt het in Europa en zeker ook in mijn land aan leiderschap met visie. Macron is naar Franse snit een man die het geopolitieke machtsspel redelijk doorgrond maar of de Duitse Mersch en de Engelse Starmer dat ook kunnen, waag ik te betwijfelen. Ik had gehoopt op de Poolse Tusk maar die loopt met zijn regering vast in een Trumpiaanse populistische president. De man die met kop en schouders boven iedereen in Europa uitsteekt, is president Zelensky. Hij heeft visie, organisatietalent, is een groot communicator, dapper en onverzettelijk.

Nederlands leiderschap zie ik niet. NAVO secretaris generaal Rutte zou enig gewicht in de schaal kunnen leggen maar hij is slechts een opportunist. De rest van de Nederlandse politici zijn leiders op de vierkant centimeter. Ze kennen de wereld slechts uit boekjes en hier en daar een handelsmissie. 

 Ze zijn vooral met zichzelf ingenomen, kortom een kaste die als het om de toekomst van Europa gaat maar het beste zo snel mogelijk van het toneel kunnen verdwijnen. Je leest het, ik ben geen optimist. De toestand is benauwend maar nog niet hopeloos. 

Een ander punt is het conservatisme. Dat bestaat zo goed als niet in Nederland, misschien hier en daar als een vorm van nostalgie of politiek opportunisme maar van een doordacht conservatisme met een politieke visie op verleden, heden en toekomst van ons land ingebed in de EU bestaat niet.

Ergens in de vorige eeuw, na de opstand van de studenten, is besloten om met z'n allen progressief te zijn. Progressieve mensen geloven in het goede van de mens (het kwaad bestaat niet en als het bestaat is het een weeffout in de geschiedenis) en in gelijkheid. Dat heeft geleid tot een collectivistische visie op bijvoorbeeld onderwijs, zorg, woningbouw, sociale voorzieningen enz. De overheid zorgt voor u. De eigen verantwoordelijkheid is geminimaliseerd.

 

Aangezien Nederland vergaand geseculariseerd is, worden alle problemen herleid tot materiële problemen. Je ziet het bij de vakbeweging, voor jou en mij bekend terrein. De vakbonden herleiden alle problemen van de werknemers tot financiële problemen. Het menselijk geluk teruggebracht tot de omvang van de geldbuidel. 

Ondertussen wordt de geestelijke verwarring groter als gevolg van een gemis aan zingeving. De geseculariseerde mens in Nederland heeft van zichzelf het gouden kalf gemaakt waar omheen hij elke dag danst in kranten, tijdschriften, tv en sociale media. Bestaan betekent aanwezig zijn in de media.

Zoals je terecht opmerkt, bereikt Trump weinig tot niets. Hij is en blijft een vastgoedhandelaar met de hersens van een holbewoner. Tot nu toe heeft hij nergens vrede gebracht, niet in Gaza, niet in Oekraïne en niet in Iran. De wereld staat meer in brand dan vóór zijn aantreden als president. Ik vrees dat het niet veel beter zal worden. Alles hangt ervan af of politici binnen de Republikeinse partij opstaan ​​en het aandurven zich tegen hem te verzetten en een einde willen maken aan zijn krankzinnige agenda.

Verder gaat het goed met ons. De zomer is goed begonnen. Diny en ik genieten van fietstochten in de omgeving door bossen en polders, langs de Maas en door dorpjes waar we af en toe een cappuccino drinken op een gezellig terras. Op zulke momenten is Nederland een romantisch land waar het goed ouder worden is.

Ik hoop dat het ook goed met je gaat en dat u kunt genieten van de Canadese zomer.

IS EEN KOE NUTTIGER DAN JOHAN VOLLENBROEK?

 

Waarom een koe nuttig is, weet iedereen. Een koe maakt van gras en hooi melk en melk is goed voor de mens. “Melk is goed voor je omdat het rijk is aan essentiële voedingsstoffen, waaronder calcium, eiwit, vitamine B12 en vitamine D. Deze stoffen spelen een belangrijke rol bij de opbouw en het onderhoud van botten, tanden, spieren en het zenuwstelsel. Daarnaast kan melk bijdragen aan een goede stemming en een lager risico op darmkanker.”

Afhankelijk van het ras, de voeding en de gezondheid van de koe produceert een koe gemiddeld 27 liter melk per dag. Om de productie op peil te houden wordt een koe elk jaar via kunstmatige inseminatie drachtig gemaakt. Na de geboorte begint een nieuwe melkcyclus van de koe.

Zoals aan alles in de natuur zitten er ook nadelen aan melk vooral voor mensen die overgevoelig zijn voor lactose. Melk bevat verzadigde vetten en die kunnen het risico op haart en vaatziekten vergroten. Gelukkig heeft men daar ook wat op gevonden door een deel van die vetten uit de melk te halen. 

Van melk worden zuivelproducten gemaakt die wereldwijd bij mensen op tafel komen. Het is bijna teveel om op te noemen. Friesland Campina noemt uiteraard kaas, een product waar Nederland internationaal om bekend staat net als gecondenseerde melk, een product wat in de wereld tot aan China toe geliefd is. 

Een ander belangrijk zuivelproduct is boter, een van de oudste zuivelproducten die mijn geboortestad mede gemaakt heeft tot wat ze nu is. Karnemelk, kwark, yoghurt en vla zijn gewilde producten. Minder bekend is dat melksuiker (lactose) gebruikt wordt als drager in pillen, tabletten, capsules en andere medicijnen.

De economische betekenis van zuivel voor Nederland is groot, niet alleen als marktproduct (ongeveer 10 miljard €)  maar ook als schepper van werkgelegenheid en het nuttige gebruik van grond, land en water. Nederland is een van de belangrijkste zuivelproducenten in de wereld.

Wie is Johan Vollenbroek?

Johan Vollenbroek (1949) is een Nederlands chemicus. Hij is voorzitter van MOB (Mobilisation for the Environment), een ngo die zich inzet voor de verbetering van de milieukwaliteit. Hij treedt op als vertegenwoordiger van bewoners- en milieuorganisaties bij het juridisch toetsen van milieuvergunningen en aanvechten van overtredingen van milieuregels door overheid en bedrijven. Vollenbroek kreeg in 2018 landelijke bekendheid toen hij met succes het Programma Aanpak Stikstof aanvocht. Daarnaast heeft Vollenbroek ook een commercieel milieuadviesbureau. (Wikipedia)

Zijn nut is dus vooral bureaucratisch, het controleren van de naleving van wettelijk vastgestelde  regels en daarover rechtszaken beginnen indien zij geschonden worden. Hij is in zekere zin een wetshandhaver die bijdraagt aan de milieuveiligheid van Nederland. 

Dat verdient waardering maar is economisch en praktisch minder nuttig dan een koe en soms ook irritant omdat hij tot de preciezen behoort en dat is een speciaal ras dat welig tiert in Nederland.

DE WITTE VAAS

 

petrus, "De Witte Vaas", olieverf op paneel (60x80 cm). Vraagprijs € 1000,- 

44. MEXICAANSE VERTELLINGEN. BLOEMENVROUWEN

Diego Rivera, Flower Day, 1915,  olieverf op doek, 147 x 120 cm, Los Angelos County Museum of Art.

Diego vraagt zich af wat hij als eenvoudig schilder hieraan kan doen? Moet hij er wat aan doen? Aan dat laatste twijfelt hij niet. Per slot van rekening heeft hij de revolutie gediend onder Pancho Villa en is de revolutie niet bedoeld voor alle Mexicanen en dus ook voor de indigenas?

Maar de revolutie is voorbij en het land is teruggekeerd naar de orde van de dag, een andere orde maar geen revolutionaire orde. Die zal voorlopig niet komen, dat beseft Diego maar al te goed. De communistische partij doet zijn best maar kan voorlopig geen steen op de andere zetten.

Maar als bij intuïtie beseft hij dat hij als schilder de indigenas hun waardigheid kan geven, waardigheid die hun onthouden wordt door de Mexicaanse bourgeoisie en de autoriteiten die zich revolutionairen wagen te noemen. 

Wat geeft meer waardigheid aan mensen dan schoonheid en die ziet hij overal om zich heen. Ze mogen dan leven in armoede, ze hebben wel hun waardigheid en schoonheid weten te behouden. Dat moet geschilderd worden op canvas en als het even kan op muren van paleizen en overheidsgebouwen. 

Dat wordt zijn missie. De indigena een plek geven in de kunsten, een plek die de bourgeoisie ze niet meer kan afnemen. Geen folkloristische plaatjes maar kunst met een boodschap, die van de   waardigheid van de indianen. Diego neemt zich voor de indigenas  te bevrijden uit hun folklore door ze als waardige mannen en vrouwen te schilderen.

Hij krijgt haast. Hij gaat meteen op zoek naar modellen voor zijn schilderijen. Hij nodigt ze uit om te poseren op de patio van de koloniale woning die hij in het centrum van San Cristobal de las Casas heeft gehuurd. Daar maakt hij schetsen die de basis worden van zijn schilderijen en naar hij hoopt muurschilderingen. 

De indigena vrouwen met bloemen, de bloemen die ze ’s ochtends vroeg op hun rug naar de markt brengen, worden zijn meest geliefde onderwerp. Bloemen zijn geschikt om schoonheid in beeld te brengen. Vooral de wonderschone maagdelijke witte aronskelk met zijn erotisch aandoende stamper is daarvoor geschikt.

Nog nooit heeft hij met zoveel vrijheid en energie getekend en geschilderd. Het voelt zich nu pas een echte schilder. Hij weet waarmee hij bezig is. Het wordt zijn onderwerp in zijn eigen beeldtaal die beïnvloed is door de schilders van zijn tijd zoals Picasso, Cézanne en Gauguin.