49. MEXICAANSE VERTELLINGEN. KLEDERDRACHT EN COMMUNISME

Links Frida Kahlo gekleed als Tehuana, de vrouwen die wonen op de landengte Tehuantepec (Oaxaca) en behoren tot de Zapotecen stam. Rechts een prent van de Tehuana klederdracht uit het boek "El Traje Indigena de Mexico" een uitgave van het Nationaal Antropologisch en Geschiedenis Instituut 

 

Kijk alleen maar hier in Chiapas om je heen. Hoe zouden de indigenas in de Mexicaanse revolutie passen, wat is hun plaats, rol en betekenis? Of hebben ze die niet en moeten ze simpelweg van het toneel verdwijnen om opgeslokt te worden in de revolutionaire maatschappij met zijn nieuwe mens?

Hij weet het niet, niemand weet het. Al die jaren dat hij in het leger van Pancho Villa zat, heeft hij geen woord gehoord over de indigenas in Chiapas, Oaxaca of die in het noorden van Mexico, de Tarahumara’s en de Yaqui’s, om er een paar te noemen. Wie kent hen, wie houdt rekening met hen? Voor veel revolutionairen zijn het niet veel meer dan achterlijke volkeren die dringend aangepast moeten worden aan de nieuwe tijd die vooruitgang heet.

Frida houdt vol. Ze zegt overtuigd te zijn dat een communistische revolutie hen zal bevrijden van de postkoloniale onderdrukking waardoor ook de indigenas vrijelijk volgens hun cultuur zullen kunnen leven. Ze zullen uit de schaduw van hun bestaan komen om binnen te treden in het nieuwe verlichte communistische Mexico. Door het communisme zal Mexico herboren worden. 

Ze loopt alvast vooruit op de rol van de indigenas in het nieuwe Mexico door hun kleren en sieraden te dragen. Op die manier hoopt ze de traditionele culturen een nieuw elan te geven, een die gericht is op de toekomst. Dat is haar boodschap aan alle Mexicanen en de wereld. Er komt een nieuw Mexico waarin de cultuur van de bezetters en van de onderdrukten een nieuwe cultuur zullen scheppen.

Diego haalt zijn schouders op bij zoveel naïef optimisme over het communisme. Niet dat hij een andere weg weet voor zijn land, er moet iets gebeuren dat is duidelijk maar hoe, wat en wanneer> Daarover is hij minder zeker dan Frida. 

Het enige dat hij zeker weet, is dat de indigenas en hun cultuur een plek moet krijgen in zijn schilderkunst. Hij heeft ze gezien en opgenomen in zijn schilderkunstige ziel. Hij zal ze nooit meer vergeten. Hij heeft zich voorgenomen om hen een plaats te geven in zijn muurschilderingen en op zijn schilderijen. 

Of dat een nieuwe, communistische revolutie dichterbij zal brengen betwijfelt hij en eigenlijk vindt hij dat ook niet belangrijk. Belangrijk is dat hij zijn verantwoordelijkheid neemt voor zijn land en zijn volk. Hoe de Mexicanen daarop zullen reageren en wat de geschiedenis verder met zich mee zal brengen, kan hij niet voorspellen.

Misschien kan hij met zijn schilderkunst wat nu nog niet mogelijk is, de wereld van de indigenas, die van zijn voorvaderen, de koloniale wereld en de moderne wereld in een nieuwe wereld samenbrengen? Als het ware de breuken in de geschiedenis lijmen tot een nieuw Mexico. Misschien kan het communisme dat?

 

Dat kan Frida mee leven. Ze is tevreden dat haar geliefde toch ook gelooft in een mogelijke communistische toekomst voor hun land. Daarin staat ze dus niet alleen. Bovendien vindt ze het ook geruststellend voor de toekomst. 

48. MEXICAANSE VERTELLINGEN. REVOLUTIE A LA CARTE

Diego Rivera, "Mexico Today and Tomorrow", detail van de muurschilderingen "Geschiedenis van Mexico", Nationaal Paleis, Mexico-stad, 1935.

Op het afscheidsetentje neemt Frida het initiatief tot gespreksonderwerpen. Ze is nieuwsgierig naar alles wat met schilderkunst te maken heeft. Ze vraagt Diego over zijn technieken en zijn visie op de kunsten. Hij antwoordt zo goed mogelijk.

Technieken uitleggen is niet zo moeilijk maar schilderen heeft meer met intuïtie, visie en verbeeldingskracht te maken dan met technieken en leg dat maar eens uit. Je hele persoonlijkheid is er bij betrokken plus al je levenservaring en je levensbeschouwing, haast teveel om op te noemen. 

Je kunt een schilderij van een goed kunstenaars, dus geen plaatjesmaker die slechts volgens de regelen der kunst werkt, terugbrengen tot een technisch kunststukje. Helaas, doen de meeste mensen dat toch. Het is te moeilijk of vergt teveel inspanning om na te gaan wat de kunstenaar bezielde bij het maken van zijn schilderij. Liever een gemakzuchtige vlucht in de techniek, die niet geheel zonder betekenis is maar uiteindelijk ondergeschikt is aan de bezieling.

Technieken moet je hebben maar dienen tot niks als je niet weet wat je wilt schilderen. Dat is net zoiets als leren timmeren zonder te weten wat je wil maken. Frida snapt dat meteen. Eigenlijk wist ze het al vanuit zichzelf. Haar lijden heeft haar al vroeg tot nadenken gestemd over de betekenis van bezieling en leven. Zonder bezieling is het leven niet de moeite waard, vindt ze of je schrijft, schildert, fotografeert of wat dan ook. Er moet bezieling in liggen.

Ze zegt te willen leven met bezieling en dat had haar, net als veel van haar tijdgenoten, gebracht op het pad van het communisme, de utopie van een gemeenschap van vrije mensen, er zijn geen grenzen van landen en staten meer,  die leven als broeders en zusters. Volgens haar is het communisme de weg naar een maatschappij van liefde. De kunsten zouden volgens haar die weg moeten voorbereiden, als het ware de weg moeten wijzen naar het communisme.

Ze wil weten of Diego dat ook zo ziet?  Ze vraagt hem hoe hij de toekomst van Mexico ziet. Hij twijfelt. Zijn ervaringen in het revolutionaire leger van Pancho Villa hebben hem behoedzaam gemaakt. Hij heeft nog wel idealen maar die staan onder druk van de werkelijkheid. Hij heeft teveel doden en geweld gezien, willekeurige executies op straat, misdaad ook met daarnaast veel verdriet en leed. 

En wat heeft dat vergoten bloed, al die ellende nu eigenlijk opgeleverd? Hij ziet een land met een overheid die bestaat uit min of meer dezelfde blanke elite, die ondanks alle mooie woorden even corrupt is en bezig is te verzanden in een almaar uitdijende bureaucratie. Zal dat nog ooit goed komen, zo vraagt hij zich af.

Frida daarentegen denkt dat nog wel degelijk een nieuwe revolutie nodig en mogelijk is, een naar Russische voorbeeld. Ze spreekt haar bewondering uit voor de revolutie in Rusland toch ook een land, net als Mexico met voornamelijk arme boeren. Als in Rusland een communistische revolutie mogelijk is dan moet dat toch ook in Mexico kunnen? 

Diego aarzelt. Hij weet maar al te goed dat een revolutie a la carte niet mogelijk is. Hij weet niet hoe het er in de Russische revolutie aan toe gaat al ziet hij ook wel overal om zich heen het enthousiasme van voornamelijk intellectuelen en kunstenaars. Misschien is Mexico wel een veel ingewikkelder land dan Rusland. Rusland is nooit bezet geweest door een Europees land zoals Mexico dat ruim 300 jaar lang is geweest.

Dat alleen al maakt Mexico tot een land met een hybride cultuur, die van de Spanjaarden tegenover die van de Azteken, de Maya’s en de indigenas. Hoe brouw je daar een Mexicaanse cultuur van die iedereen aanspreekt en belangrijker nog, waarin iedereen meetelt? Het is niet een land met alleen de tegenstelling tussen arbeiders en kapitalisten, beiden zijn bovendien een minderheid, maar een land van blanke postkoloniale overheersers tegenover de nazaten van de oude culturen die ploeteren op het land, in de wouden en de bergen. Is een Mexicaanse communisme in zo een situatie mogelijk?

47.MEXICAANSE VERTELLINGEN. ZIELSVERWANTEN.

 

Zelfportret van Frida Kahlo met op haar voorhoofd een portret van Diego Rivera. Titel van het zelfportret "Diego on my mind" (zelfportret als Tehuana), 1943.

Ze vertrekt met de belofte om voor zijn vertrek nog eens langs te komen. Diego zegt dat hij nog een paar dagen in San Cristobal blijft. Hij heeft genoeg schetsen verzameld om in zijn atelier thuis uit te werken tot schilderijen. Hij heeft ook ideeën opgedaan voor muurschilderingen waarvoor hij opdrachten hoopt te krijgen.

Misschien kunnen ze elkaar nog zien voor zijn vertrek, vraagt hij Frida. Die kijkt hem verrast aan. Ze heeft dus een snaar geraakt in zijn hart? Ze kijkt recht in zijn ogen en antwoord onbevangen dat ze graag afscheid komt nemen bij zijn vertrek naar huis. Diego knikt waarna hij zich afvraagt in wat voor een storm hij zich nu gewaagd heeft. Je kunt met Frida geen spelletjes spelen dat is duidelijk.

Dan vraagt hij op de valreep waarom ze naar San Cristobal is gekomen? Toch niet voor hem? Nou nee, dat nu ook weer niet maar het heeft wel degelijk meegespeeld in haar besluit toen ze hoorde dat Diego in San Cristobal was. Ze was toe aan een andere omgeving. Ze had al te lang gevangen gezeten in ziekenhuizen en thuis op bed gelegen. Toen ze weer kon bewegen, wilde ze op reis om weer zin in het leven te krijgen. Die was weliswaar nooit weg geweest maar ze was wel toe aan nieuwe stimulansen. 

De gebruikelijk reis naar Acapulco vond ze niks. Die stad aan de Stille Oceaan is een versleten cliché geworden, een Hollywood-droom van strand, zee en blauwe hemel die in een burgerlijke nachtmerrie is veranderd. Acapulco is weliswaar nog altijd Mexico maar niet haar Mexico, niet het echte authentieke Mexico. Zo is ze op het idee gekomen om af te reizen naar Chiapas. Toen ze hoorde dat Diego daar ook bezig was, stond haar besluit vast. 

Diego luistert verbaasd naar haar verhaal, dat immers ook het zijne is. Ook hij had genoeg van de burgerlijke en vooral ook het zelfgenoegzame Mexico-stad waar men ook nog de vermaledijde moed heeft zich revolutionairen te noemen. Frida staat nog dichter bij hem dan hij dacht. Ze is een geest en zielsverwant en dat nu had hij nooit kunnen vermoeden.

Het begint nu pas goed bij Diego door te dringen hoe groot hun zielsverwantschap is wat betekent dat ze elkaar niet meer zo maar los kunnen laten. Als hij haar nu toelaat in zijn leven en dat heeft hij eigenlijk al gedaan dan zal dat definitief en blijvend zijn.

Beiden nemen met dat besef afscheid van elkaar, tijdelijk afscheid want ze zullen elkaar zien voordat Diego teruggaat naar Mexico-stad. Frida voelt zich opgelucht en blij, ze weet nu zeker dat ze van Diego houdt en dat de gevoelens wederzijds zijn. Diego heeft er meer moeite mee. Hij voelt zich overvallen door zijn gevoelens voor Frida. Ze lijkt zijn lot te zijn maar wat dan met Sara?

46. MEXICAANSE VERTELLINGEN. DE FLIRT

 

Ze bekent Diego dat ze om de pijnen -fysiek en geestelijk - te kunnen verdragen, ze veel medicijnen gebruikt. Ze beseft dat ze verslaafd is geraakt aan de medicijnen maar wat wil je? Ze kan leven met haar lot, maar pijn verdragen is en blijft moeilijk. Ze vreest dan ook dat voor haar geen normaal leven is weggelegd, dus dan maar een intens leven. Er is geen tijd voor een normaal leven.

Nu pas beseft Diego dat hij altijd al een zwak voor haar heeft gehad. Hij voelt van meet af aan haar eenzaamheid aan die versterkt wordt door haar manke been als gevolg van polio. Dat wekt medelijden op maar hij voelt meer dan dat, misschien wel zielsverwantschap ondanks het leeftijdsverschil. Wat hij ronduit bewondert was haar sterke karakter, ze heeft zo een sterke wil dat ze over haar ziekte en gebreken heen kan stappen.

Misschien vergist hij zich maar hij heeft toch sterk de indruk dat Frida, terwijl ze over haar leven met al zijn ups en downs vertelt, met hem zit te flirten. Dat is nieuw en verrast hem. Anderzijds kan hij maar al te goed begrijpen dat haar eenzame ziel verlangt naar gezelschap en misschien wel verlossing.

Waarom zou je met een gebroken lichaam en een sterke geest geen liefde kunnen voelen, denkt Diego. Misschien juist wel intenser en sterker dan in normale gevallen als zulke normale gevallen bestaan. Toch voel hij zich ongemakkelijk. Misschien omdat hij ouder is, of omdat hij al een lief heeft en daarom niet goed weet hoe hij moet reageren.

Zijn liefde voor Sara is groot. Hij mist haar rustige ziel naast zijn ongedurigheid, zijn niet aflatende zwerftocht door het leven. Sara is de zin van zijn leven geworden. Sinds hij in Chiapas is, zijn ze gescheiden maar dat heeft geen invloed op zijn liefde. Die draagt hij bij zich, in zijn hart. Hoeveel hij ook voelt voor Frida, hij kan en wil zijn liefde voor Sara niet verraden. Ontrouw zou verraad zijn aan hemzelf.

Frida voelt de tweestrijd in het hart van Diego en besluit hem gerust te laten, althans voorlopig. Ze wil hem de tijd gunnen maar ze is ook vastbesloten, nu ze hem gevonden heeft, niet zo maar meer los te laten. Ze wil Diego tot de hare maken al moet ze daarvoor hemel en aarde voor op stelten zetten en de schande van heel burgerlijk Mexico over zich heen krijgen. Ze heeft geen tijd voor uitstel. 

Diego op zijn beurt voelt dat het haar ernst is, dat ze zich aan hem wil overgeven. Hij beseft dat hij voor een keuze komt te staan die hij niet wil en toch zal komen. Het lot heeft Frida op zijn pad gestuurd en hij zal er mee moeten leven, linksom of rechtsom. Frida laat zich niet wegsturen, dat beseft hij ook.

Frida besluit een einde aan het gesprek te maken. Uiteindelijk hebben haar gevoelens haar ook overrompeld, veel meer dan ze dacht. Ze heeft tijd nodig om tot zichzelf te komen. Ze moet de gevoelens in haar hart wegen. Ze wil Diego kost wat kost, maar ze wil ook niet zijn leven kapot maken. Dat is het dilemma van de liefde. Je hebt er een zorg bij.

Ze vraagt zich nu al af of ze hem als vrouw genoeg te bieden heeft. Kinderen in ieder geval niet. Ze weet niet of hij die wel zou willen. Als hij ze wil dan zal ze hem niet beletten die te krijgen bij een andere vrouw. Waarom niet? Ze heeft geen tijd om sinecures te hebben of allerlei muizenissen in haar hoofd te halen. Ze moet voluit leven en liefhebben.

45. MEXICAANSE VERTELLINGEN. FRIDA

 

Klederdracht van de Tzotzil in Chiapas, de indigena dorpen Mitontic en Chenalho

Hij is druk aan het schetsen op zijn patio als hij in zijn ooghoeken de dochter van zijn vriend Guillermo Kahlo ziet die nieuwsgierig naar hem staat te kijken. Hij heeft haar niet meer gezien sinds de tijd dat hij werkte bij haar vader. Ze is een knappe vrouw geworden met een indringend blik, een blik die ze toen ook al had, zo herinnert hij zich.

Hij legt zijn schetsboek en potlood weg. Hij rekent met de indigena vrouw die model staat af en vraagt haar om de volgende dag om dezelfde tijd terug te komen. Frida overvalt hem met vragen over het hoe en waarom van zijn werk. Ze is enthousiast, nieuwsgierig en leergierig. Met zo een combinatie en dan ook nog knap kun je ver komen, denkt Diego.

Hij neemt haar mee naar een klein bescheiden eetcafeetje vlakbij om de hoek zodat ze rustig kunnen praten. Hij vertelt haar vol overgave over zijn schilderkunstige ideeën sinds hij de indigenas heeft ontdekt, dat hij hun plaats in de geschiedenis van Mexico wil teruggeven door hun waardigheid en schoonheid in olieverf vast te leggen. Zijn schilderkunstige vaardigheden en inzichten hebben een doel gekregen.

Voor het eerst van zijn leven valt alles op zijn plaats. De weg daarvoor is een lange zoektocht geweest, een zinvolle zoektocht omdat ze hem geleid heeft tot waar hij nu is. Hij weet nu waarvoor hij wil werken en hoe hij hij moet schilderen. Zijn leven in het dorp, zijn omzwervingen in de revolutie, zijn lessen fotografie van haar vader, de schilderles van zijn vriend David komen nu allemaal samen in dit ene doel. Hij is gelukkig.

Frida ziet dat in zijn ogen. Zij is zover nog niet. Ze is al lang blij dat ze Diego hier aantreft. Misschien dat hun ontmoeting een start kan zijn voor haar leven? Ze is artistiek aangelegd, waarschijnlijk van haar vader geërfd en heeft een sterk ontwikkeld gevoel voor vrijheid en zelfstandigheid. 

Sinds ze is aangekomen in San Cristobal heeft ze geruchten gehoord over een schilder die indigena vrouwen bij zich thuis uitnodigt. Zoiets gaat als een vuurtje rond in San Cristobal, nog altijd een groot dorp ook al is het de hoofdstad van de deelstaat Chiapas.

Ze dacht onmiddellijk aan Diego of misschien ook wel David. Ze hoopte de eerste, want Diego was haar het liefst van de twee toen ze bij haar ouders thuis kwamen. Diego is zacht van karakter. Achter de revolutionaire jongeman met levenservaring schuilt nog altijd de goedlachse en speelse dorpsjongen die het liefst op blote voeten loopt. Dat is ook wat ze met hem deelt, op blote voeten lopen dat geeft haar een sensatie van vrijheid.

Diego heeft gehoord van het zware ongeluk dat ze heeft gehad en vraagt ernaar. Ze vertelt hem het verhaal, niet als een slachtoffer waar je medelijden mee moet hebben maar als een lot dat haar getroffen heeft en waar ze mee moet leven. Ze heeft haar bekken gebroken en haar rug ernstig beschadigd. Intussen heeft ze heel wat operaties gehad maar de pijn gaat helaas niet weg. Haar lichaam is ontzet en dat zal niet meer te genezen zijn. 

Maar, zo zegt ze zelf, ze kan er mee leven en leven wil ze. Ze heeft al vroeg geleerd het lot te aanvaarden toen ze in haar jeugd polio kreeg.  Zagen en klagen helpt niet. Het beste is je lot te accepteren en er het beste van te maken. Het klinkt gemakkelijk maar het vereist een flinke dosis geestelijke weerbaarheid om niet te zeggen onverzettelijkheid. Dat maakt haar sterker dan ze al was. 

MEXICAANSE VERTELLINGEN 38. ROSA VERLAAT HAAR ZOON

Maria melkt samen met haar zus Isabelle 's morgens de enige koe die het gezin heeft.

Diego gaat op zoek naar twee paarden in het dorp, een voor hem en een voor Sara. Gelukkig zijn er genoeg paarden in het dorp. Rosa kan bij hem voorop zitten net als toen bij Efraïm met dit verschil dat ze  toen van huis wegliep en nu terugkomt. Op aanwijzing van Rosa volgen ze de soms heel smalle en gevaarlijke steile bergpaden. Na twee uur rijden, komen ze bij de hut van de vrouw waar Rosa haar kleine Adam aan heeft toevertrouwd. 

De vrouw staat in de deuropening als worden ze verwacht. Ze heeft ze aan horen komen. Ze gaat de rokerige hut binnen en haalt het kind gewikkeld in lappen en dekentjes en geeft het aan Rosa. Na een korte groet rijden ze verder naar de verlaten hut van Rosa. Alleen al de aanblik van de verlaten en vervallen hut doet het hart van Diego bloeden. Wat hebben Efraïm en Rosa zich in hun onstuimige liefde aangedaan? 

Geholpen door Sara, die van haar paard is gesprongen, stapt ze met haar kind van het paard. Sara neemt voorzichtig en teder het kind van haar over. Rosa gaat naar binnen om wat povere spullen bij elkaar te zoeken. Zo rijden ze terug naar het dorp, elk verzonken in zijn eigen gedachten.

Zoals verwacht zijn hun ouders stomverbaasd als ze het gezelschap het erf op zien rijden. Voorop bij Diego zien ze Rosa met een kind in haar armen en daarachter een voor hen nog onbekende vrouw. Wat de komst van het gezelschap ook mag betekenen, de vreugde bij het weerzien van Rosa is groot. Doña Maria neemt meteen het kind van Rosa over en vraagt hoe het heet. Ze verandert in een oogwenk van een blijde moeder in een bezorgde oma. 

Er volgen geen verwijten, precies zoals Diego al gedacht had. Waarom ook, je bent altijd blij je eigen vlees en bloed terug te zien. Al die tijd hebben ze de angst gehad hun dochter nooit meer terug te zien. Nu ze terug is, zijn ze blij ook al heeft ze ondoordacht en dom gehandeld. 

Ze hopen dat ze niet al teveel geleden heeft, Niet alleen fysiek, ze ziet er slecht uit, maar vooral haar hart en ziel. Die zullen veel geleden hebben onder het onstuimige liefdesavontuur. De vraag is of het nog ooit weer goed zal komen. Maar dat is voor later. Nu moeten eerst wat zaken geregeld worden. Alles op zijn tijd. 

Ze vragen aan Diego hoe hij Rosa heeft gevonden? Hij heeft haar niet gevonden. Rosa heeft hem als bij toeval gevonden. Dat is een groot geluk geweest. Hij heeft Rosa kunnen overtuigen terug naar huis te komen. Dat was moeilijk want Rosa schaamt zich voor haar gedrag, over haar mislukte liefde en haar zoon Adam. 

Bij het horen van het hele verhaal verzucht Doña Maria herhaaldelijk waarom Rosa haar niet verteld heeft over de zwangerschap. Ze is altijd een strenge maar liefdevolle moeder voor haar geweest. Ze zou Adam hebben gekregen in een liefdevolle omgeving in plaats een van door God en alleman verlaten hut daarginder ver in de bergen.  Maar Doña Maria beseft maar al te goed dat het geen zin heeft om daar lang bij stil te staan. Het leven gaat zoals het gaat en daar helpt geen lieve moedertje aan. 

Rosa is met haar zoon Adam meer dan welkom is. Ze kan blijven zolang ze wil, wat hen betreft voor altijd.  De ontvangst doet Rosa goed. Ze lijkt zelfs een beetje opgelucht. Maar dan blijkt de volgende dag dat Rosa het huis verlaten heeft. Adam heeft ze achtergelaten.  Die ligt in alle onschuld nog te slapen in het grote bed alsof er niks gebeurd is. Hij heeft geen weet van het drama, dat zijn moeder hem verlaten heeft.

36. MEXICAANSE VERTELLINGEN. DE EENZAAMHEID VAN ROSA

 

Portret van een meisje, Mexico 1976 ( foto; petrus nelissen)

Rosa praat aan een stuk door. Het is alsof ze een bekentenis aflegt die haar verlost van al haar angsten en verdriet. In het begin was alles goed tussen haar en Efraïm. Het leek wel een sprookje. Efraïm was de prins die haar op zijn paard kwam halen. 

Samen reden ze door de duisternis de bergen in achter het huis van Rosa. Ze zat voorop tussen zijn armen waarmee hij de leidsels vasthield. Ze voelde zijn warme lijf tegen haar aan. Hij leidde het paard behendig over het smalle pad van losse stenen naar boven. Ze voelde zich gerust en vol vertrouwen in de toekomst.

In hun schuilplaats, een oude en verlaten hut diep in de bergen, verloren ze zich in het vuur van een zorgeloze gepassioneerde liefde. Na verloop van tijd begon onzekerheid hun liefde, tederheid, warmte en geborgenheid te ondermijnen. Waar moesten ze het geld vandaan halen voor eten en drinken? Moesten ze voor altijd in de oude hut blijven en vooral waar zou hun kind geboren worden? Praktische vragen waar Efraïm geen antwoord op had en zijzelf ook niet.

Het ergste was voor Rosa de eenzaamheid overdag. Alleen al bij de gedachte daaraan kon ze haar gevoelens niet bedwingen. Ze begon te huilen maar bedwong zich zodat ze met zacht gesnik verder vertelde. Diego en Sara wisten er geen goed raad mee. Ze voelden zich beschaamd om getuige te zijn van zoveel verdriet maar bleven bedremmeld staan en luisteren naar zoveel verdriet. 

Na verloop van tijd voegde zich bij de eenzaamheid de angst, angst dat ze straks van iedereen verlaten zou moeten bevallen. Wat alles nog erger maakte was dat het leek alsof Efraïm onverschillig was geworden voor Rosa. Het was blijkbaar zijn manier om de problemen te ontlopen. Hij wist zich geen raad meer met de situatie. Wat eerst zo eenvoudig leek, werd hem teveel.

Rosa zag hem met de dag onzekerder worden. Haar stoere minnaar die haar had durven schaken, kwam steeds vaker dronken thuis. ’s Morgens vroeg als hij met zijn kater van de avond tevoren vertrok, beloofde hij haar niet meer te drinken. Een belofte waar hij zich niet aan hield. Hij bleef zijn verdiende geld uitgeven aan drank.

Tot groot verdriet en nog meer ellende voor Rosa had hij een kwade dronk. Zijn onverschilligheid in haar lot, sloeg om in verwijten. Het was haar schuld dat ze in problemen zaten. Had ze maar niet zwanger moeten worden! Rosa voelde de grond onder zich weg zinken. Zoveel verraad aan hun liefde had ze zich nooit van haar leven kunnen voorstellen. 

Een enkel verkeerd woord van haar kon hem tot razernij brengen. Haar vraag wat ze dan verkeerd had gezegd, maakte zijn razernij zo groot dat hij haar begon te slaan. Zo gingen de dagen in eenzaamheid en angst voorbij, koud en hongerig in een vervallen hut. In al die ellende begon het kind in haar zich aan te kondigen. Ze voelde het af en toe bewegen in haar buik.

29. MEXICAANSE VERTELLINGEN. SARA

 

Concepción Soto, 20 augustus 1899

Op een dag is Diego alleen bezig met een muurschildering in een klein theater. Ineens ziet hij in zijn ooghoek een jonge vrouw vanachter een gordijn bij de ingang naar hem kijken. Spontaan nodigt hij haar uit om dichterbij te komen. 

Ze komt vanachter het gordijn vandaan en loopt met een pas die het midden houdt tussen gedecideerd en behoedzaam naar de steiger waarop Diego staat. Ze loopt met een zekere elegantie, het hooft licht zijwaarts gebogen waarbij ze hem beurtelings aankijkt en haar ogen neerslaat.

Eenmaal dichtbij daalt Diego de trap naast de steiger af en loopt op haar toe. Hij geeft haar een hand en noemt tegelijk zijn naam. Haar naam is Sara. Nog nooit heeft hij aandacht gehad voor een naam van een vrouw, sterker nog, hij heeft nog nooit betekenis gegeven aan namen, niet aan die van vrouwen en niet aan die van mannen. Namen zijn er zoals bloemen en bomen namen hebben of straten. Ze horen als vanzelf bij elkaar. Het is bij Diego nooit opgekomen zich af te vragen waarom een straat, een boom of een bloem die specifieke naam heeft.

Tot vandaag. De naam Sara bekoort hem direct. Hij heeft geen idee waarom, maar hij verwondert er zich over dat haar naam als gegoten zit. Ze zou gewoonweg geen andere naam kunnen hebben dan Sara. Alles wat hij ziet aan haar bevalt hem en dat komt allemaal tezamen in de naam Sara. Hij raakt geroerd. 

Hij blijft kalm en slaagt er in om haar quasi onverschillig maar zeker ook welwillend aan te kijken. Hij wil haar niet afschrikken, eigenlijk wil hij het tegendeel, haar charmeren maar dan zonder te overdrijven. Hij wil rustig blijven maar meteen ook laten zien dat hij haar heel graag mag. 

Zoals elke vrouw ziet zij aan zijn gezicht en houding dat Diego van haar gecharmeerd is. Dat vlijt haar. Ze vermoedt dat een pijl van amor zijn hart geraakt heeft. Dat maakt haar blij. Sinds hij in het theater aan het werk is, komt ze elke dag stiekem naar hem kijken. Eerst was het uit nieuwsgierigheid maar toen ze hem aan het werk zag, besloot zo voortaan iedere dag te komen kijken. 

Na hem een paar keer vanachter het gordijn gevolgd te hebben, begon ze na te denken hoe ze met hem in contact kon komen, zo sterk werd ze tot hem aangetrokken. Nu had het lot dan beslist. Diego zag haar en daar staat ze dan, zowaar tegenover hem. Voor haar was het liefde, daar was ze zeker van. 

Diego moest de knoop nog ontwarren ook al besefte hij meteen dat er in het universum iets onherroepelijks was gebeurd toen hij Sara zijn hand gaf. Het drong tot hem door dat zij zijn uitverkorene was. Alles klopt aan haar. 

Haar bewegingen zijn gracieus met een zekere traagheid, haar haren, haar ogen, haar mond en haar handen ontroeren hem. Vooral haar handen, die stralen rust en zorg uit. Ze past zo goed bij hem dat hij haar nu al zou missen als ze zich zou omdraaien en weg lopen.

Maar ze blijft. Hoe wonderlijk is het dan om te horen dat ze uit een dorp komt dat niet ver van zijn geboortedorp ligt. Zij was dus eigenlijk altijd al in de buurt? Ze moesten elkaar alleen nog maar ontmoeten. Dat gebeurt gek genoeg in Mexico-stad, een stad zo groot dat je elkaar er eerder verliest dan vindt. Toch bracht het lot hen hier in deze stad, ver van hun beider geboortestreek, bij elkaar. Hoe dat kan, is een mysterie.