maandag 18 maart 2024

TRUMP SHOW GOES ON

Meer dan de helft van de aanhangers van Trump vindt dat ook al wordt Trump veroordeeld hij geschikt is om president te worden.


Trump, die nog niet zo lang geleden leek uitgeschakeld is back in Town. En hoe! Hij heeft afgerekend met al zijn tegenstanders. De laatste, Nikki Haley, is na SuperTuesday 6 maart, de dag dat 14 staten hun voorverkiezingen voor hun partijkandidaten hebben gehouden, er mee gestopt.


Het zelf gestelde minimum van om en nabij de 40% van de stemmen heeft ze niet gehaald en daarmee zou ze kansloos zijn om Trump nog te verslaan. Jammer want ze had volgens peilingen in een tweestrijd met Biden, de eerste vrouwelijke president van de VS kunnen worden. Na Obama een capabele dochter van een migrantengezin in de Oval Office van het Witte Huis zou een mooie boodschap aan de wereld zijn geweest.


Tromp heeft van de Republikeinse partij, eens een degelijke conservatieve partij die met de Democraten de fundamentele waarden Amerika deelden zoals democratie en vrijheid van meningsuiting, respect voor politieke tegenstanders, onafhankelijke rechtspraak, internationale betrokkenheid en verantwoordelijkheid, een populistische onderbuik partij gemaakt die volledig in dienst staat van hemzelf, zijn familie en politieke coterie.


Trump heeft niks van alles wat hierboven aan Amerikaanse waarden genoemd wordt. Rechters maakt hij het liefst belachelijk zodra ze zich niet voegen naar zijn wensen. Hetzelfde doet hij met de media die hem openlijk bekritiseren. Voor politieke tegenstanders bedenkt hij kleinerende en beledigende bijnamen en de wereld lapt hij aan zijn laars behalve als er geld mee te verdienen valt.


Je kunt je afvragen wat er gaat gebeuren als hij straks opnieuw de verkiezingen verliest van de democratische kandidaat en huidige president Biden. Stuurt hij dan weer aan op een ontkenning van zijn verlies, op een beschuldiging van stemfraude en dat de verkiezingen zijn gestolen door de Democraten? 


Dat zou best eens kunnen. De meerderheid van zijn aanhangers vindt dat de verkiezingen gestolen zijn zoals Trump altijd heeft beweerd. Toen al was die bewering aanleiding voor zijn aanhang om het Capitool te bestormen.


Dat geloof in zijn onoverwinnelijkheid zal er na de verkiezingen in november niet minder op worden. Daarmee heeft hij een stevige basis om politieke chaos te scheppen.  

vrijdag 15 maart 2024

33. AMERICA LATINA. GEDICHTEN MAKEN NOG GEEN DICHTER

 

petrus nelissen, "Kleuren Dichter", acrylverf op papier, 57x76 cm, 2011

Dit is een intermezzo over gedichten. Hoewel mijn werk bij CLAT me behoorlijk in beslag neemt is er gelukkig nog tijd over voor mijn gezin en nevenactiviteiten zoals lezen en in mijn aantekenboek schrijven over wat ik gelezen heb. Soms neem ik mijn toevlucht tot een gedicht. Hoewel ik geen dichter ben, niet eens een kenner of groot liefhebber, neem ik af en toe mijn toevlucht tot een gedicht om mijn gedachten en gevoelens te uiten.

De enige dichter waarvan ik kan zeggen dat ik alles van hem gelezen heb, is Jan van het Kruis, de Spaanse 16e eeuwse  mysticus en heilige. Zijn gedichten met uitleg boeiden me van meet af aan. Ondanks dat ik niet gelovig ben in de traditionele zin van het woord, helpen zijn gedichten mij om een beetje dichter bij het mysterie van leven en liefde te komen.

Zijn gedichten gaan over liefde en verliefdheid. Zijn geliefde is God maar dat verandert niets aan de gevoelens die hij over zijn liefde voor Hem deelt. Die zijn net zo aards als die van jou en mij en dat maakt het nu juist zo fascinerend. 

Het zijn geen zweverige gedichten over een Hoger Wezen maar regelrechte liefdesgedichten waar een wereld van gevoel en verstand achter zit en dat maakt het boeiend om ze te lezen. Het is daarbij mooi meegenomen dat hij de moeite heeft genomen om zijn gedichten uit te leggen. 

Dat maakt hem als 16e eeuwse dichter nog steeds toegankelijk. Ze geven meteen ook toegang tot zijn complexe wereld aan gedachten en gevoelens. Hij is niet voor niks door de Roomse kerk niet alleen heilig verklaard (1726) maar 200 jaar later ook tot kerkleraar.

Ik lees uiteraard tussen de bedrijven door moderne Nederlandse dichters, maar het lezen van gedichten van Sint Jan van het Kruis en andere moderne Nederlandse dichters maakt me nog niet tot een dichter laat staan tot een mysticus. 

Maar zoals eerder gezegd, ik gebruik af en toe  intuïtief en nogal vrijmoedig de dichtvorm om mijn gevoelens en gedachten uit te drukken. Zo probeer ik in het onderstaande gedicht het verlies van het geloof van mijn voorvaderen te bevatten.

DRIELUIK

Klanken herinneren aan mijn jeugd

waar engelen waakten

over mijn bestaan.


Maar nu weet ik beter.

Wat me rest

is alleen verder te gaan.


Als de tijd daar is

en hoop ontwaakt,

zal ik dan opstaan?


Er zijn van die momenten in je leven dat je het even niet meer ziet zitten. Een kort gedicht kan je als een soort gebed daarvan bevrijden.


MAANDAGMORGEN

Druppels op de ramen,

nergens daglicht,

Maken alles zó gewoon

Dat vandaag te sterven

niks betekent

dan de was doen 

op maandagmorgen.


Met het ouder en wijzer worden vallen de romantische schellen van verliefdheid van je ogen. Het gevolg is verbazing en een glimlach.


VERVREEMDING

Eens schreef ik 

dat ze ogen had

zo bruin

als die van een ree.


En dan te weten

Ik heb nooit 

een ree

in haar ogen gekeken. 


donderdag 14 maart 2024

OORLOSGBULLETIN 75. PUTJINSKI EN MACRON

 

Putjinski kan opvallen met extreme gezondheidsmaatregelen zoals deze lange tafel bij ontvangst van de Franse president Macron in Coronatijd. Toch kan hij ook heel subtiel zijn zoals het dragen van rode laarsjes tijdens ontmoetingen.

De nervositeit rond de oorlog in Oekraïne neemt de laatste tijd danig toe. Dat komt op de eerste plaats omdat Oekraïne van een gedoodverfde uitdager van Rusland en zelfs tot op zekere hoogte overwinnaar, een verliezer driegt te worden.


Wat gebeuren moest dat is gebeurd. Rusland heeft zich na veel mislukkingen, falende operaties en zelfs een bijna militaire staatsgreep richting Moskou, herpakt. De inname van Adiivka heeft hem en zijn legerleiding weer vertrouwen gegeven dat hij Oekraïne onder zijn duim kan krijgen.


Daarvoor is een heel lange, zo niet jarenlange oorlog nodig want tot nu toe heeft Rusland niet meer dan 15% van het grondgebied van Oekraïne veroverd waarvan de Krim de belangrijkste oorlogsbuit is.  Het is Rusland niet gelukt om overwicht te krijgen in de Zwarte Zee en aldus de graanexport over de Zwarte Zee af te snijden, integendeel het heeft zijn vloot terug moeten trekken. 


In de lucht heeft Rusland ondanks het enorme achterland en het grote aantal vliegtuigen ook geen daadwerkelijk overwicht kunnen veroveren. Het enige wat Rusland effectief kan is het land met burgers en al permanent met raketten bestoken en het zo langzaam in puin leggen.


Met de dood van oppositieleider Navalny, een moord in slow motion, heeft hij de oppositie in eigen land een doodsklap gegeven, althans voorlopig dan toch. Wat de toekomst gaat brengen is afwachten. De opstand van de soldatenmoeders en vrouwen kan tot een nieuw soort oppositie kunnen leiden, een die moeilijk is om uit te schakelen maar ook slechts moeizaam op gang komt. 


Dat Putjinski de verkiezingen tussen 15 en 17 maart op Stalinistische wijze gaat winnen, ligt voor de hand. De vraag is echter hoe hij ze gaat winnen. Wat gebeurt er op die dagen? Wat zijn de plannen van de oppositie en hoe laten de soldaten moeders en vrouwen zich gelden? Zal de oppositie van zich laten horen door bijvoorbeeld massaal om klokslag 12 uur te gaan stemmen waartoe Navalny heeft opgeroepen?


Voeg aan dit alles toe dat Trump mogelijk president Biden gaat opvolgen en het scenario wordt nog onvoorspelbaarder. Trump zijn invloed als mogelijk presidentskandidaat van de Republikeinen laat zich nu al gelden. Hij is de man die het steunpakket aan Oekraïne weet tegen te houden. Geen wonder dat Europa bloednerveus begint te worden.


De Europeanen ontdekken nu hoe groot het gevaar is van Rusland en zoeken naar een uitweg. Natuurlijk zijn het de Fransen die menen de leiding te moeten nemen met het proefballonnetje dat indien nodig troepen naar Oekraïne gestuurd zullen worden.


Voorlopig leidt de aankondiging van Macron tot meer onenigheid onder de Europeanen. Dat moet vermakelijk zijn voor Putjinski die de boel extra opjut door wederom zijn nucleaire dreiging uit de kast te halen. Hoe je het ook wendt of keert Europa zit samen met Oekraïne zwaar in de nesten.


Zoals de weduwe Julia Navalnya in het Europees parlement zei, het wordt tijd om niet langer saai te zijn maar met fantasie aan de slag te gaan. De hamvraag is hoe je van het verdeelde Europa een mogendheid met slagkracht maakt zonder dat Brussel een soort Washington DC is? De EU is nu eenmaal geen Verenigde Staten van Europa, het is en blijft een bondgenootschap van soevereine staten.

woensdag 13 maart 2024

BRIEF AAN GERARD REVE 5

Foto van Gerard op de achterkant van het boek "Huize Het Gras" in het Friese Greonterp geschreven door Teigetje & Woelrat, uitgeverij Balans, 2010.  

 

Beste Gerard,


Daar ben ik weer. Ik heb het nog eens nagekeken. Je hebt 5 jaar in Londen gewoond, 7 jaar in Amsterdam met Wimie. In 1964 verhuisde je naar het Friese Greonterp met Teigetje en later Woelrat. Daarna sloeg je aan het zwerven van Amsterdam naar Veenendaal en Weert om in 1974 met matroos Vos naar Frankrijk te verhuizen. Vandaar reisde je geregeld naar Nederland. In 1993 verhuis je naar het Belgische Machelen aan de Leie, je laatste huis.


Mijn indruk is dat je verhuizingen te maken hebben met veranderingen in je huishouden. Een nieuwe partner, een nieuw leven in een nieuw huis. Met een nieuwe partner maak je een nieuwe thuis in een ander huis. Maar verhuizen en opnieuw beginnen kost geld. Tenzij je zoals jij hebt gedaan ergens in een uithoek van een land een goedkoop huis koopt en het zelf opknapt. 


Het mes snijdt aan twee kanten, een nieuw huis en een nieuw verhaal. Het verhaal van de doe-het-zelver. Een ongebruikelijk verhaal onder het schrijversvolkje. Onder hen is knutselen aan een huis niet zo populair. Voor de rest van Nederland wel, zie de populaire TV programma’s, de barometer van onze nationale sentimenten.


Je vertrek naar Frankrijk is een definitief afscheid van je vaderland als woonland. Waarom dat zo is, is mij niet duidelijk. Had je een hekel aan de Nederlandse belastingdienst zoals wel vaker voorkomt onder bemiddelde Nederlanders?


Mijn ervaring is dat het allemaal niet zoveel uitmaakt. Ik heb meer dan 20 jaar in Vlaanderen gewoond en in Brussel gewerkt. De belastingtarieven zijn er niet veel anders dan in Nederland. Wat wel anders is, is de omgang met de belasting betalende burger. Het gaat er gemoedelijker aan toe.


Op het plaatselijke belastingkantoor (zijn er die in Nederland nog?) Helpt een vriendelijke ambtenaar je belastingformulier invullen. Dat scheelt een hoop gedoe. Je bent op zo een moment geen nummer maar een mens van vlees en bloed. Daar zouden we hier in Nederland nog wat van kunnen leren. 


Nederland heeft van zijn belastingdienst een monster gemaakt, een gecentraliseerd, geautomatiseerd systeem waarin burgers volledig de weg kwijt kunnen raken of nog erger vermorzeld kunnen worden. De belastingdienst is een technocratisch systeem geworden met dank aan de computernerds en politici zonder enig gevoel voor de burger.


De toeslagen affaire maakt duidelijk hoe we ons land hebben uitgeleverd aan gecentraliseerde, gecomputeriseerde systemen. Het zou een les moeten zijn maar ik kan je op een briefje geven dat het dat niet zal zijn.


Het zal leiden tot marginale verschuivingen in formulieren en voorzieningen maar de trend zal dezelfde blijven. Meer centralisering, meer automatiseringen - hallo AI komt er aan!- meer computerisering en uiteindelijk dus verdergaande ontmenselijking.


Dat proces wordt nog eens aangemoedigd door onze Planbureau’s met hun grafieken en statistieken van en over burgers. Het land wordt er beslist niet gezelliger op, integendeel de verharding wacht ons met nog meer rechtszaken en polarisatie.



Met groet,


dinsdag 12 maart 2024

KLIMAATVANDALISME

 

Klimaatvandalen van de actiegroep 'Stop Oil' besmeurden in oktober 2022 Het Meisje met de Parel van Vermeer in het Mauritshuis met rode verf en plakten zich er aan vast. Anderhalf jaar verder trekt het Haags Gerechtshof de eerdere veroordeling tot gevangenisstraf in met als verklaring dat het recht van vrije meningsuiting zo een groot goed is dat die niet moet worden ontmoedigd door te strenge straffen. 

Om mijn punt te maken gooi ik een pot verf tegen de gevel van het Gerechtshof in den Haag. Dat is niet strafbaar want vrijheid van meningsuiting is zo’n groot goed dat je me niet kunt straffen voor het beschadigen of kapot maken van andermans spullen. Dat zou mij maar ontmoedigen om mijn punt te maken.


Dat tenminste begrijp ik van de uitspraak van het Haagse Gerechtshof over het schandelijke vandalisme tegenover Het Meisje met de Parel in het Mauritshuis. De Engelse directeur van de actiegroep Stop Oil, waar de vandalen lid van zijn, begrijpt het ook zo. Hij gaat nog een stapje verder en noemt dit vandalisme burgerlijke ongehoorzaamheid.


Nederland op zijn best. Zachte heelmeesters die stinkende wonden maken. Andermans spullen beschadigen of kapot maken heet nu ineens burgerlijke ongehoorzaamheid. Je gooit een pot verf over een Frans Hals en roept ondertussen dat je de wereld wil redden. Je bent dan burgerlijk ongehoorzaam voor een hoger doel.


Het hoge doel van de verfgooiers staat op hun t-shirt te lezen: stop oil. Een onuitvoerbare eis en daar moet dan Het Meisje met de Parel voor boeten. Een van de mooiste schilderijen die we kennen in Nederland. Een in alle opzichten belangrijk erfstuk van de Nederlandse cultuur. Maakt niet uit volgens de rechter in Den Haag want je punt maken is belangrijker.


En dan de musea. Het Mauritshuis zwijgt in plaats van de oorspronkelijke verklaring van de directeur te herhalen dat de vandalen met hun poten van onze spullen moeten afblijven. Wie zwijgt stemt toe en dat is kwalijk voor een museum dat op moet treden als de belangrijkste beschermer van wat zijzelf noemen weerloze kunst, notabene ons onschatbare erfgoed.


De Museumvereniging spreekt al evenmin ondubbelzinnige taal over het vandalisme. Die verklaart nogal kruiperig dat ze niet lijnrecht staat tegenover klimaatactivisten. In geval van vandalisme toch zeker wel of vergis ik mij?


Gelukkig zegt de vereniging daarna wel dat “hoe gerechtvaardigd een doel ook is, het praat nooit goed dat je erfgoed vernielt en aanvalt.”  Met andere woorden klimaatactivisme kan geen rechtvaardiging zijn voor het vernielen of in gevaar brengen van kunst. Om de daad bij het woord te voegen doet de vereniging er goed aan alsnog een klacht in te dienen of in beroep te gaan tegen de uitspraak van het Haagse Gerechtshof.


Rechters moeten terug naar de universiteit om te leren dat vrijheid van meningsuiting niet betekent dat je andermans spullen kunt beschadigen of kapot maken. Er wordt al zoveel publiek eigendom vernielt door demonstranten die hun punt willen maken. Die vernielzucht samen met de inzet van politie begint zo langzamerhand onbetaalbaar te worden voor de belastingbetaler. 

vrijdag 8 maart 2024

32. AMERICA LATINA. DE PARADOXALE REDE

petrus nelissen, "De paradox van de spelende mens, Waikiki Beach 1946", fotocollage

 

Nu ik Marx snap, stort ik mij op andere filosofen om hun mensbeeld te achterhalen. Ik begin met de eigentijdse sombere existentialist Sartre. Mijn doel is  te onderzoeken wat de plaats van liefde en solidariteit is in zijn filosofie. 

Ik heb geluk dat ik de bibliotheek van de faculteit der filosofie van de universiteit van Utrecht bij de hand heb. Die is aan de overkant van ons kantoor aan de Nieuwe Gracht in Utrecht. Dat maakt het gemakkelijk om tussen de bedrijven door naar de goeie boeken te zoeken.

Onder het lezen maak ik kritische aantekeningen in een speciaal aangeschaft notitieboek dat ik gekocht heb bij L. Leenders Schrijfmachinehandel in de Hertogstraat te Nijmegen. Soms waag ik het een kritische dialoog te voeren met de filosoof van dienst. Een van mijn eerste aantekeningen heet nogal zelfbewust “Antwoord aan Sartre’. 

“Voor een geest als die van Sartre, die in staat is om het Niets te omvatten als een paar handen die het luchtledige omsluiten, moet mijn antwoord wel erg simpel zijn. Geloof in de mogelijkheid van een relatie van mens tot mens, van mens tot ding om der wille van mezelf en de ander/het andere zonder die de andere/het andere te verpletteren, moet Sartre verdacht vinden, zo niet absurd. Maar ik heb de simpele ervaring dat de ander mij niet uitsluitend als object ziet, als een robot die zo nodig geprogrammeerd moet worden. Nee, nee er zijn mensen die mijn subject-zijn bevestigen, mijn ik-persoon op een voetstuk plaatsen waarover ik zelf mijn twijfels heb en soms bang ben er af te vallen.” (Vreeswijk, 8 december 1973)

Sartre onderzoekt de verhouding tussen het ik en de ander dat is precies ook wat Marx heeft gedaan. Marx  meer vanuit het perspectief van de samenleving, Sartre als kind van zijn en ook mijn tijd gaat meer van het ik uit. Is het ik-tijdperk met Sartre begonnen?

Volgens Sartre ben ik in de ogen van de ander onvermijdelijk een object en omgekeerd is de ander al even onvermijdelijk voor mij een object. Dat strookt niet met mijn ervaringen. Ik heb ervaren dat bij solidariteit en in de liefde deze tegenstelling overstegen kan worden. We worden dan een "wij" of een "samen" en zelfs een "paar". 

Sartre ziet dat niet zo, hij legt meer de nadruk op de ontkenning van de ander. Hij (her)kent blijkbaar de liefdevolle blik niet, de blik die de ander bevestigt in plaats van ontkent, zo besluit ik mijn kritische betoog. In zijn wereld is de ander de hel. Dat kan maar is niet uitsluitend zo. Het kan anders.

Ondanks dat ik het niet langer gelovig ben, kan ik het ook weer niet nalaten om het godsbegrip bij mijn onderzoek te betrekken. Daar zal Sint Jan van het Kruis wel tussen zitten. Zijn God van liefde zit nog vers in mijn geheugen. Hoe dan ook, ik schrijf in mijn aantekenboek dat “de grootsheid van God ligt in het feit de mens naar zijn evenbeeld te hebben geschapen”, een mens die vrij is om te kiezen. 

Dat is gewaagd want daarmee schiep Hij de kans dat de mens eventueel tegen Hem kiest, wat hij dan ook gedaan heeft, zo lezen we in het boek Genesis. Het voordeel van die keuzevrijheid is dat “God zich dan ook nooit verveeld. Zijn wereld is een wereld van liefde die steeds opnieuw levend wordt wanneer een mensenblik zich op Hem richt.” (Aantekeningen  8 december 1973)

De door Sartre zo gevreesde liefdeloze objectivering van de ander vindt wel volop plaats in de wetenschap: “de huidige mens - en natuurwetenschappen brengen desastreuze resultaten voort vanwege hun liefdeloze objectiviteit. De natuur wordt gedenaturaliseerd, de mens ontmenselijkt en dat alles ten behoeve van de macht van de rede met zijn wapen van objectiviteit.” (Aantekening van 23 december 1973)

Hier stuit ik op een paradox van ons menselijk bestaan, een ik zou zeggen catastrofale paradox van de rede, de basis van onze wetenschap (met dank aan de Franse filosoof Descartes) . Enerzijds helpt de rede ons de wereld, de natuur in kaart te brengen. Anderzijds maakt ze het ons daardoor mogelijk om de natuur en de wereld voor eigen gewin en gemak aan te wenden of als het ons uitkomt die zelfs te vernietigen. 

De rede bevrijdt ons mensen weliswaar uit het rijk van de behoeften (vrij naar Marx) maar maakt het tevens mogelijk om ons mens-zijn en de natuur te vernietigen. Voorbeelden liggen voor het grijpen. Zo is kernenergie een uitkomst voor de energievoorziening van de mens maar vormt de kernbom een bedreiging voor het voortbestaan van diezelfde mens en wereld.