DE SPROOKJESJAREN 60 (VOORHEEN: MAKE LOVE, NOT WAR): 27, VRIJ ALS EEN VOGEL

Eindelijk vrij in een vrijstaand boerderijtje met een eigen tuin.

Eindelijk een kamer zonder hospita! Eindelijk de kans om zelf mijn leven in te richten samen met mijn inmiddels verloofde Krullenbol . Ja, we hebben besloten ons ouderwets en degelijk te verloven dan weten onze wederzijdse ouders tenminste waar ze aan toe zijn. Zij verdienen ook enige zekerheid in nieuwe tijden. En dat je een ring aan je vinger hebt als bewijs van goede trouw tegenover elkaar kan ook geen kwaad.  

Het boerderijtje waar ik als vrij student kom te wonen is van een kolenboer in ruste. Daar sta ik even van te kijken. Mijn verloofde is de oudste dochter van een kolenboer en nu kom ik te wonen in een oud boerderijtje van een kolenboer. Mooi hoe de dingen samen komen. Hoe groot is de kans op zulk een samengaan der dingen?  De kans dat ik verliefd zou worden op een dochter van een kolenboer in Oss was al klein. De kans dat ik in een huis kom te wonen van een kolenboer in Nijmegen is misschien nog kleiner. De Goden moeten grote plannen hebben met ons tweeën, dat kan niet anders of is er ook nog een wetenschappelijke verklaring voor dit alles?

Op het voormalige terrein voor kolenopslag staat nog een huis plus enkele grote opslagschuren. De beheerder van dit alles samen is kandidaat notaris Lam. Hij ziet er uit als alle notarissen, gewoner dan gewoon, keuriger dan keurig en uitermate beleefd met zijn haren keurig geknipt en gekamd. Mijn moeder zou maar wat graag hebben dat ik er zo bij zou lopen. Bij het horen van zijn naam denk ik aan het Lam Gods dat de zonden der wereld wegneemt. (Johannes 1:29). Natuurlijk is kandidaat notaris Lam geen Lam Gods, maar dat zijn naam alleen maar toeval is, geloof ik nu ook weer niet. Ik denk dat Iemand daarboven grootste plannen met ons heeft.
 
Wij gevieren beschikken over een eigen achtertuin, een vervallen schuurtje en een gezamenlijke keuken. Zoveel luxe heb ik als kamerbewoner nooit gekend. Ik kan zo maar door de keukendeur naar buiten de tuin inlopen. Ik kan er zo vrij als een vogel naar lucht happen, er rond springen en dansen, mijn neus ophalen aan het onkruid,  in de lente avond naar de maan en de sterren kijken en zo nodig een plas doen. Ik kan buiten gaan zitten met een boterham in de hand met een kop koffie bij de hand. Ik kan het weer voelen en ruiken. Ik heb een heel eigen plek op aarde. God en Maria zijn gezegend voor zoveel geluk. Waar heb ik dat nu weer aan verdiend?

Het Lam Gods vraagt een redelijke huur. Zeventig gulden, dat is slechts tien gulden meer dan wat ik betaalde voor mijn vorige kamertje, eigenlijk niet meer dan een kloostercel maar dan zonder de gelofte van armoede. Voor een tientje meer heb ik nu een ruime kamer met een brede dakkapel die uitzicht geeft op de tuin van de buren. We eten samen beneden in onze eigen keuken. We koken om beurten avondeten. Onze inkopen betalen we uit onze gezamenlijke huishoudpot waarin we elke week twintig gulden storten. We wonen samen maar studeren apart.

(verschijnt elke vrijdag)

MAKE LOVE, NOT WAR (WERKTITEL) 26, DE JACOBSLAAN

De voorkant van het boerderijtje aan de Jacobslaan 147 te Nijmegen. Foto overgenomen van de Gelderlander

Als zoon uit een eenvoudig arbeidersgezin heb ik geen kasteel om er de liefde te bedrijven zoals Casanova en Markies de Sade. Wij brengen in de weekeinden onze avonden door in de  Zerobar,  een fatsoenlijke drinktent voor studenten en andere jongeren die hun middelbare school hebben afgemaakt. Een keurige bar maar mijn aanstaande schoonmoeder vreest het ergste. Aangezien die volgens haar nooit voor elf uur gebeuren, moet Krullenbol voor die tijd thuis zijn. Ook goed, ruzie maken heeft geen zin.

Maar gelukkig worden er zondagse uitstapjes gemaakt en dan is het ouderlijk huis ons kasteel. De rest van de week wonen we apart. Zij bij haar ouders in de industriestad Oss, ik op een saai kamertje in de studentenstad Nijmegen. Daar waakt mijn hospita over mijn zedelijk gedrag. Het is een vriendelijke, oudere vrouw die ’s avonds koffie opdient voor haar twee kostgangers als ook voor haar man en zoon. Nachtelijk damesbezoek op mijn kamer in het Nijmeegse Hengstdal is strikt verboden. Zij wil nu eenmaal geen gelegenheid geven tot ontucht, zedenmisdrijf of voorhuwelijkse liefde.

Er zit niks anders op dan ons in dit lot te schikken tot zich wat anders aandient. En dat gebeurt vlugger dan verwacht. Tijdens een ontmoeting met enkele studenten word ik uitgenodigd om lid te worden van het dispuut Marsupilami. Ik was niet van plan ooit lid te worden van een dispuut. Oubollig gedoe. Volgens mij waren disputen niks anders dan vriendenclubs die gekleed in driedelig pak of nog erger zich sjiek bezatten met de stellige idee dat ze het gaan maken in de maatschappij. Niks dan bluf en dikdoenerij. Mij niet gezien.

Maar een dispuut dat Marsupilami heet, een mij als stripliefhebber bekend fantasiebeest uit stripverhalen met Robbedoes, vind ik wel wat. Een dispuut dat zich tooit met de naam Marsupilami moet zelfspot en humor hebben en dat past beter bij me. Tijdens het sollicitatie gesprek, vraagt mijn toen nog gloednieuwe vriend onverwacht of ik naar een andere kamer zou willen verhuizen, naar een kamer in een vrijstaand boerderijtje in de Jacobslaan. Hijzelf gaat er ook wonen, samen met een studiegenoot. De grote woonkamer beneden is al verhuurd aan een student. Het boerderijtje ligt weliswaar buiten het centrum maar wel dicht bij de universiteitsgebouwen.

(verschijnt elke vrijdag)

KATHOLIEKE EN ANTI-KATHOLIEKE DIEREN

 Je zou kunnen zeggen dat de ezel op dit schilderij een ereplaats heeft tussen Maria en Jozef. Ooit werd dit schilderij toegeschreven aan de Brabantse schilder Jheronimus Bosch. Onderzoek heeft uitgewezen dat het dateert van na de dood van Bosch. Het schilderij staat nu bekend als van een navolger van Bosch en is te zien in het Wallraf-Richartz museum te Keulen.

Hoewel ik een katholieke opvoeding heb gehad, wist ik niet van het bestaan van katholieke dieren totdat Gerard Reve erover schreef. Welke dieren volgens hem katholiek waren, staat me niet meer bij al zal de ezel er wel bij zijn. Volgens hem zou God namelijk op aarde wederkeren in de gedaante van een ezel:

’Als God zich opnieuw in Levende Stof gevangen geeft, zal hij als ezel terugkeren, hoogstens in staat een paar lettergrepen te formuleren, miskend en verguisd en geranseld, maar ik zal hem begrijpen en meteen met hem naar bed gaan, maar ik doe zwachtels om zijn hoefjes, dat ik niet te veel schrammen krijg als hij spartelt bij het klaarkomen.’ (GK van het Reve, ‘Brief aan mijn Bank’, verschenen in het eerste nummer van ‘Dialoog, tijdschrift voor homofilie en maatschappij’, 1965)

Volgens de overlevering en getuige de oudste schilderkunstige afbeeldingen was de ezel samen met de os getuige van de geboorte van Jezus Christus. Niet zo gek want JC werd geboren in een stal.  Hoewel het kan ook gewoon een woonhuis geweest zijn. Tot ver in de negentiende eeuw was bij veel boeren de stal immers ook meteen woonhuis. Dieren en mensen deelden in de winter zoveel mogelijk dezelfde ruimte en daarmee ook lichaamswarmte. Ik weet nog dat bij mijn opa en oma aan mijn vaders kant de deel waar de koeien in de winter op stonden slechts met een enkele muur gescheiden was van de woonkeuken. De poepdoos lag trouwens ook in een hoek op de deel.

Op dit schilderij is goed te zien dat de de stal van Betlehem het midden houdt tussen een woonhuis en een stal. Het schilderij is een van de oudste afbeeldingen van een kerststal uit onze landsdelen (omstreeks 1446). Het is van Rogier van der Weyden en te zien in de Gemälde Galerie in Berlijn.

Het lam lijkt me ook een katholiek dier. JC wordt immers wel het ‘Lam Gods’ genoemd. Op het beroemde altaarstuk ‘Het Lam Gods’ (1432) van de gebroeders Jan en Hubert van Eijck, te zien in de Sint Baafskathedraal in Gent, wordt deze beeldspraak schilderkunstig uitgewerkt. JC werd 'Lam Gods' genoemd door Johannes de Doper. In deze beeldspraak is JC het zoenoffer dat God brengt door zijn zoon JC mens te laten worden en de dood van de mensen te laten sterven.

Een andere beeldspraak is die van JC zelf afgebeeld als een herder met op zijn schouder een verdwaald lammetje. Deze beeldspraak leerde ons katholieke kinderen dat JC zich om elk schaap, hoe klein en verdwaald ook, bekommerde en hem persoonlijk ging zoeken en terugbrengen naar de kudde der gelovigen.

Een heel belangrijk dier voor katholieken is de duif. Niet als symbool van de vrede maar als die van de Heilige Geest. Zoals bekend is God een heilige drie-eenheid of drievuldigheid: God de Vader, God de Zoon (JC) en God de Heilige Geest. Dit geloof in de drievuldigheid (Trinitas) wordt bevestigd telkens als je een kruisteken maakt en ondertussen uitspreekt ‘In naam van de vader, de zoon en de heilige geest’.

Ik twijfel of je de slang wel een katholiek dier mag noemen ook al neemt hij in de katholieke wereld een belangrijke plaats in maar dan als opponent van God. Het was immers de duivel die in de gedaante van een slang in de boom van kennis van goed en kwaad de eerste vrouw Eva wist te verleiden van de vruchten van die boom te eten. De slang staat aan het begin van de erfzonde en daarmee het kwaad in de wereld.

De geboorte van JC om de mensheid van deze erfzonde te bevrijden was uiteraard een genadeloze klap voor de duivel. Daarom wordt Maria, de moeder van JC, vaak afgebeeld met haar bevallige voet op de kop van een slang. Ze verplettert op die manier de duivel. De slang zou je dus beter een anti-katholiek dier kunnen noemen. Dat klopt wel. Slangen hebben onder de mensen een slechte naam. Zo zie je maar weer hoe dicht de beeldspraak bij de werkelijkheid staat ook al blijft het allemaal wel een kwestie van geloven.