DE BLINDE WANHOOP VAN EXTINCTION REBELLION

 

Extinction Rebellen in actie. Foto: website Extinction Rebellion Nederland

Als ik de foto’s op de website van Extinction Rebellion Nederland bekijk en de “Declaration of Rebellion” lees dan hebben we te maken met een nieuw soort hippiebeweging waarbij het “make love not war “ van de jaren zestig van de vorige eeuw is vervangen door  “for love of the planet”.

Voor de hippies waren de Vietnam oorlog, de Koude Oorlog en de Atoombom een bedreiging van het voortbestaan van mensheid en planeet. Langs de weg van het eigen kleine geluk met seks, drugs en muziek ontvluchtten zij de wereld.

Volgens Extinction Rebellion zijn niet de atoombom of een wereldoorlog het grootste gevaar voor mensheid en planeet maar de klimaatcrisis.

“Honderden jaren van uitbuiting en vernietiging hebben ons op de rand van uitsterven gebracht. Mensen over de hele planeet verliezen hun manier van leven, hun omgeving en hun leven. We hebben nog maar een paar jaar om de ergste gevolgen van de klimaatcrisis af te wenden, als we niet al te laat zijn. De zesde massale uitsterving is begonnen. Wat we de komende jaren gaan doen, zal de toekomst van het leven op aarde bepalen.”
 

Grote woorden die niet gestaafd worden door feiten. Hier spreekt blinde wanhoop.  In 1820 leefde bijna 90% van de mensheid in extreme armoede, dat wil zeggen ze hdden minder dan 2 dollar per dag te besteden. Bijna honderd jaar later leeft minder dan 10% van de mensheid in extreme armoede. (Zie: Our World in Data, poverty)

Het is waar dat “over de hele planeet mensen hun manier van leven verliezen.” maar dat is niks nieuws. Verandering is nu eenmaal normaal maar ze krijgen er wel een ander leven voor terug. Zo migreren mensen wereldwijd van het platteland naar steden vanwege de belofte van een betere toekomst.

In 1500 woonde net iets meer dan 4% van de wereldbevolking in steden. In 2016 woont bijna 55% van de wereldbevolking in steden. ( Our World in data: urbanization) Begrijpelijk want in steden is helaas beter en meer onderwijs te vinden, gezondheidszorg, betere banen en huizen met water, elektriciteit en verwarming.

De bewering dat de mensheid met uitsterven bedreigd wordt, slaat als een tang op een varken. In het jaar 0 woonden ruim 236 miljoen mensen op de planeet. In 2021 wonen er 7,9 miljard mensen op planeet aarde. (zie: Our World in Data, Population Growth)

Dat is alles behalve uitsterven.  Integendeel, de steile groei begon in 1600, in de tijd dat Europa de rest van de wereld koloniseerde en volgens de Rebellen uitbuitte en onderdrukte maar niet geboeg dus om de bevolkingsgroei te doen verminderen. Het is maar hoe je het bekijkt. 

Om dan uit blinde wanhoop op de openbare weg te gaan liggen of je aan beroemde schilderijen vastplakken helpt natuurlijk niet.

EASY RIDER

De Joint of Het Stickie. Nijmegen, 1969

Ik was helemaal vergeten dat Easy Rider (1969) ook over drugshandel ging terwijl de film er mee begint. Nog voor de begintitels van de film zien we de hoofdrolspelers Wyatt en Billy ( Peter Fonda en Dennis Hopper) cocaïne kopen ergens in een Mexicaans milieu van armoezaaiers. Het gaat er vredig aan toe. Nergens geweld te zien ook niet bij de drugsdealer in de VS die het goedje koopt. Wie kon toen voorspellen dat Mexico door moord en corruptie als gevolg van de de drugshandel bijna een falende staat zou worden?

Toch had je het kunnen zien aankomen. De twee hoofdrol spelers verdienen immers een klein fortuin aan hun gemakkelijke handel en waar zo gemakkelijk geld verdient wordt daar komt al gauw corruptie, moord en doodslag bij kijken. Geld en fatsoen gaan nu eenmaal moeilijk samen. We waren dus behoorlijk naïef om te denken dat drugs geen kwaad konden. Want dat was wat we toen vonden, net als Fonda en Hopper in de film.

We hebben toen ook geëxperimenteerd met marihuana in de waterpijp. Ik herinner me dat we grote moeite hadden een originele waterpijp te vinden.

De twee roken continue marihuana op hun zwerftocht door de VS, net zoals wij toen deden. Weliswaar niet de godganselijke dag maar toch enkele avonden in de week . En net als in de film gaven we de joint door in groepsverband. We vonden het gebruik van marihuana onschuldiger dan alcohol, net zoals in de film wordt beweerd.De aan alcohol verslaafde advocaat George, gespeeld door de piepjonge Jack Nicholson, wordt zelfs geleerd om in plaats van whiskey te drinken een stickie te roken.

Het is Nicholson die het thema vrijheid aansnijdt. Hij legt hij uit waarom kortharige, racistische rechtse nette burgers bang zijn voor hen. Ze zien in hun lang haar, hun ongewone kleding en hun beschilderde motoren de vrijheid waar zij zelf zich nooit aan zullen wagen. Lullen over vrijheid is een ding, vrij leven een ander. Dan moet je zelf beslissen over wat je met je leven doet en dat is beangstigend voor veel mensen. De goede burger wil regels dan weet hij waar hij aan toe is. Hij wil orde en die wordt bedreigd door langharigen. Nicholson bezwijkt dezelfde avond nog nadat ze in elkaar zijn geslagen door precies zulke angstige burgers.

We woonden met een stel vrienden samen in een oude boerderij maar vormden tot teleurstelling van sommigen geen commune. De boerderij stond bekend vanwege zijn - overigens pretentieloze-  muurschilderingen. Uiteindelijk werd de boerderij de bakermat voor het muziek jeugdcentrum Doornroosje dat tot op de dag van vandaag bestaat.

Ik was toen al weg van de filmmuziek van de The Band, The Byrds, Jimmy Hendrix en Steppenwolf net als die van Woodstock (ook in 1969) en van Bob Dylan. Nu zie ik pas goed dat we ons toen meer met de hoofdrolspelers identificeerden dan we toen beseften. Wij waren minder extreem maar ook wij verlangden naar meer individuele vrijheid, hadden vaak lak aan de burgermoraal, experimenteerden met drugs, organiseerden love-ins en waren uiteraard links.

Wat goed bij ons paste was iemand als de fluitist Cochius. Tijdens zijn bezoek luisterden we naar zijn muziek maar ook zijn filosofieën en theorieën. Cochius was toen een bekende Nederlander vanwege zijn provo verleden. Provo paste beter bij ons dan partijkaders en partijgangers.

Nou ja, vrijzinnig links. In partijdiscipline met bijbehorende leerstellingen van Marx en Lenin, Mao en Ho Chi Minh hadden we geen zin, al vonden we de oorlog tegen Vietnam verschrikkelijk onrechtvaardig. Net als de apartheid in Zuid Afrika, de dictatuur van Franco en Salazar, de uitbuiting van de Afrikaanse koloniën en het kapitalisme. Daar waren we tegen. Daarom demonstreerden we van tijd tot tijd tegen de Vietnamoorlog, de VS en niet te vergeten de atoombom. We waren ook voor de Derde Wereld en ontwikkelingshulp.

In de seks waren we ook niet zo extreem dat we in een commune gingen leven. Daarvoor waren we te individualistisch. Vrije seks vonden we emotioneel verwarrend en onpraktisch. Onze vrijheid moest vooral individueel blijven. In collectieve vrijheid hadden we geen van allen zin. Onze rebellie was een persoonlijke levenshouding, een zoektocht naar een nieuwe zingeving aan het bestaan en een nieuwe cultuur. Dat was ook nodig want we waren ondertussen van ons Roomse geloof gevallen. We deelden die zoektocht als vrienden maar niet meer dan dat. Onze verplichtingen waren die van vrienden onder elkaar en daar bleef het bij.

In 1968, dus nog voordat de film Easy Rider verscheen, maakten we met 3 vrienden en een vriendin onze eigen "on the road trip". Met een als hippie auto versierde tweedehandse R4 reden we toen tot diep in Marokko met als einddoel Marrakech. Hier proberen mijn vriend Bernard en ikzelf met hulp van 2 Marokkanen een lekke band los te krijgen

De met cocaïne gekochte vrijheid van de twee hippies in de film eindigt met de dood van beiden. Ze worden onderweg zo maar doodgeschoten. Was dat een waarschuwing aan ons kijkers dat geld en drugs ongeluk brengen? Het zou kunnen. Ik heb dat toen niet gezien. Misschien omdat we zelf niet op geld uit waren en zeker niet het heil van drugs verwachtten. Daarvoor waren we toch nog teveel middle of the road.

OCCUPY BEWEGING MEER DAN FACEBOOK ACTIVISME?

Wat moet ik als vermaledijde babyboomer eigenlijk vinden van de Occupy beweging? Ervaring met bezetten en demonstreren heb ik genoeg. In mijn eigen studiestad Nijmegen demonstreerden we in de jaren zestig elke maand met vertrek vanaf het Jan van Hoofmonument bij de brug over de Waal tegen de oorlog in Vietnam. Daarna volgden Berlijn, Brussel en Parijs.

Maar in tegenstelling tot de demonstraties en acties van toen, die de konkrete doelstelling hadden om de publieke opinie te doen keren tegen de oorlog in Vietnam, mis ik nu heldere doelstellingen. Ik weet niet waar de Occupy beweging heen wil. Ik zie op de borden en de leuzen veel onvrede met de bestaande wereld en oproepen tot een menslievende wereld. Beide vind ik logisch maar hoe doe je dat?

Indertijd stelde ik vast dat mijn jaren zestig en zeventig generatie uiteindelijk is vastgelopen in twee stromingen die ik nu terugzie in de Occupybeweging. De ene stroming van lief zijn voor elkaar is de erfgenaam van de hippiebeweging waar overigens cultureel veel boeiends is uit voortgekomen. De andere stroming is met zijn meer politiek geformuleerde doelstellingen, hoe vaag ook, meer de erfgenaam van het jaren zestig links dat vooral was georiënteerd op het socialisme als alternatief voor het kapitalisme.

De beide stromingen eindigden toen als gevolg van radicalisering in een cultureel en politiek isolement. Daarvoor waren al veel aanhangers afgehaakt. Zij hadden besloten om met hun verworven bagage aan nieuwe ideeën en opvattingen aan een lange mars door de bestaande politieke en culturele instellingen te beginnen. Sommigen, zoals bijvoorbeeld de Duits Franse studentenleider Cohn Bendit en kabouterman Roel van Duijn, deden dat met enig succes maar de meesten bekommerden zich uiteindelijk om huisje, boompje en kinderen.

Dat gaat al eeuwenlang zo want bestaande ideeën, opvattingen, normen en waarden en de daarbij behorende structuren zijn veel taaier dan men in zijn jeugdige enthousiasme denkt. Wat dat betreft heb ik dus mijn les wel geleerd. Ik geloof niet meer in radicale veranderingen en radicale minderheden. Ik geloof daarentegen wel aan trouw aan je idealen en je blijven inzetten voor je medemens en de samenleving zonder dat je ooit de zekerheid hebt dat het daardoor allemaal ook beter zal worden. Want dat is ook een les die het leven je ook geeft. Mensen zijn nogal eens onverbeterlijk.

De kunst is om dit te accepteren en dan toch te blijven geloven in medemenselijkheid. In een tentje te gaan zitten op en of ander plein alsof het een vriendenpagina op Facebook is daarvoor niet genoeg. Dat is te vrijblijvend en te mooi om waar te wezen. Het kan wél een begin zijn van het besef bij een nieuwe generatie dat actie nodig is. Als dat zo is, wens ik hen veel succes met hun lange mars door maatschappij en samenleving.