KUNNEN GROENLINKS EN CDA DOOR EEN DEUR?

Mijn eerste stem bracht ik in mijn studententijd uit op de PSP, de pacifistisch socialistische partij. Die partij bestaat niet meer zoals er meer partijen in de loop der jaren verdwenen zijn. Ik noem de Politieke Partij Radicalen PPR en de Evangelische Volkspartij, ooit progressieve afsplitsingen van Christelijke partijen.

In de jaren tachtig werd de CPN, net als die andere partijtjes, een doctorandussen partij. Socialisme en communisme waren toen in bij studenten, vooral bij die van Christelijke huize. Geen wonder want daar waren die materialistische ideeën lang taboe geweest. Studenten van Christelijke huize stortten zich bijna massaal op de socialistische winkel. Het geloof in het goede en de vooruitgang van de mens had voor even een nieuw tehuis gevonden.

Er was geen arbeidersbasis meer voor een socialistische revolutie hoe de linkse studenten georganiseerd in de Studenten Vakbeweging, de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland KEN, de Marxistische Leninistische Studentenbond MLS en al die andere pseudo-Marxistische groepen, ook hun best deden. Sommigen gingen zelfs met hun krantje aan de poorten van de fabrieken staan om de arbeiders te overtuigen van de noodzaak van het socialisme.

De arbeiders waren ondertussen al lang weg bij het socialisme, die zaten bij de sociaal democratische PvdA. Die had de vooruitgang na de Tweede Wereldoorlog pas echt gestalte gegeven met een ouderdomsvoorziening (samen met de Christelijke partijen), betere (huur)woningen, studiebeurzen en leningen, goede scholen voor iedereen, betere gezondheidszorg en betere arbeidsomstandigheden mede dank zij de Christelijke en Sociaaldemocratische vakbeweging. 

De enige overgebleven erfgenaam van dit “harde” socialistische geloof is niet GroenLinks maar de Socialistische Partij. Geïnspireerd door het Maoïsme en geduldig gebouwd op het activisme van de jaren tachtig in de fabrieken van Oss en elders, wist deze partij het vuur van het socialisme een tijd brandend te houden. In Oss, de stad van Unilever en Organon, Unox en Zwanenburg begon bijna de revolutie. Bijna, want uiteindelijk legt het socialisme met zijn doorgevoerde collectivisme het af tegen de tijdgeest van individualisering.

GroenLinks als verzameling van opstandige links progressieve partijtjes uit de jaren zeventig, zoals PPR en EVP maar ook CPN en PSP is sinds zijn oprichting een bredere partij dan de SP. Als een combinatie van links materialisme en christelijk sociaal denken is GL een geducht concurrent van de PvdA die ooit zelf een sterke christelijke vooruitstrevende vleugel had (georganiseerd rond het tijdschrift Tijd & Taak). 

GL leider Jesse Klaver komt uit een Christelijk nest. Je zag het toen hij tijdens een TV debat CDA leider Buma nadrukkelijk uitdaagde de sociaal-christelijke waarden te respecteren. Klaver is vanuit zijn tijd als voorzitter van de CNV jongeren bekend met de sociaal-christelijke leer. Met die achtergrond vult hij de “harde” of materialistische kant van Groen Links aan, een kant die ze bij de SP missen en bij de PvdA is bezweken aan veroudering. 

Maar GL blijft wel een doctorandussen partij. Dat is niet erg want ze kan als zodanig een rol in de Nederlandse politiek spelen. Maar een volkspartij zullen ze nooit worden zoals de PvdA dat ooit was en misschien ook weer wordt (een fusie met GL zou dat misschien mogelijk maken) en het CDA en de VVD nog altijd zijn.

Klaver heeft gelijk door Buma met zijn sociaal-christelijke waarden te confronteren. Het CDA is daarop immers gebouwd. Deze waarden komen voort uit een mensvisie waarin Personaliteit (elk mens is uniek en tegelijk gelijkwaardig), Solidariteit (de mens is een sociaal wezen), Subsidiariteit (elk niveau kent zijn eigen verantwoordelijkheid van individu naar gezin, van gezin naar gemeenschap, van gemeenschap naar maatschappij van maatschappij naar staat enz.) en het Algemeen Welzijn centraal staan.

Aangezien de samenleving altijd in beweging is, moeten deze kernopvattingen telkens opnieuw getoetst worden. Dat doet het CDA dan ook maar wel voorzichtig. Oude schoenen gooi je niet weg voor je nieuwe hebt. Dat betekent dat de partij een ingebouwd conservatisme heeft. Dat is prima, want mensen houden niet van veranderingen, zo lang ze jong zijn, gaat het nog wel maar eenmaal ouder en in zekere mate gevestigd, houden ze het liever bij het oude en gekende.

Zo bezien, zou je kunnen zeggen dat GroenLinks meer de dynamiek organiseert van de sociaal christelijke beginselen en het CDA meer het maatschappelijk behoud ervan. Beide partijen zouden elkaar dus wel kunnen aanvullen. Dat zal niet gemakkelijk zijn want wat voor de een niet snel genoeg gaat, gaat voor de ander veel te vlug. Niettemin zouden deze twee partijen het materialistisch georiënteerde liberale individualisme van D66 en VVD in toom kunnen houden ten bate van gemeenschapszin, solidariteit en respect voor natuur en mens.