DE MEEDOGENLOZE MINNAAR PICASSO

Links: Foto van Fernande Olivier (1881-1966). Rechts: Picasso, "Portret van Fernande Olivier met hoofddoek" , zomer 1906. 

Picasso ontmoette in 1904 Fernande Olivier, een bohemienne en kunstenares die zijn minnares werd. Olivier komt in veel van zijn schilderijen uit de zogenaamde 'roze periode'  en 'analytische kubistische tijd' (1909)

Zeven vrouwen heeft Picasso gehad, voor zover we weten. Zeven vrouwen op rij. Naarmate hij ouder werd, werd het leeftijdsverschil groter. Picasso als Spaanse macho die het er goed van nam in bed. Hij zorgde ervoor dat hij de laatste 20 jaar van zijn leven verzorgd werd door een een jonge en fanatieke vrouw. Zo fanatiek dat ze de rest van zijn familie, minnaressen, kinderen en kleinkinderen buiten de deur hield. Blijkbaar zat Picasso daar niet mee.

Links: Foto van Marcelle Humbert of Eva Gouel (1885-1915). Rechts: Picasso, 'Zittende Vrouw in Stoel' , 1914, geschilderd in de periode van 'het synthetische kubisme'. 

Na het verwerven van roem en wat geld, verliet Picasso Olivier voor Marcelle Humbert, die hij Eva Gouel noemde. Picasso's liefde voor Eva blijkt in veel van zijn kubistische werken. Picasso was zwaar aangeslagen door haar vroegtijdige dood in 1915 als gevolg van een ziekte, op de leeftijd van 30 jaar.

Als het met de liefde gedaan was, werd Picasso meedogenloos. Terwijl hij met de een nog samenleefde, begon hij met de ander een geheime relatie. Niet voor een tijdje, maar jaren lang. Het kostte hem geen moeite om een dubbelleven in de liefde te leiden.  Zijn rijkdom was daarbij een welkome steun. Hij kon zijn minnaressen een eigen huis geven, desnoods om de hoek van de andere geliefde.

Links: Picasso, 'Portret van Olga in en Stoel', 1917 (geschilderd in de periode 'Camera en Classicisme', 1916-1924. Rechts: Foto van Olga Picasso (1891-1955). 
Na de Eerste Wereldoorlog maakte Picasso kennis met Serge Diaghilevs Ballets Russes. Onder zijn vrienden tijdens deze periode waren Jean Cocteau, Jean Hugo, Juan Gris en anderen. In de zomer van 1918 trouwde Picasso met Olga Khokhlova, een ballerina bij Sergei Diaghilevs gezelschap. Zij brachten hun huwelijksreis door in de villa van de glamoureuze Chileense kunstbeschermster Eugenia Errázuriz in de buurt van Biarritz. Khokhlova introduceerde Picasso in de hogere kringen, formele diners, en alle sociale geneugten in het Parijse leven van de rijke jaren 1920. De twee kregen een zoon, Paulo, die zou uitgroeien tot een losbandige motorcoureur en chauffeur van zijn vader. Khokhlova's fatsoensnormen botsten met Picasso's bohemien-leefstijl en de twee leefden in een toestand van voortdurend conflict.

Hoe verwerkte hij al die gevoelens voor zoveel vrouwen, kinderen en kleinkinderen? Of ging het hem als kunstschilder in de eerste plaats alleen om hun schoonheid en als prettige bijkomstigheid seksualiteit? Waren zijn vrouwen in de eerste plaats model, dan seksualiteit, gemak en misschien nog wat liefde? Jeroen Krabbé, onze gids door het leven van Picasso in zijn achtdelige avrotros TV serie “Krabbe zoekt Picasso” spreekt er niet over. 

Links: Foto van Marie-Thérèse Walter (1909-1977)
Rechts: Picasso, 'Portret van Marie-Thérèse Walter met Bloemenkrans', 1937, geschilderd in wat wel de typische Picasso stijl genoemd wordt.

In 1927 ontmoette Picasso de 17-jarige Marie-Thérèse Walter en begon een geheime affaire met haar. Picasso's huwelijk met Khokhlova eindigde in een scheiding van tafel en bed in plaats van echtscheiding, want de Franse wet vereiste een gelijkelijke verdeling van de eigendommen in het geval van echtscheiding, en Picasso wilde Khokhlova niet de helft van zijn vermogen geven. De twee bleven wettelijk getrouwd tot Khokhlova's dood in 1955. Picasso had een langdurige affaire met Marie-Thérèse Walter en verwekte een dochter, Maya, bij haar. Marie-Thérèse leefde in de ijdele hoop dat Picasso op een dag met haar zou trouwen. Zij verhing zich vier jaar na de dood van Picasso.

Het gaat Krabbé om het kunstenaarschap van Picasso en daar hoorden nu eenmaal vrouwen bij, al was het maar als model. Zoiets toch. Hij schilderde op alle mogelijke manieren al zijn zeven vrouwen, naakt of niet naakt, portretten, als schoonheden, met emoties, erotisch enz. Na het afscheid was het gedaan met de inspiratie. Wat rest is een dagboek van in op doek in verf gestolde "verliefdheid" op zijn model.

Links: Portretfoto van Dora Maar.( 1907-1997) Rechts: Picasso, De Gele Pullover (Dora Maar), 1939 geschilder in de "Piacssostijl".

Dora Maar ontmoette Picasso in 1936 (die was toen 55 jaar) in Café des Deux Magots. Haar verhouding met Picasso, die haar mishandelde en liet vechten met Marie-Thérèese Walter om zijn liefde, eindigde in 1943, hoewel zij elkaar af en toe nog zagen tot 1946.

Bij elk lief paste een eigen stijl. Elk model zijn eigen stijl. Dat onderstreept nog maar eens het directe verband tussen zijn vrouwen en zijn kunstenaarschap. Stel nou dat hij het bij een vrouw of desnoods twee had gelaten, zou hij dan ook maar een of twee schilderstijlen gehad hebben? Een interessante vraag, die Krabbé helaas niet stelt. Ik denk van niet, maar dat is een vermoeden.

Rechts: Françoise Gilot (1921) en Picasso gefotografeerd door de beroemde Franse fotograaf Cartier-Bresson. Op de achtergrond de eveneens beroemde oorlogsfotograaf Capa. Rechts: Picasso, Vrouw-Bloem, 1946. Dit schilderij inspireerde Picasso tot meerdere portretten van Gilot met de kenmerkende lange hals. 

Na de bevrijding van Parijs in 1944 verkeerde Picasso met een jonge studente kunst, Françoise Gilot. De twee werden uiteindelijk geliefden, en hadden twee kinderen samen, Claude en Paloma. Gilot verliet Picasso - als enige van zijn vrouwen - in 1953, naar verluidt als gevolg van mishandeling en ontrouw. Dit was een zware klap voor Picasso. Hij ging door een moeilijke periode na het vertrek van Gilot. Een aantal van zijn inkttekeningen uit deze periode hebben het thema van de afzichtelijke oude dwerg als tegenwicht voor een mooi, jong meisje, waaronder een aantal uit een zes weken durende affaire met Geneviève Laporte.

Blijkbaar kostte het hem geen enkele moeite om een oude liefde af te sluiten en aan nieuwe te beginnen. Hoe deed hij dat? Liet hij zijn vrouwen begaan tot ze op zijn liefdeloosheid stuk liepen of sprak hij onder vier ogen over de teloorgang van hun liefde? 

Zijn geheime liefdes wijzen op het eerste. Hij liet zijn vrouw-modellen over aan hun lot terwijl hij alweer bezig was aan een nieuwe liefde. Het ontbrak hem misschien wel aan moed om het einde van een relatie samen met haar onder ogen te zien want dan zou hij ook zijn eigen meedogenloze liefdeloosheid onder ogen moeten zien en dat deed hij liever niet.

Links: Picasso met zijn nieuwe lief Jacqueline Roque (1927-1986). Rechts: Picasso, 'Portret van Jacqueline Roque met Rozen', 1954.

Na het vertrek van Gilot deed Picasso niet lang over het vinden van een andere minnares, Jacqueline Roque. Het leeftijds verschil tussen haar en Picasso bedroeg 46 jaar.Ze werkte op de pottenbakkerij Madoura in Vallauris aan de Franse Riviera, waar Picasso keramiek maakte en beschilderde. De twee bleven samen voor de rest van Picasso's leven en trouwden in 1961. Hun huwelijk was een laatste daad van wraak tegen Gilot. Gilot was op zoek naar juridische middelen om haar kinderen met Picasso, Claude en Paloma, te legitimeren. Aangemoedigd door Picasso had ze geregeld te scheiden van haar echtgenoot, Luc Simon, en zou dan trouwen met Picasso om de rechten van haar kinderen veilig te stellen. Picasso trouwde vervolgens in het geheim met Roque, nadat Gilot de echtscheiding had aangevraagd, en nam zo wraak voor haar vertrek.

Picasso was dan ook geen moedig man. Hij pleegde verraad aan zijn vrienden en aan zijn vrouw-modellen om zichzelf te redden of te beschermen. Niettemin was hij een groot kunstenaar of zoals Krabbé zegt de grootste en rijkste kunstenaar van zijn tijd. Hoe dan ook, je kunt als kunstschilder, kunstkenner en kunsthistoricus niet om Picasso heen.