ARMOEDE

 Nederland, winter 1958

Als kind ben ik na de oorlog opgegroeid. We hadden het thuis eenvoudig. Er was een radio. Alleen de keuken was in de winter verwarmd met een fornuis waar water op stond. Gekookt werd er op butagas in een portaaltje buiten. Kleren waren degelijk en vaak tweedehands. We sliepen met twee broers in een bed. Geen warm water uit de kraan. In de winter ijsbloemen op de ruiten. Met Sinterklaas en je verjaardag kreeg je enkele cadeaus als een boek, meccanodoos, een blikken auto enz. Het woord arm is nooit bij me opgekomen en heb ik ook nooit gehoord ook al hadden we het als gezin van een fabrieksarbeider niet breed. Ik wist niet beter en mijn ouders ook niet. De meeste mensen leefden zo.

Als getrouwd studentenechtpaar in Nijmegen kwamen we in een vergeten arbeidersstraat te wonen. De slaapkamers waren in de winter ijskoud: enkel steense muren bekleed met jute. Onze dochter moest in bed wel eens handschoenen aan.  Onze douche was een wasbak. De huur was laag, dat wel. Ondanks bijverdiensten moesten we elke cent omdraaien. Toch vonden we niet dat we arm waren. Een kwestie van hoop op de toekomst? Het bouwvakkersgezin naast ons vond ons wel arm te oordelen naar de verbazing van twee van hun kleinkinderen dat we geld hadden om er twee goudvissen op na te houden. Hun huis was net zo armoedig als het onze maar ze gingen naar Italië op vakantie, ze reden in een sportauto en hadden het laatste TV model.  Een kwestie van prioriteiten denk ik.

 Costa Rica 1975

Ik zag pas echte armoede toen ik een tijd in Colombia studeerde. Huisjes van blik en karton, geen stromend water in huis, een enkel lampje voor de avond, de wc ergens buiten, wat met doeken afgeschermde kamertjes om nog enigszins privacy te hebben. Later zag ik hetzelfde in Mexicostad en op het Mexicaanse platteland. Ik leerde variaties van armoede kennen. De misère van de krottenwijken met open rioolwater, een alles overheersende stank , een totaal gebrek aan hygiëne, drek, dronkenschap, geweldpleging, diefstal en uitzichtloosheid met wanhoop. Op het platteland zag je meer nette armoede. Primitieve houten of in klei opgetrokken huisjes, schaars bemeubeld, een schone maar primitieve keuken, armoedige maar schone kleren en beddengoed. In zulke huizen kon je ondanks het gebrek aan privacy met een gerust hart logeren.

 Togo 2005

Ook is de ene arme de andere niet. Je hebt mannen die voor hun gezinnen blijven zorgen, hoe moeilijk ook. Je hebt vrouwen die hun kinderen onder de moeilijkste omstandigheden blijven opvoeden. Ze blijven fatsoenlijk en werken hard. Werken geeft hen waardigheid en zelf bewustzijn.

Maar je komt ook armen tegen die zich beklagen, bedrinken, stelen of er een nog groter zootje van maken. Mannen die hun vrouw en kinderen achterlaten als oud vuil. Vrouwen die hetzelfde doen. 

 Mexico 2010

Deze nuances zullen nooit in statistieken vastgelegd kunnen worden. Armoede zal daarom altijd en overal ter discussie blijven staan en zelfs als statistisch gesproken er geen armen meer zullen zijn dan zal er toch nog armoede zijn.