OORLOGSBULLETIN 65. WAAROM OEKRAÏNE ER TOE DOET.

Carl Bildt was minister van Buitenlandse Zaken van Zweden van 2006 tot 2014 en premier van 1991 tot 1994, toen hij onderhandelde over de toetreding van Zweden tot de EU. Als gerenommeerd internationaal diplomaat was hij speciaal gezant van de EU voor voormalig Joegoslavië, hoge vertegenwoordiger voor Bosnië en Herzegovina, speciaal gezant van de VN voor de Balkan en covoorzitter van de vredesconferentie van Dayton. Hij is medevoorzitter van de European Council on Foreign Relations.

 

Een artikel van Carel Bildt, voormalig Zweeds premier en minister van Buitenlandse zaken, over de betekenis van de oorlog in Oekraïne voor Europa markeert het nieuwe Europese denken in Zweden . Er was een tijd dat de Zweden heel anders dachten over internationale politiek, Europa en Amerika.

In de jaren zeventig, tijdens de Koude Oorlog, presenteerde het land zich onder leiding van de sociaal democraten als een vredig progressief land. Daarom bleven ze neutraal in de Koude Oorlog. De NAVO was teveel een club van kapitalistische landen geleid door het super kapitalistische en in wezen imperialistische Amerika. 

Dat de NAVO Zweden toch ook geopolitieke rugdekking bood tegenover de machtige Reus Rusland wilden ze liever niet horen. Ze bleven de linkse dictator Fidel Castro in Cuba trouw al was het maar om Amerika te pesten. Hun verzet tegen  de Chileense dictator Pinochet gold als de lakmoes proef van het anti-fascisme beleid. Zweden gold voor Europse sociala democraten als het grote voorbeeld.

De Russische inval in Oekraïne betekende een keerpunt in de Zweedse buitenland politiek die al aan slijtage onderhevig was. De aanvraag tot lidmaatschap van de NAVO maakt het keerpunt definitief. Zweden rekent zich voortaan tot de Europese landen, zo schrijft Carl Bildt in zijn artikel “Waarom Oekraïne er toe doet”.

STOCKHOLM – De Republikeinse gouverneur van Florida, Ron DeSantis – een toekomstige Amerikaanse presidentskandidaat – zorgde onlangs voor opschudding door de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne te omschrijven als een louter “territoriaal geschil” dat niet van invloed is op de strategische kernbelangen van Amerika. Na onmiddellijke, zware kritiek en een daling in de polls, probeerde DeSantis zijn opmerkingen terug te draaien. Maar het argument blijft in omloop en DeSantis is niet de enige die ermee leurt.

De geschiedenis kan ons helpen uitzoeken of DeSantis' beschrijving van het conflict enige verdienste heeft. Had Adolf Hitler een "territoriaal geschil" met Polen toen hij in september 1939 zijn blitzkrieg tegen zijn buurman lanceerde? Hitler formuleerde de zaken soms zelf in deze bewoordingen, bijvoorbeeld wanneer hij sprak over zijn plicht om Duitstaligen in Polen te beschermen. Maar dergelijke retoriek was altijd slechts een rookgordijn om de aandacht af te leiden van het werkelijke doel. Hitler wilde het onafhankelijke Polen, dat na de Eerste Wereldoorlog weer was ontstaan, elimineren en zo de weg vrijmaken voor de oostwaartse expansie van Duitsland.

Men moet natuurlijk altijd oppassen met historische parallellen; maar de overeenkomsten tussen Hitler in 1939 en de Russische president Vladimir Poetin vandaag zijn duidelijk. Waar Hitler zijn bezorgdheid uitsprak voor Duitstaligen in Danzig, doet Poetin hetzelfde voor Russisch-taligen in Donbas. Poetin heeft expliciet verklaard dat hij Oekraïne ziet als een "historisch Russisch land" en dat Vladimir Lenin een grote politieke fout heeft gemaakt door na de Eerste Wereldoorlog een Oekraïense staat te laten ontstaan om na de Tweede Wereldoorlog een van de oprichters van de Verenigde Naties te zijn.

Poetin wil dat deze geschiedenis wordt teruggedraaid. Zijn doel is om Oekraïne als natiestaat te elimineren door het om te vormen tot een louter administratieve regio binnen een groter Russisch rijk. De Russische tsaren van de achttiende en negentiende eeuw zijn zijn voorbeeld, hun veroveringsoorlogen zijn zijn inspiratiebron. Alle twijfels over de bedoelingen van het Kremlin zijn weggenomen door de handlangers en politieke bondgenoten van Poetin.

Denk aan Dmitri Medvedev. Een voormalige Russische president die nu plaatsvervangend voorzitter is van de Nationale Veiligheidsraad, heeft verklaard dat een soeverein Oekraïne "voor niemand op de planeet nodig is" en daarom zal ophouden te bestaan zodra Rusland er klaar mee is. In navolging van Poetin betoogt Medvedev dat Oekraïne bestaat uit "kunstmatig afgesneden gebieden, waarvan vele inheems Russisch zijn, die in de twintigste eeuw per ongeluk van elkaar zijn gescheiden".  Zijn conclusie is grimmig: “We hebben geen ‘unterukraine’ nodig. We hebben Groot Groot-Rusland nodig.”

Dergelijke losgeslagen retoriek zou niet worden getolereerd als het niet de positie van Poetin en de rest van zijn binnenste kring over de kwestie weerspiegelde. Medvedevs "Big Great Russia" bestond ooit. Anderen noemden het destijds onder een andere naam: "de gevangenis van naties." Na de ineenstorting van het Russische rijk in 1917 grepen Finland, Polen, Estland, Letland en Litouwen de kans om hun onafhankelijkheid veilig te stellen. En hoewel de Oekraïners ernaar streefden hetzelfde te doen, werden ze verpletterd door het daaropvolgende bolsjewistische geweld. Om het duidelijk gearticuleerde project van het Kremlin om Groot Groot-Rusland te herscheppen als een "territoriaal geschil" te behandelen, is een verkeerde inschatting van historische proporties. 

Rusland heeft de territoriale integriteit van een andere VN-lidstaat geschonden in een poging deze van de kaart te vegen. Het Kremlin laten profiteren van dit ernstige misdrijf tegen de internationale vrede zou de hele wereldorde kunnen ondermijnen. De kernprincipes waarop de VN berust, worden rechtstreeks uitgedaagd, en op een manier die de deur opent voor andere staten met imperiale ambities of etterende grieven om hun kleinere en zwakkere buren op te slokken. We lopen het risico af te dalen in een wereld die wordt geregeerd door de wet van de jungle, waar macht het goede doet.

DeSantis en elke andere politicus die betwijfelt of het Westen belang heeft bij de toekomst van Oekraïne, moet nadenken over wat er werkelijk op het spel staat. Ze zouden er goed aan doen de  verklaringen van Medvedev en andere Russische leiders over deze kwestie te lezen, anders lopen ze in dezelfde val als de appeasers van eind jaren dertig.

Dit is geen territoriaal geschil. Dit is een oorlog over de wereldorde zoals wij die kennen.