30. TERUG NAAR NIJMEGEN. DE LIEFDE

In het boek met de verzamelde werken van Jan van het Kruis is maar een prent van hem opgenomen. Een schilderij uit de Karmel van Ubeda, uit de tijd van de heilige.

 

Bij een bezoek met Frans aan het karmelieten klooster in Nijmegen zoeken we met hulp van de dienstdoende pater bibliothecaris een exemplaar op van de verzamelde werken van Jan van het Kruis. Ik krijg een exemplaar te leen. Op de titelpagina lees ik “Heilige Joannes van het Kruis, eerste ongeschoeide karmeliet en kerkleraar, volledige werken uit het Spaans vertaald volgen de laatste kritische uitgave van Simeon OCD en van inleidingen voorzien door Joannes A Cruce Peters OCD en J.A. Jacobs met medewerking van Amatus de Sutter, Romaeus Leuven en een moniale van de orde der ongeschoeide karmelieten, uitgeverij Paul Brand N.V. Hilversum-Antwerpen MCMLXIII (1963).”



Aangezet door het enthousiasme van Frans, mijn eigen nieuwsgierigheid en zoektocht naar een geestelijke bestemming besluit ik het boek met 1325 pagina’s dundruk te gaan lezen. Of ik er doorheen kan komen, weet ik nog niet maar ik kan het in ieder geval proberen. Om me niet te laten ontmoedigen door de omvang van het boek besluit ik mijn beproefde methode om elke dag een stuk te lezen, te gebruiken. Die methode heeft me geholpen om door de dikste studieboeken heen te komen zoals bijvoorbeeld het boek Methoden en Technieken ter beoefening van de kunde der sociologie. 

Het boek van Jan van het Kruis is geen avonturenboek of beter gezegd epos zoals bijvoorbeeld “In de Ban van de Ring” van Tolkien dat ik nog pas gelezen heb. De drie dikke delen heb ik zo goed als aan een stuk door gelezen zo werd ik meegesleept in de strijd tussen goed en kwaad, meesterlijk verbeeldt in het gevecht om een toverring waar zich alle kwaad van de wereld in verenigt. 

Het is een fascinerende strijd tussen een mengeling van fantasiewezens, waaronder zelfs sprekende bomen, en mensen, waarin de mensen wonderlijk genoeg dankzij halflings, dat zijn kleine mensen die een beetje groter zijn dan kabouters, de overwinning behalen op het universele kwaad. Het is een optimistisch verhaal waarin het goede overwint en de dood geen bedreiging meer is.

Volgens Frans is het boek van Jan van het Kruis heel andere koek. Die wordt beschouwd als de grootste Spaanse dichter van de liefde, de liefde tot God, al kun je het ook met ogen van wereldse liefde lezen. Ten tijde van Jan van het Kruis is Spanje een overtuigd katholiek land. De reformatie die toen in de noordelijke landen huis hield, krijgt er geen kans. 

Daardoor is het katholieke geloof in Spanje en andere zuidelijke landen van Europa geen overmatige rationele constructie geworden zoals in onze contreien. Het is en blijft  een kwestie van innerlijke beleving van het mysterie van het bestaan. Daar doen wij hier in het noorden liever niet aan. 

Ik vind dat het ook tijd is geworden om meer over de liefde te lezen. In mijn studie sociologie en politicologie is liefde een onbesproken thema gebleven behalve in het college ethiek van professor van Boxtel. Die besprak daarin zijn inaugurale rede waarin hij pleit voor Herstel der Liefde in de Sociale Wijsbegeerte. Een poging om het sociale denken van de Roomse kerk te verbinden met het gedachtegoed van vooral de jonge Marx.

Ik lees in het voorwoord van het boek dat Jan van het Kruis toch ook in Nederland zijn fans heeft, naar ik aanneem mede dankzij de paters Karmelieten. Voor mij geen onbekende orde sinds ik op het Titus Brandsma lyceum in Oss heb gezeten. Over Titus Brandsma zelf valt overigens ook veel te vertellen.

“Dat de Heilige, wiens werken wij hier in een nieuwe vertaling presenteren, een enigszins vernederlandste naam kan dragen, wijst erop dat wij geen volkomen onbekende binnen het Nederlandse taalgebied introduceren. Met Theresia van Avila is hij vier eeuwen geleden begonnen met de hervorming van de Karmel. Zijn betekenis reikt echter verder dan de grenzen van de Karmel. In 1726 heeft de Kerk hem heilig verklaard naast zijn grote tijdgenoten uit de gouden eeuw -Sint-Ignatius van Loyola en de Grote Theresia van Avila. Op 24 augustus 1926 onderlijnde Pius XI r.g. de betekenis van zij leer voor de hele Kerk door Sint-Jan van het Kruis tot Kerkleraar te verheffen." (pag. 9 )

Ik heb zo het vermoeden dat  Jan van het Kruis belangrijker is voor mijn geestelijk welzijn dan de Roomse kerk zelve alhoewel je het belang van die kerk ook weer niet moet onderschatten. Zonder die kerk zou heel wat erfgoed van onze voorouders verloren zijn gegaan.