GUERNICA

 

Ik denk dat het schilderij Guernica van Picasso voor Spanje net zo belangrijk is als de Nachtwacht voor Nederland. Het trekt in ieder geval net zoveel aandacht in het Museo Reina Sofia in Madrid. Picasso en Rembrandt behoren tot de grootste schilders van de wereld. Hun thema's zijn verschillend net zoals hun verfkunst. De Nachtwacht is portretkunst van het hoogste niveau. Het zou een saai schilderij zijn als Rembrandt er geen dynamiek in had gebracht door het plaatsen van de nachtwakers, en dan vooral de twee vooraan ent het raadselachtige meisje met de kip aan de gordel, alsof ze op weg gaan. Zelfs de lansen en geweren suggereren beweging. Die beweeglijkheid van de geportretteerden zien we ook in ene andere wereldberoemd schilderij "La Meninas" van Velazquez.  
Guernica is in zijn aard beweeglijk en gene portret of je zou het een portret van een bombardement moeten noemen. Picasso schildert het eerste bombardement ooit; een bombardement op het stadje Guernica tijdens de Spaanse burgeroorlog door Hitler's Luftwaffe. Het is een universele aanklacht geworden. Guernica is met zijn 27,3 vierkante meter een stuk groter dan de Nachtwacht met zijn 17,21 vierkante meter.

Voor schilders is de Guernica bijna een onuitputtelijke bron voor studie en inspiratie. Zo heeft Picasso voor altijd het onpeilbare leed vastgelegd van de moeder die haar kind verliest. Opvallend is de rol die de stier speelt. Zo te zien ontfermt hij zich over het leed van de moeder met het dode kind. De stier niet als offer maar als beschermgod. We zien voor haar op de grond een krijger liggen met een gebroken zwaard in zijn afgehouwen hand. Boven hem staat een paard in doodsangst. Helemaal bovenaan het schilderij brandt een lamp alsof Picasso nog eens wil benadrukken dat hetgeen zich afspeelt heel goed gezien moet worden.

Detail van het gebroken zwaard nog altijd stevig geklemd in de hand van de dode krijger. Wat betekent de vage bloem naast zijn hand? Is het een bloem voor de moedige krijger? Is het bedoeld als troost of is het de onverschilligheid van de natuur op het moment van vreselijk lijden bij de mensen? De uitvoering in tinten grijs en zwart met streepjes-accent versterkt de kracht van de scene.

Nooit is de smeekbede om hulp beter in beeld gebracht dan met de gezichten van deze twee vrouwen.  Het is op dit detail van het schilderij niet te zien maar de bovenste vrouw houdt een olielamp vast die als het ware licht moet werpen in de duisternis van het leed dat hun wordt aangedaan. De lijnen van de tekening zijn zoals in het hele schilderij trefzeker en worden verterkt door het gebruik van de schaduwkleuren. 

De wanhoop van deze vrouw is diep zwart. Er is nog slechts een heel klein raam boven haar waarvan we kunnen vermoeden dat daar nog licht is, maar of dat licht nog ooit deze wanhopige vrouw zal bereiken, is hoogst onzeker.