ONZEKERE TIJDEN, BANGE DAGEN

Dominique van der Heyde en Rob Trip presenteerden de verkiezingsavond van de NOS op uitstekende wijze. We weden op overzichtelijke wijze -programmatisch en inhoudelijk- door een ingewikkelde politieke avond vol emoties geloodst waarbij zowat het hele land in beeld kwam. Herman van der Zandt bracht de statistieken van uitslagen en onderzoeken op ontspannen wijze en met een enkele kwinkslag op het scherm.

Wilders met zijn aanhang heeft gisteren op de verkiezingsavond voor de gemeenteraden een grens overschreden. De grens tussen goed en kwaad, fatsoen en onfantsoen, medemenselijkheid en onmenselijkheid. De PVV is geen partij van de Vrijheid maar van de Leugen, van de geestelijke Liederlijkheid en de Rancune. Rancune tegen iedereen die anders ruikt, een andere huidskleur heeft, een ander accent, een andere cultuur. De PVV is de partij van de grootspraak met een klein maar verdorven hart. Het is de partij van de bangerikken, de onderkruipsels, de trollen en de mislukkelingen. In hun schuilplaatsen hangt de geur van verderf en rot, van plat vermaak en grove zeden.

D66 behaalde als gedogen van een kabinet dat een fikse afstraffing kreeg van de kiezers, een grootse overwinning. De partij onder leiding van Alexander Pechtold verwezenlijkt daarmee de droom van oprichter en partijleider Hans van Mierlo. De tijd voor D66 lijkt definitief aangebroken ook al is in de politiek nooit iets zeker.

Daarom proeft de overwinning van D66 op de PVV in den Haag goed. Dat geeft de burger moed. D66 kan met een balans tussen individualisme en sociale betrokkenheid en minder procedure fetisjisme uitgroeien tot de volkspartij van de 21ste eeuw, een partij tussen VVD en PvdA in. Dat is ook de rol die ze nu succesvol speelt. Een rol die het CDA voorheen speelde. Het CDA heeft overigens bewezen niet uitgespeeld te zijn. Het verlies van deze partij is beperkt gebleven. Het CDA blijkt over meer reserves te beschikken dan die andere volkspartij, de PvdA.

Voormalig CDA Tweede Kamerlid Mirjam Sterk deed verwoede pogingen om tijdens het brede TV debat rond de eerste prognoses het CDA overeind te houden. Het CDA bleek later op de avond nog altijd over stevige wortels in de Nederlandse samenleving te hebben. Sterk en presentatrice Mariëlle Tweebeeke waren de enige 2 vrouwen aan de mannentafel.

Dat de PvdA zou gaan verliezen stond al lang in de statistieken geschreven. De bange vraag was hoeveel? Het was meer dan men durfde vrezen, veel meer. De PvdA is voorlopig volkspartij af. Het volk heeft de partij van de mooipraters, van de zachte heelmeesters die stinkende wonden maken, van de betweters en de meesters van de macht, de rug toegekeerd. Wil de partij niet verbannen worden naar de marges van de politiek dan zullen Samsom, Hilhorst en Spekman uit de schulp van hun gelijk en de nostalgie moeten kruipen. Ze zullen moeten komen met antwoorden voor mensen van vlees en bloed en niet met bloedeloze voorbeelden waarmee ze denken kiezers te kunnen paaien.

De teleurstelling over de beroerde uitslag voor zijn partij staat te lezen op het gezicht van PvdA voorzitter Hans Spekman terwijl hij luistert naar zijn partijleider Diederik Samsom. Na zijn verkiezing tot voorzitter had hij de ambitie om van de PvdA weer de oude vertrouwde volkspartij te maken die ze na de oorlog decennia lang is geweest. 

Voorlopig wordt het gat dat de PvdA links laat vallen, opgevuld door de SP. Hier schuilen de kiezers die hopen dat hun verzorgingsmaatschappij, hun levensstandaard beschut zal worden tegen de gure wind van de Europeanisering en de globalisering. Of de SP ook daadwerkelijk een schuilplaats zal zijn, moet nog maar blijken. Voorlopig hangt die partij meer aan het verleden dan aan de toekomst maar wie weet worden zij de uitvinders van de solidaire samenleving van de 21ste eeuw.

Voormalig PvdA leider Job Cohen, oud-burgemeester van Amsterdam, incasseerde het dramatische verlies van de PvdA met waardigheid en een zekere berusting, passend bij de oudere en wijze politicus. Toch zal het voor hem ook moeilijk zijn om te aanvaarden dat de voormalige volkspartij zo diep is gezonken in de kiezersgunst. 

Net als het CDA blijkt ook de VVD over meer reserves te beschikken dan men dacht. Wie weet hadden ze minder verloren met een andere partijleider dan Rutte. Natuurlijk, de VVD is nooit een partij geweest van veel visie maar Rutte maakt het wel erg bont. Hij beweert helemaal geen visie te hebben en wat moet je met een leider die niet verder kijkt dan zijn neus lang is? Rutte is de alleenstaande man die weinig warmte en huiselijkheid uitstraalt. Voor sommigen is dat een ideaal maar voor veel kiezers doet het toch wat koud aan in deze moeilijke tijden. Zijn brede lach maakt het er niet beter op.

Breed lachend genoot SP fractie en partijleider Emile Roemer van de winst die de SP wist te scoren. Voormalig partijleider Marijnissen genoot er al evenzeer van tijdens het NOS debat in Dudok, den Haag onder leiding van Mariëlle Tweebeeke. Hij kan tevreden zijn over de prestaties van "zijn" partij.

De keerzijde van de overwinning van de lokale partijen is de onmacht van de traditionele partijen. Bij gebrek aan visie en leiderschap vluchten de mensen naar de kleine voorman, de plaatselijke leider die de burgers voor erger behoed zoals Eerdmans in Rotterdam en Van Rey in Roermond. Beiden hebben een grote overwinning behaald op de traditionele partijen. Eerdmans heeft de PvdA in Rotterdam gevloerd en van Rey de VVD in Roermond. Beide overwinningen zijn een teken aan de wand. Te vrezen valt dat de traditionele partijen PvdA, VVD maar ook CDA daar voorlopig nog geen antwoord op hebben. Of D66 en SP dat wel zullen hebben, moeten we nog zien.