4. HOE ZIT DAT IN OSS?DE KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ KVP

 

KVP affiche uit 1946-1947

Oss was een gedegen katholieke stad waar voor de Tweede Wereldoorlog de Roomsch Katholieke Staatspartij (opgericht in 1926) de scepter zwaaide. Na de oorlog werd de partij herdoopt in Katholieke Volks Partij KVP.  De partij zette zich in voor de emancipatie van het katholieke volksdeel. Het was een echte volkspartij met en voor arbeiders, boeren, middenstanders en ander volk.

 

Dat katholieke gezinnen kinderrijk waren, hielp de KVP in de loop der jaren aan een groeiend aantal stemmen. Het heet dat de katholieke vruchtbaarheid misschien niet direct in de ogen van God, maar dan wel in die van mijnheer pastoor, deel uitmaakte van die emancipatiestrijd. Hoe meer zielen, hoe meer stemmen.

De eerste parlementsverkiezingen van na de oorlog vonden plaats op 17 mei 1946. De partij werd geleid door de politiek ervaren Romme. Hij was al voor de oorlog lid geweest van de Tweede Kamer en minister van Sociale Zaken. Bij die verkiezingen won de partij 32 zetels van de 100 die het parlement toen nog had. Daarmee werd de KVP groter dan die andere volkspartij; de PvdA met 29 zetels. 

In Oss kreeg de KVP bijna 80% van de stemmen, een overweldigende meerderheid. De PvdA stemmers waren in Oss met 16% van de stemmen een minderheid. Zij luisterden naar de "rooie" VARA in plaats van naar de Katholieke Radio Omroep KRO en waren lid van socialistische vakbonden aangesloten bij de vakcentrale NVV. De grootste vakbonden in Oss waren katholiek, aangesloten bij de Katholieke Arbeiders Bond KAB.

Het overwicht van de KVP in Oss met om en nabij 70% van de stemmen duurde ruim 20 jaar, tot de verkiezingen in februari 1967. In dat jaar behaalde de KVP nog wel 52 % van de stemmen binnen maar de 70% was uit zicht verdwenen. 

Het jaar 1967 kan om meerdere redenen gemarkeerd worden als het begin van het einde van de katholieke dominantie en van de emancipatiestrijd. Dankzij hun verworven machtspositie in de Tweede Kamer en andere instellingen hadden zij het na-oorlogse Nederland mee vorm gegeven, sociaal, economisch en cultureel. 

De toenemende welvaart maakte dat de wereld ook voor de gewone man drastisch begon te veranderen. De televisie was het spreekwoordelijke venster op de wereld geworden, gezinnen trokken er op zondag met auto op uit zoals uitstapjes naar de Efteling of met de tent op vakantie. Een luxere woninginrichting in een naoorlogse doorzonwoning kwam binnen handbereik. 

Maar wat uiteindelijk de mensen uit hun katholieke, protestantse of sociaal-democratische zuil haalde, was de televisie. Eerst nog aarzelend maar allengs meer pertinent. Waarom zou je niet naar Dorus kijken, die immens grappige man bij de VARA of naar het kinderprogramma Swiebertje bij de NCRV? De zuilen werden daardoor minder relevant al bleven kijkers nog lang trouw aan hun KRO, VARA of NCRV.