 |
| Kun je in een enkele foto het drama van de oorlog in Oekraïne vatten? Ik denk het niet. Daarvoor is een oorlog te complex. Er komen teveel menselijke emoties en handelingen in voor om in enkel plaatje te vangen, hoe graag je dat ook wilt. Fotograaf Eddy van Wessel schijnt op jacht te zijn naar een zo'n plaatje, lees ik in een commentaar bij een documentaire over hem getiteld "Eddy's oorlog". Hoe dan ook, bovenstaande foto gemaakt door Eddy van Wessel laat aan duidelijkheid over oorlogsslachtoffers, in dit geval een ouder echtpaar dat net zijn huis heeft verloren door een raketinslag, niets over. |
Wat bezielt een fotograaf om oorlogsfotograaf te worden? Fotograaf Eddy van Wessel zegt in de de documentaire met de toepasselijke titel “Eddy’s oorlog” dat hij die ene foto wil maken die het hele verhaal over de oorlog in Oekraïne vertelt. Wel zijn verhaal. Een Russische fotograaf zal waarschijnlijk een ander verhaal willen vertellen.
Je kunt oorlogsfotografie zien als een categorie straatfotografie. De Nederlandse fotograaf Koen Wessing (1942-2011) was zo een straatfotograaf die aan oorlogsfotografie deed. Hij was bij de staatsgreep in Chili in 1974 en bij de Sandinistische revolutie in Nicaragua in 1978.
Je zou hem een voorganger van Eddy kunnen noemen. Net als Eddy wilde hij het verhaal vertellen en werd hij daarbij gedreven door het in beeld brengen van actie. Ik moest hem indertijd vanuit Costa Rica zo snel mogelijk naar het front brengen. Hij wilde als een straatjongen boven op de actie zitten.
Dat daar moed voor nodig is, spreekt vanzelf. Maar het is wel een moed die grenst aan overmoed. Is dat het gevolg van de jacht op dat ene plaatje dat alles zegt, dat - zeg maar - geschiedenis zal schrijven? Eddy van Wessel zegt van wel. Koen Wessing liet zich daar niet zo over uit.
Koen was het vooral te doen om het onrecht van onderdrukking in Chili en de bevrijdingsstrijd in Nicaragua in beeld te brengen. Eddy hoor ik daar niet zo over in de documentaire. Hij wil de oorlog laten zien als een menselijk drama. Dat hij daarbij de kant van Oekraïne kiest, is blijkbaar vanzelfsprekend.
Maar oorlogsfotografie is meer dan dat. Het is ook de jacht op het plaatje, zoals je in de documentaire kunt zien. Dat maakt een oorlogsfotograaf rusteloos. Hij moet er bij zijn als het gebeurt.
Straatfotografen en meer nog oorlogsfotografen zijn jagers met hun camera als het wapen om de buit mee te vangen. Dat is een soort instinct dat ik bij Koen Wessing heb gezien en nu ook weer in de documentaire over Eddy Wessel.
Dat instinct zorgt voor de overmoed die nodig is om zich in het hol van de leeuw te wagen, ofwel zo dicht mogelijk bij het front te zijn waar de echte gevechten plaatsvinden en de doden op straat liggen. Precies dat instinct zorgt vaak voor de meest indringende foto’s over de oorlog in de media.
Dat de toewijding soms grenst aan fanatisme zie je in de documentaire als Eddy boos wordt dat hij een plek of een gelegenheid heeft gemist omdat zijn chauffeur te traag reageert of een soldaat weigert hem mee te nemen in een pantserauto die gewonde soldaten van het front moet halen.
Het zijn momenten van de waarheid. Jouw verhaal blijkt niet het belangrijkste te zijn. Er zijn, zeker in een oorlog, belangrijkere zaken dan jouw plaatje. Sommige fotografen willen dat wel eens vergeten. Bescheidenheid is en blijft belangrijk of je nu oorlogsfotograaf of straatfotograaf bent.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten