9. VOER VOOR POLITICOLOGEN. IS DE FUSIEPARTIJ CDA IN 3 STUKKEN UITEEN GEVALLEN?

 

Een interessante foto uit de pre-CDA tijd. De foto is gemaakt in 1971 tijdens een verkiezingsbijeenkomst van de 3 confessionele partijen in Rotterdam, negen jaar voordat de eigenlijke fusie tussen de drie partijen ARP, CHU en KVP definitief tot stand kwam. Door het dalend aantal stemmen op hun partijen, begonnen  uit politiek machtsbehoud de drie christelijke  partijen elkaar op te zoeken. Links staat  ARP lijsttrekker Biesheuvel, in het midden CHU lijsttrekker Udink en rechts KVP lijsttrekker Veringa. De KVP met lijst 1 was de grootste partij. ARP en CHU volgden op afstand. Het KVP deel heeft zich nu als het ware  afgesplitst van het CDA met twee nieuwe partijen: de BBB en het NSC.

Kan het zijn dat het CDA, een fusiepartij van 3 Christelijke partijen (1980), uiteindelijk toch uiteen is gevallen in drie partijen? Het oorspronkelijke CDA, ooit de grootste volkspartij van Nederland en een geduchte concurrent van de PvdA, ook een volkspartij,  is intussen gereduceerd tot een splinterpartij onder leiding van partijleider Bontenbal. Volgens de peilingen haalt het CDA bij de komende verkiezingen rond de 5 zetels, een resultaat vergelijkbaar met de Christen Unie. 

De eerste afsplitsing van het CDA is de BBB met de volkse partijleider en voormalig CDA stemmer Caroline van der Plas. Het startpunt van de BBB zijn de boeren geweest, een deel van de oorspronkelijke achterban van het CDA die zich sinds de klimaat- en milieu verwikkelingen (stikstofcrisis) in de steek gelaten voelen door hun partij. 

Het CDA heeft blijkbaar zijn antenne verloren voor dit deel van de achterban, veelal trouwe CDA stemmers. Een politieke misser van jewelste die vermoedelijk te maken zal hebben met de verstedelijking en verwetenschappelijking van het CDA bestuur, waardoor bestuur en politici vervreemd zijn van het platteland.

Als ik zo op een afstand kijk naar de BBB en vooral leider Caroline van der Plas dan lijkt die partij in cultuur en opvattingen veel op wat ik de volkse vleugel van de KVP noem, een vleugel die zowel uit boeren als fabrieksarbeiders bestond en de meerderheid van de KVP kiezers vormde. De boeren waren toen georganiseerd in de machtige katholieke boerenbond, de arbeiders in de toen al even machtige katholieke arbeiders bond (400.000 leden).

Met dat laatste deel ben ik opgegroeid en dat is wat ik globaal herken in de BBB, ook al is er natuurlijk veel veranderd. Het is de cultuur van de achterdeur die altijd open staat en waar je welkom bent aan de keukentafel voor koffie en buurpraat en als het te pas komt politiek.

Het is de cultuur van doe maar gewoon dan doe je gek genoeg. Het is de cultuur van iedereen telt mee ook al is dat soms moeilijk. Het is de cultuur van Onze Lieve Heer is niet alleen maar een strenge toezichthouder maar ook je beste vriend.

Het is de cultuur van vergeving en barmhartigheid maar ook van iets regelen en afspreken en van sociale controle. Niet alles wordt gewogen op een goudschaaltje maar je moet wel oppassen als je bij de gemeenschap wil horen. 

Kortom de cultuur van het katholieke platteland waar mijnheer pastoor een grote rol in speelde als het ging om gezin en geestelijk welzijn. Iets wat niet altijd en overal door iedereen werd gewaardeerd.

De tweede afsplitsing en CDA erfgenaam is uiteraard de partij Nieuw Sociaal Contract van voormalig CDA kamerlid Pieter Omtzigt. Net als Caroline van der Plas van katholieke huize. Ook zijn partij herken ik, maar dan als het deftige deel van de voormalige Katholieke Volks Partij KVP.

Het deftige deel van de KVP was ontwikkeld en las de Maasbode en De Tijd. Het volkse deel las de plaatselijke krant of de toen nog landelijke Katholieke Volkskrant, de krant van de katholieke arbeidersbeweging. Het deftige deel van de KVP leverde de lokale, regionale en nationale bestuurders en politici. Het volkse deel volgde die welwillend maar ook met argusogen. Zo lang ze gehoord en gezien werden, was het goed.

Het komt me voor dat het CDA is uiteen gevallen langs de aloude culturele lijnen die sinds de onafhankelijkheid door de Republiek der Nederlanden heen lopen, de dominante protestantse cultuur en de katholieke cultuur, die uiteindelijk dieper zitten dan de zondagse kerkgang. 

Het zou zo maar kunnen dat de katholieke cultuur zijn politieke weg heeft gevonden in BBB en NSC en het restant overblijft voor het CDA. Of dat ook daadwerkelijk te staven valt met cijfers, lijkt mij voer voor politicologen.