61. MEXICAANSE VERTELLINGEN. DE DAG VAN DE DODEN

Ook Frida Kahlo was bezig met de dood zoals blijkt uit deze tekening. Het schilderij is te koop aangeboden op een veiling bij Bremo Auctions in Charlottesville, Noord America in augustus 2018 onder lotnummer 190 met de volgende beschrijving: "Frida Kahlo (Mexico, 1907 - 1954) unframed drawing signed titled and dated to top "Frida Kahlo Dia de Muertos Mexico, 1938" and measuring 14" in height with width of 11". Executed in rich autumn toned hues and complete with certificate of authenticity/letter of provenance by Ruth Alvarado Rivera, please see photographs. (Bidsquare) 

De verkopers druipen een voor een af. Ze beseffen dat er niks meer te verdienen valt. Ze zwerven uit over het immense terrein. Het gezelschap besluit onder leiding van Frida om in de richting van de zonnepiramide te lopen.

Hoe dichterbij je komt, hoe indrukwekkender de piramide met de omliggende ruïnes wordt. De stad is gebouwd aan de breed aangelegde straat en moet eens van een indrukwekkende allure zijn geweest zoals nu Reforma of Insurgentes in het centrum van Mexico Stad. 

Er moeten duizenden mensen gewoond hebben die allemaal moesten eten en drinken. Er zal iets van een markt geweest zijn waar de inwoners voedsel en andere levensbenodigdheden konden kopen. Het moet een goed georganiseerde stad zijn geweest met regelmatige levering van voedsel en gewassen uit de omgeving van de stad. 

Trotski vraagt of het net als de Egyptische piramides reusachtig  graftombes zijn ook al is dat geen afdoende Als het graftombes zijn waarom dan van dit formaat want de inspanning om dit soort piramides te bouwen moet enorm geweest zijn. Daar is waarschijnlijk tientallen jaren door honderden of misschien wel duizenden mensen, waarschijnlijk ook slaven, aan gewerkt. 

Volgens Frida is daar weinig over bekend. Er zijn tot nu toe geen koningsgraven in gevonden. Misschien zijn ze zo hoog om zo dicht mogelijk bij de goden daarboven in het hemelgewelf te komen zodat ze de erediensten en offers goed konden zien. 

Er werden  daar, boven op het topje van de piramide mensenoffers gebracht, het grootste offer dat je de goden kunt aanbieden om ze gunstig te stemmen. Leven en dood kwamen samen onder het alziend oog van Tlaloc en alle andere goden. De dood van de een, betekende leven voor de ander, althans dat dachten en hoopten de inwoners van  de stad. 

Zo’n offerritueel moet een huiveringwekkend schouwspel zijn geweest, een theater van de dood begeleid door wie weet gezang en muziekspel gebracht door priesters in indrukwekkende gewaden en met ontzagwekkende hoofdtooien op. Alleen al bij die gedachte  gaat een mens huiveren van angst en vrees. 

Door de enorme omvang en hoogte van de piramide moeten de mensen zich nog nietiger gevoeld hebben dan ze al zijn, onderworpen aan goddelijke machten en onbegrijpelijke natuurkrachten die hij alleen met hulp van de goden kan beheersen. 

Trotski is nieuwsgierig wat Frida ervan vindt. Die haalt haar schouders op. De doodscultus is nooit weg geweest uit Mexico. Zelfs het rigoreuze optreden van de Spanjaarden en hun katholicisme hebben daar geen eind aan kunnen maken. Integendeel, misschien hebben ze het wel nieuw leven ingeblazen met hun gekruisigde Christus, naast het zwaard het symbool van hun kruistochten.

De oude Mexicaanse doodscultus heeft zich verenigd met de katholieke feestdag van Allerzielen. Op 1 november wordt de Dag van de Doden ( el Dia de los Muertos) gevierd. Op die dag omarmt men de dood als vanzelfsprekend, met spot maar ook met verering, als om mee te lachen maar ook om te vrezen. 

"We leven nog altijd in de tijd van het primitieve geloof, het geloof in goden en lotsbestemming, maar daar zal eens een einde aan komen", aldus Frida. "Eens zullen de mensen hun lot volledig zelf in handen hebben. Ze zullen voortaan hun eigen goden zijn. Er zal geen God meer nodig zijn om hun bestaan te verklaren en hun lot te bepalen. De mensen zijn goden geworden. Dat zal het einde van de geschiedenis zijn en het begin van de glorie van de mensheid. Tot die tijd aanbreekt moeten wij als communisten de geschiedenis op weg helpen."

Trotski is verbaasd over en tegelijk blij met haar rotsvaste geloof in het communisme als de weg naar bevrijding van de mensheid. Hij vraagt haar of zij net als hijzelf gelooft dat die strijd wereldwijd en permanent gevoerd moet worden en niet zoals zijn grote tegenstrever en intussen doodsvijand Stalin beweert, dat communisme in een land kan worden gevestigd.

Daar heeft Frida nog niet over nagedacht. Het communisme is voor haar vanzelfsprekend universeel. Hoe zou het zich anders in Mexico en andere landen kunnen vestigen? 

Nou, daar denkt Stalin heel anders over, vindt Trotski. Die vindt uiteindelijk ook dat het communisme universeel is maar alle inspanningen moeten nu eerst gericht zijn op de vestiging van het communisme in Rusland. De wereldwijde revolutie moet volgens Stalin even wachten. Dat nu, zo benadrukt Trotski, is verraad aan de wereldrevolutie waartoe Marx heeft opgeroepen. 

Maar Frida is in zulke details niet geïnteresseerd. Zij volgt het grote verhaal van de geschiedenis van de mensheid en die is onverbiddelijk op weg naar de algehele bevrijding van het mensdom en of die nu in Rusland begint of ergens anders, dat maakt toch niet uit? Als het maar begint!