OORLOGSBULLETIN 59. LOEKASJENKO

De twee zelfverzekerde dictators Loekasjenko en Putjinski wisselen van gedachten over de voordelen van het dragen van rode laarsjes.

 

Als je Loekasjenko hoort praten op een persconferentie dan zie je een echte ouderwetse autoritaire leider waar ze in de Sovjet Unie en zijn vazalstaten een patent op hadden. Zelfverzekerd zijn ze want ze worden gesteund door politie en geheime dienst, leger en partij plus frauderende ambtenaren. Het volk is randversiering en als die zich niet zo gedraagt dan wordt er kort en metten mee gemaakt. Het idee van soft power, overredingskracht of democratie is hen volkomen vreemd.

Het regiem van Loekasjenko ken ik al van 1995, een jaar na zijn verkiezing tot president van Wit Rusland. Ik was met een internationale vakbondsdelegatie in Minsk uit solidariteit met de stakers van de metro en de trolleybus in die stad. Loekasjenko had meteen een decreet uitgevaardigd waarin de staking illegaal werd verklaard wat de stakingsleiders in het gevang bracht.

We gingen praten met de premier, de minister van arbeid en justitie om druk uit te oefenen de stakingsleiders vrij te laten, het decreet in te trekken en fatsoenlijk te onderhandelen over een loonakkoord. Loekajensko zelf kregen we niet te zien. De premier en de minister van justitie stonden pal achter de genomen maatregelen. Alleen de minister van arbeid gaf ons gelijk maar die werd dan ook meteen na ons vertrek door Loekasjenko ontslagen.

Het is niks geworden met de vrijheid van vakbeweging ook niet toen het Europees parlement op ons verzoek een resolutie aannam waarin Loekasjenko werd opgeroepen democratische vrijheden te respecteren en de Europese Commissie de opdracht kreeg Loekasjenko onder druk te zetten. De toenmalige EU buitenlandcommissaris en voormalige Nederlandse minister van den Broek beloofde het uiterste te doen om Loekasjenko op andere gedachten te brengen.

Het hielp niet. Integendeel, hij werd met hulp van enerzijds stemfraude en anderzijds onderdrukking van elke oppositie (elke demonstratie was verboden) herkozen. Zelfs een massale staartoproer bracht hem niet aan het wankelen. Hij sloot duizenden mensen op en ging hulp halen bij Putjinski, die andere autoritaire leider met een communistisch en zelfs KGB verleden.

In 1995 dacht ik nog dat presidenten als Loekasjenko hun langste tijd gehad hadden. Dat ze als restanten van een communistisch verleden door vrijheid en democratie zouden worden weggespoeld. Helaas, dat was te optimistisch gedacht, de restanten zijn taaier dan ik dacht.

In die tijd maakte ik uit gesprekken met de secretaris buitenlandse betrekkingen van de machtige Russische Vakbond voor Werknemers in de Atoom Industrie op dat zij dachten dat Putjinski met zijn verkiezing tot president de tijden van vroeger zou doen terugkeren. Ik dacht toen nog dat het zo een vaart niet zou lopen. Uiteindelijk hadden zij het bij het rechte eind en daar waren ze blij mee.