DALI 2. VERBORGEN GEZICHTEN VAN DESCARTES

Portret van René Descartes dat geschilderd zou zijn door Frans Hals.

 

De roman “Verborgen gezichten” van Dali  wordt ingeleid met een spreuk van de jonge René Descartes “Larvatus prodeo” wat zoveel betekent als “ik vertoon mij gemaskerd”. 

Wat moet Dali de schilderkunstige Surrealist met deze filosoof van de rede? Maakt Descartes in zijn boek  “Discours de la méthode” de Rede niet tot het alfa en omega van het mens zijn? Surrealisten zoals de schilder Dali en de dichter schrijver André Breton, tevens informeel leider van de surrealisten in de tijd van Dali, baseren zich daarentegen op het onderbewustzijn, verbeeldingskracht niet gebaseerd op verstand en logica maar het onderbewustzijn.

Volgens Descartes kunnen we de waarheid alleen kennen door aan alles te twijfelen, ook aan het bestaan van een God. Het enige houvast dat we als mensen hebben is de uitspraak van ons verstand “Ik denk dus ik ben”. Het is onze enige toevlucht en redding in een onzekere wereld.

Het door Dali gebruikte motto voor zijn boek heeft Descartes gedaan op 23 jarige leeftijd, 20 jaar voor de publicatie van zijn beroemde "Discours de la Méthode” aldus de katholieke Franse filosoof Jacques Maritain in zijn boek “De Droom van Descartes”, verschenen in 1920-22.  

"Als een acteur die een masker draagt, kom ik naar voren, gemaskerd, op het toneel van de wereld.' […] Het zal aan de gemaskerde filosoof zijn om de wetenschappen te ontmaskeren en hun continuïteit en hun eenheid te laten verschijnen met hun schoonheid” ( De Droom van Descartes, 41, 92 n.25).

Onder filosofen wordt getwist over de betekenis deze uitspraak van de jeugdige Descartes voor zijn latere werk waaronder de Discours de la Méthode. Vanwaar deze maskerade van Descartes om het masker van de wetenschap van zijn tijd af te werpen? Vanwaar de noodzaak om zelf een masker te dragen om de wetenschap van zijn tijd te ontmaskeren?

We laten deze filosofische kwestie over een uitspraak van de nog jonge Descartes voor wat ze is en vragen ons af waarom Dali uitgerekend deze uitspraak van Descartes als motto voor zijn roman gebruikt.

Daarover de volgende keer meer.