 |
| Thomas Piketty met het boek dat hem faam verschafte. Maar met boekenwijsheid alleen kom je er niet. Mens en samenleving zijn weerbarstig als het om veranderingen ten goede gaat. Soms lijkt het dat veranderingen ten kwade gemakkelijker gaan. |
Klimaat-socialisme is een lelijke woordcombinatie. Het verbindt twee zaken die niks met elkaar te maken hebben zoals het geval is in de combinatie democratisch socialisme. Toch viel mij het woord klimaatsocialisme te binnen bij het lezen van een interview met Thomas Piketty, econoom en succesvol schrijver van het boek “Kapitaal in de 21ste eeuw”, in het Financieel Dagblad van 28 september 2022
Zijn ideaal is het participatief socialisme, ik vermoed een eigentijds woord voor democratisch socialisme. Helaas voor hem, ook in de jaren zeventig van de vorige eeuw werd dat model al aangehangen. Toen heette het nog Joegoslavië-model. Joegoslavië bestaat ondertussen niet meer. Zo snel gaat de geschiedenis.
Democratisch socialisme klinkt als afgedaan en oubollig. Niet voor niets heeft indertijd premier Wim Kok de ideologische veren van zijn sociaal democratische partij PvdA van zich afgeschud. Vandaar misschien het wat modieuzer klinkend participatief socialisme of is het om afstand te bewaren van het niet participatieve socialisme in landen als Venezuela, Nicaragua, Cuba en China?
Piketty ziet zijn ideaal van participatief socialisme dichterbij komen dankzij het klimaat. Volgens hem vraagt het terugdringen van de CO2 offers in levensstijl van de gewone man en die zullen ze niet willen brengen als die offers ongelijk verdeeld worden. Klimaat als pleidooi voor meer gelijkheid.
Rijke mensen gebruiken meer CO2 dan arme mensen. Ze zullen dan ook meer moeten offeren anders krijg je opstand.
“Dus als je komt met een oplossing voor het klimaatprobleem zónder dat je de ongelijkheid daarin meeneemt, en je vraagt iedereen een proportionele bijdrage te leveren, bijvoorbeeld met een koolstoftax, dan gaat het niet werken. Je zult overal revoltes zien, zoals met de gele hesjes. Die mensen aan de onderkant zullen je vertellen: laat eerst maar eens degenen die het meest uitstoten, hun emissies naar beneden brengen. De druk om ongelijkheid naar beneden te brengen zal dus heel sterk worden.” (FD)
Ik vraag me af of het verstandig is om het klimaatprobleem te versmallen tot een CO2 probleem en dat vervolgens te koppelen aan economische herverdeling en leefstijl.
Er is nog een grote maar. Als CO2 vermindering betekent dat er minder of andere massaproductie en massaconsumptie moet komen dan vrees ik dat er van herverdeling weinig terecht zal komen. We komen dan terecht in een pre-industrieel tijdperk van armoede. Dan wordt het doel van het participatief socialisme eerlijke verdeling van armoede. Dan komt Cuba alsnog in het vizier. Op dat eiland wordt de armoede sinds de communistische revolutie van 1958 eerlijk verdeeld.
Er zijn klimaatgelovigen die denken dat dat mogelijk is om massaproductie te vervangen door kleinschalige landbouw. Mooi bedacht maar daar kun je de wereldbevolking niet mee voeden, zelfs Nederland niet tenzij je terug wil naar een armoede economie. Of participatief socialisme dan een oplossing is, waag ik te betwijfelen.
Wat is trouwens de grens voor herverdeling? In het huidige kapitalistische systeem zoeken we een balans tussen economische herverdeling, marktwerking en overheid. In Cuba bestaat die balans niet. Daar is de overheid die alles bepaalt onder dwang.
Misschien zou Piketty kunnen onderzoeken waar ongelijkheid ophoudt en de herverdeling begint en wat de rol van de overheid daarin is. Want dat die niet altijd en overal even efficiënt en nuttig herverdeeld wordt, is intussen duidelijk geworden.
(er komt nog een vervolg)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten