34. HET BELOOFDE LAND. GROTWONINGEN.

Vrouw met kolenriek aan het werk bij kalkovens van Belencito (1976)

 

Een dezer dagen lees ik in deel I van het door Rosier geschreven boek ‘Ik zocht Gods afwezigheid, psychologische peilingen inzake religieus-sociale toestanden in Europa, Frankrijk-Spanje’,  een merkwaardige passage over armoede en vrijheid. Het gaat over grotwoningen in Spanje. Ik heb er nooit van gehoord maar blijkbaar zijn er die nog veel.  

“Men vindt ze in de onmiddellijke omgeving van Barcelona met z’n moderne flatgebouwen, men vindt ze in gehuchten en dorpen in het bergland, men vindt ze aan de rand van talrijke grotere steden. Overigens zijn vele woningen van paupers in de suburbios, d.w.z. de banlieux der steden, zo erbarmelijk, dat men een grotwoning nog als een goed onderkomen zou kunnen beschouwen.

Er is inderdaad sprake van armoede, -maar daarvan niet alleen. Er zijn ook grotwoningen, b.v. die der zigeuners rondom Granada, waar men verbaasd staat van de kostbaarheid van de gebruiksvoorwerpen, sieraden en feestkleding.Velen wonen zeker niet uit nood in een grotwoning, maar uit eigen voorkeur. En een van de motieven voor deze keuze is stellig de liefde voor een zo groot mogelijke vrijheid.” (blz. 250 in genoemd boek,  een publicatie van het katholiek sociaal-kerkelijk instituut nummer 11. (Uitgeversmaatschappij PAX- ’s-Gravenhage 1956)

Vervolgens signaleert hij de vrijheidslievende mentaliteit van de Spanjaard.“Een Spanjaard bindt zich niet graag aan een bepaald werkprogramma. Velen zijn tevreden met een vrouw te hebben, de zon, eten en wat wijn en voor de rest vrij zijn.” Spanjaarden genieten liever van de vrijheid dan dat ze zich in dienst stellen van het geld. Je zou kunnen zeggen ze zijn doorgaans minder materialistisch dan in onze contreien en daardoor misschien minder vatbaar voor kapitalisme. Per slot van rekening is kapitalisme ook een mentaliteit zo heb ik geleerd van Max Weber.

Armoede als een keus voor vrijheid is een mogelijkheid die al eeuwen bestaat. In de katholieke kerk bestaan een hele reeks kloosterorders van nonnen, paters, monniken en fraters die de gelofte van armoede afleggen bij hun intrede. Zij kiezen voor een geestelijk leven gewijd aan God in plaats van een materieel comfortabel bestaan. Maar ik vrees dat een dergelijke keuze voor de meerderheid van de Colombianen niet is weggelegd net zo min als voor veel Spanjaarden. Voor hen is armoede door het lot bepaalt en of dat lot nu God heet of omdat het zo geschreven staat in de sterren en de planeten of omdat je in de verkeerde familie bent geboren, maakt niet uit. Het is hoe dan ook geen keuze. 

Er zijn er die vinden dat mensen arm zijn omdat ze lui zijn. Daar geloof ik niks van. In de korte tijd dat ik in Colombia ben, heb ik veel arme mensen hard zien werken voor een grijpstuiver en hard werken onder de Colombiaanse zon in de haven met zware zakken op je schouders of op het platteland met zware trossen bananen is letterlijk je brood verdienen in het zweet des aanschijns, hetgeen is aangekondigd bij de zondeval van de mens in het paradijs. “In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aarde wederkeert, dewijl gij daaruit genomen zijt; want gij zijt stof, en gij zult tot stof wederkeren.” (Genesis 3, vers 19)

Natuurlijk zullen er onder arme mensen ook luie mensen zijn net zo goed als er luie mensen onder rijken zijn. Ondeugden tref je aan in alle kringen, van hoog tot laag. Luie rijken blijven rijk en luie armen blijven arm. Het verschil tussen arm en rijk is te complex om het met het etiket lui af te doen.

(wordt vervolgd)