maandag 26 maart 2018

DWALEN DOOR HET BONNEFANTEN MUSEUM 3


Bij het kijken naar dit schilderij kreeg ik het gevoel dat ik eigenlijk naar een portret
keek 
van een vrouw in plaats van naar de Moeder Gods met haar zoon Jezus.
Het is geen icoon van de Moeder Gods maar een portret van vrouw van vlees en bloed
die haar kind toont aan de kijker.
In plaats van de Moeder Gods als 
onbereikbaar ver af te beelden,
wordt ze neergezet als een vrouw die je aan kunt kijken,
bij wijze van spreken zelfs aanraken. 
De andere twee figuren op het schilderij,
de Heilige Johannes de Doper 
(rechts met een schaapje in zijn hand) en de Heilige Hieronymus
zijn 
figuranten gedrapeerd rond Maria.
 
De schilder is onbekend. Het schilderij dateert uit de 15e eeuw, 1450 tot 1500.


Aangezien ik onbekend met de betekenis van de vogel die Jezus in zijn hand heeft, 
heb ik het op internet opgezocht. 
Volgens een website van het Rijksmuseum is de vogel 
een verwijzing naar zijn lijden: "volgens een legende zou een vogeltje 
toen een doorn van Christus' doornenkroon uit diens hoofd hebben getrokken." 

Het is altijd weer aandoenlijk te zien hoe weinig moeite het
schilders in de Middeleeuwen en nog lang daarna kostte de
aankondiging van de zwangerschap van de Maagd Maria
af te beelden alsof het de normaalste zaak van de wereld is 
dat een engel en een duif zich aandienen met de boodschap 
dat God de Vader haar uitverkoren heeft
om de moeder van Zijn zoon te worden.
Maria zelf kijkt ook niet op van die duif net zo min als van de engel.
Toch denk ik niet dat de gelovigen dachten dat het zo ook echt
gebeurd is. Het moet voor hen toch vooral ook een symbolische
voorstelling zijn geweest van hoe Maria uiteindelijk de
moeder van God's Zoon werd.



Benvenuto Tisi(1476-1559), Madonna en kind, 1510-1515.
Ook deze Maria kijkt de kijker recht aan waardoor het een
portret is van een vrouw en niet een icoon om Maria te aanbidden.
Ik denk dat door Maria af te beelden als een normale vrouw
het katholieke geloof warmer is dan bijvoorbeeld
het Orthodoxe geloof waarin de heiligen op veilige afstand
van ons mensen staan.
 Zoals meestal op schilderijen van Maria
met het kind Jezus, valt het schilders moeilijk om een baby
als geloofwaardig in beeld te brengen.
Meestal wordt het kind als te groot, te wijs of zo je wilt
te volwassen afgebeeld.



Michel Huisman (1957), Heerlen, No. 61, 1995
Deze merkwaardige houten doos op kippenpoten met zes varkensoren staat 
in het midden van een zaal met schilderijen van Maria en het Christuskind.
Ik lees op het begeleidend bordje:
"Schoorvoetend en wankel loopt dit 'dier' door de ruimte. 
Hij zwaait met zijn lamp, af en toe staat hij stil. 
Al lopend verbreekt hij uiteindelijk zijn eigen stroomtoevoer. 
Gedurende zijn tocht galmt in hem het Duitstalige 'onzevader'."

Ik zou het geen "hij" noemen maar een "het" want zoveel menselijks heeft het ding niet.
Wat moet ik met dit ding aan? Wat wil de maker mij n vertellen of
is het slechts een speledingetje?
Omdat het Onze Vader er in klinkt zal het wel tussen de schilderijen 
met Maria's met kind zijn gezet.
Dat het al wandelend zelf de stekker eruit trekt, waarna het stilstaat met een 
nutteloos geworden zaklamp, 
is misschien een verwijzing naar de dood?
Tijdens mijn bezoek zat de stekker er niet in. 
Het ding stond daar hulpeloos stil te staan.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten