DWALEN DOOR HET BONNEFANTEN MUSEUM 3

Bij het kijken naar dit schilderij kreeg ik het gevoel dat ik eigenlijk naar een portret
keek van een vrouw in plaats van naar de Moeder Gods met haar zoon Jezus.
Het is geen icoon van de Moeder Gods maar een portret van vrouw van vlees en bloed
die haar kind toont aan de kijker.
In plaats van de Moeder Gods als onbereikbaar ver af te beelden,
wordt ze neergezet als een vrouw die je aan kunt kijken,
bij wijze van spreken zelfs aanraken. De andere twee figuren op het schilderij,
de Heilige Johannes de Doper (rechts met een schaapje in zijn hand) en de Heilige Hieronymus
zijn figuranten gedrapeerd rond Maria.
 De schilder is onbekend. Het schilderij dateert uit de 15e eeuw, 1450 tot 1500.

Aangezien ik onbekend met de betekenis van de vogel die Jezus in zijn hand heeft, 

heb ik het op internet opgezocht. 

Volgens een website van het Rijksmuseum is de vogel 

een verwijzing naar zijn lijden: "volgens een legende zou een vogeltje 

toen een doorn van Christus' doornenkroon uit diens hoofd hebben getrokken." 

Het is altijd weer aandoenlijk te zien hoe weinig moeite het
schilders in de Middeleeuwen en nog lang daarna kostte de
aankondiging van de zwangerschap van de Maagd Maria
af te beelden alsof het de normaalste zaak van de wereld is 

dat een engel en een duif zich aandienen met de boodschap 

dat God de Vader haar uitverkoren heeft

om de moeder van Zijn zoon te worden.
Maria zelf kijkt ook niet op van die duif net zo min als van de engel.
Toch denk ik niet dat de gelovigen dachten dat het zo ook echt
gebeurd is. Het moet voor hen toch vooral ook een symbolische

voorstelling zijn geweest van hoe Maria uiteindelijk de

moeder van God's Zoon werd.

Benvenuto Tisi(1476-1559), Madonna en kind, 1510-1515.
Ook deze Maria kijkt de kijker recht aan waardoor het een
portret is van een vrouw en niet een icoon om Maria te aanbidden.

Ik denk dat door Maria af te beelden als een normale vrouw

het katholieke geloof warmer is dan bijvoorbeeld

het Orthodoxe geloof waarin de heiligen op veilige afstand

van ons mensen staan.

 Zoals meestal op schilderijen van Maria

met het kind Jezus, valt het schilders moeilijk om een baby

als geloofwaardig in beeld te brengen.

Meestal wordt het kind als te groot, te wijs of zo je wilt

te volwassen afgebeeld.

Michel Huisman (1957), Heerlen, No. 61, 1995
Deze merkwaardige houten doos op kippenpoten met zes varkensoren staat 

in het midden van een zaal met schilderijen van Maria en het Christuskind.
Ik lees op het begeleidend bordje:
"Schoorvoetend en wankel loopt dit 'dier' door de ruimte. 

Hij zwaait met zijn lamp, af en toe staat hij stil. 

Al lopend verbreekt hij uiteindelijk zijn eigen stroomtoevoer. 

Gedurende zijn tocht galmt in hem het Duitstalige 'onzevader'."

Ik zou het geen "hij" noemen maar een "het" want zoveel menselijks heeft het ding niet.
Wat moet ik met dit ding aan? Wat wil de maker mij n vertellen of

is het slechts een speledingetje?
Omdat het Onze Vader er in klinkt zal het wel tussen de schilderijen 

met Maria's met kind zijn gezet.
Dat het al wandelend zelf de stekker eruit trekt, waarna het stilstaat met een 

nutteloos geworden zaklamp, 

is misschien een verwijzing naar de dood?

Tijdens mijn bezoek zat de stekker er niet in. 

Het ding stond daar hulpeloos stil te staan.

MOEDER EN KIND VAN MICHELANGELO

Michelangelo, Madonna met kind, Onze Lieve Vrouwe Kerk te Brugge.

 

Als ik in Brugge ben, ga ik altijd even langs bij “Madonna met kind” van Michelangelo in de Onze Lieve Vrouwe Kerk. Tegenwoordig moet je een kaartje kopen, een paar jaar geleden was de toegang tot de kerk nog gratis. Het massatoerisme jaagt blijkbaar de kosten voor het onderhoud van de kunstschatten op. Zo kon je vroeger ook kosteloos kijken naar het drieluik ‘Het Lam Gods’  van de gebroeders van Eijck in de Sint Baafskathedraal in Gent. Nu moet je een kaartje kopen.

Telkens opnieuw sta ik perplex van de krachtige intimiteit, zachte ingetogenheid en schoonheid van de Madonna en het kind. De Madonna met de ogen geloken, is naar binnen gekeerd. Als een liefdevolle en bezorgde moeder peinst ze waarschijnlijk over de toekomst van haar kind zoals elke moeder (en vader) op een gegeven moment wel doet. Onderwijl leunt haar kind vol vertrouwen tegen haar aan terwijl zijn hand teder wordt vastgehouden door zijn moeder. Het is of heel even de zon door mijn zwarte wolken van modern wantrouwen heen breekt.

Het is geen groot beeld zoals Michelangelo's David.  Dat trekt alleen al door zijn afmetingen de nodige aandacht. Natuurlijk, David is een prachtige verbeelding, een romantische illusie van de perfectie van het mannelijk lichaam. Een illusie waar we graag in geloven zoals we ondanks alles ook blijven geloven in de liefde van de moeder voor haar kind. Michelangelo heeft die liefde met trefzekere hand in marmer weten te beitelen.We zijn 500 jaar verder en ik ken geen beeld dat dit overtreft.

In Wikipedia lees ik dat het beeld het eerste buiten Italië verkochte beeld van Michelangelo was. Het was bedoeld voor het Piccolomini-altaar van de dom van Siena. Het werd gekocht door de Brugse koopman Jan van Moeskroen die het in 1514 aan de kerk schonk. In 1774 werd het beeld door de Franse bezetter weggehaald. In 1944 nam de Duitse bezetter het beeld weg. Beide keren is het beeld teruggekomen naar de kerk.