LAGE KUNSTGODEN

Daar staan we dan, wij de lage goden van de kunst. We staan in de rij om een plaatsje te krijgen in het rijk der goden van de kunst, het Gemeentemuseum Den Haag, een Kunsttempel voor de hoge goden van de kunst. Om daar voor heel even een plekje te bemachtigen, hebben we ingeschreven voor de jaarlijkse ZomerExpo 2014 met als thema Licht. Nu nog hopen dat de 12 Rechters van de Dag en de 6 Rechters van de Avond ons gunstig gezind zullen zijn en toelaten tot de Kunsttempel. Sommigen in de nog altijd groeiende rij zijn nerveus. Ze praten hun zenuwen weg tegen iemand naast hen. Anderen wachten zwijgend en geduldig.

Langzaam maar zeker, alsof we aarzelen om de Sint Joseph Opifexkerk in Leidschendam, binnen te gaan, schuifelen we voort. De Kerk als Kunsttempel, een prachtige metafoor voor de vervanging van religie door kunst. Eenmaal in de rij is er geen weg meer terug. Bovendien we hebben er voor betaald, 30 € inschrijfgeld per kunstwerk, groot of klein. Kunst kost geld. Wat door mensenhanden wordt gemaakt is nooit gratis. Gratis is het privilege van de Grote Kunstenaar die alles gemaakt heeft. Met zijn werk mogen we doen wat we willen zo lang als het duurt.

Onze kunstwerken, ik heb er 2 bij me, krijgen elk een nummer. De inschrijfster zet de nummers voor alle zekerheid ook nog op een polsbandje zodat niemand kan betwisten dat ze van mij zijn. We mogen doorlopen om de boel uit te pakken. We komen opnieuw in een rij te staan. Velen zijn geroepen maar weinig uitverkoren. Van de 3000 kunstwerken gepresenteerd door 1750 lagere kunstenaarsgoden zullen er slechts 250 uitverkoren worden! Het blijft een smal pad naar het Rijk der Kunstgoden.

Ik zie de man en vrouw die net nog dapper buiten in de rij stonden met 3 schilderijen van formaat, al vertrekken. Niet uitverkoren betekent maken dat je weg komt. Ik ben aan de beurt en mag mijn kunstwerken afgeven aan 2 vrijwilligers met witte handschoenen aan. Zo te zien is mijn kunst nu al een beetje gewijd, nog voordat het in een kunsttempel heeft gehangen. Nu wachten op het oordeel van De Twaalf Rechters. Ik las dat ze er ongeveer 18 seconden over doen om hun oordeel te vellen. Wat bezielt ons om ons werk waar we onze ziel en zaligheid in hebben gelegd aan te bieden voor een oordeel van 18 seconden. Vanwaar deze dwaasheid?

Daar zijn ze alweer. Mijn beide werken mogen blijven. Ze zullen aan De Zes Avondrechters voorgelegd worden. Na half acht vanavond krijgen wij de achterblijvers, de voorlopig gezegenden de definitieve uitslag. Ik weet niet of ik er blij mee moet zijn. Het is niet de eerste keer dat ik dit meemaak en waarom moest ik het dan zo nodig weer meemaken? Ik twijfel of het de moeite waard is om door te gaan. Maar wie A zegt moet ook B zeggen. E zit niks anders op dan de dag te vullen tot Het Eindoordeel.

Foto genomen tijdens de bevrijding van het Nazi Concentratiekamp Buchenwald.

We gaan naar het fotomuseum in Den Haag, naar de tentoonstelling van de Noord Amerikaanse Fotografe “MargaretBourke-White - Beslissende momenten 1930-1945.” Zij is een van de meesters van de Amerikaanse fotografie uit de jaren dertig vorige eeuw. Die zijn nog altijd mijn inspiratiebronnen en voorbeelden. Haar prachtige, verzorgde, goed gecomponeerde zwart/wit foto's zijn een mengsel van straatfotografie en portretfotografie. Zo zie ik een prachtig portret van de politieke reus Churchill, van de meedogenloze dictator Stalin en een van zijn moeder. Zou zij geweten hebben van de misdaden van haar zoon? Dat moet toch verschrikkelijk zijn. Bourke White maakte ook de wereldbekende foto's in het concentratiekamp Buchenwald toen dat bevrijd werd door de Amerikanen. Als kind van haar tijd geloofde Bourke White in de industriële vooruitgang. Ze belijdt dat geloof met tientallen prachtige foto's van machines en mensen. Ik zie foto's die nu een aanklacht zijn tegen milieuvervuiling maar toen een lofzang op de industriële vaardigheid. Het kan verkeren.

Piet Mondriaan, Composition V, olieverf op doek, 1914

Het laatste uur voor sluiting gaan we kijken naar de tentoonstelling “Mondriaan en het kubisme, Parijs 1912-1914”. Ik word al in de eerste zaal geroerd door een prachtig kubistisch schilderijtje van Picasso en vraag me opnieuw af hoe hij dat toch doet? De schilderijen van Braque (hij zou 'de uitvinder' zijn van het kubisme), Léger, Le Fauconnier (kende ik nog niet) zijn ook goed, maar halen het niet bij hem. En dan zien we de Composities van Mondriaan, zijn voorstudies voor het eigenlijke grote werk waarmee hij bekend is geworden. In de studies zie je pas goed de schilderkunstige én geestelijke zoektocht van Mondriaan. Heel boeiend en verhelderend.

Op de website over de tentoonstelling lees ik een treffende zin over het verschil tussen Picasso en Mondriaan: “Voor Picasso was het kubisme een manier om het publiek én de kunstenaars op de hak te nemen; het kubisme stond al snel voor vernieuwing en avontuur. Mondriaan vat het kubisme veel ernstiger op, als een manier om met behulp van kleur en lijn door te dringen tot de kern van kunst en schoonheid.” Als kind van een Protestantse natie was Mondriaan met ernst opgegroeid. Hij zou zijn hele leven lang ernstig blijven.

Het is tijd om terug te gaan naar de tijdelijk Kunsttempel de St. Joseph Opifexkerk om het Laatste Oordeel van De Zes Avond Rechters te horen. De kudde staat klaar voor de kerkdeuren. Als die open gaan, verzamelen we ons voor de afzetting binnen. Terwijl de kunstwerken door vrijwilligers met witte handschoenen worden binnengedragen, roept een vrijwilligster boven op een tafel het bijbehorende nummer af. Als je werk uitverkoren is om in de Haagse Kunsttempel te worden gehangen, dan word je door een andere vrijwilligster gefeliciteerd en krijg je een enveloppe.

New Minimalism Number 14, foto op dibond, Antwerp, 7 November 2014

Een van mijn twee kunstwerken blijkt uitverkoren te zijn. Toch enige opluchting en meteen ook bezorgdheid over de nazorg. Het betekent tenminste 3 keer op en neer naar den Haag. Het is een verkooptentoonstelling dus moet er een formulier voor eventuele verkoop ingevuld, ondertekend en opgestuurd worden. Dertig procent van de opbrengst is voor organisator Art World. Kunst is geld. Ik heb het daarstraks nog gelezen over Picasso en Mondriaan. Galeriehouders hielden werk van hun achter of van de markt om de prijs op te drijven. Kunst is geld én marketing.