DE WREDE GODEN

Ik denk dat veel mensen het met me eens zullen zijn dat het beeld hierboven een afschrikwekkend beeld is. Toen ik dit zag, was ik verbijsterd door de wreedheid die het beeld uitstraalt: een wrede grijns met een soort slagtanden overheerst het gezicht samen met het gefronste voorhoofd met de diep liggende ogen. De schedel als een halssnoer om de nek en de merkwaardige helm op het hoofd ronden het beeld van wreedheid af. Dit beeld staat in het archeologische Parque Agustin in Huila, Colombia. Wat het voorstelt weet niemand. Er doen wel allerlei theorieën de rondte maar niemand weet waartoe dit beeld diende samen met de vele andere beelden die in hetzelfde park zijn gevonden en dateren van ver voor Columbus.Ik vraag me af of onze moderne kunst nog in staat zullen zijn om zoveel wreedheid in een beeld te leggen.(foto:Petrus)

Voor Christenen – katholieken en protestanten gelijk – is God liefde. Misschien voor de katholieken een beetje meer dan voor de protestanten. Voor katholieken is God de Vader vooral een vergevingsgezinde vader die begrip heeft voor de stommiteiten en dwalingen van zijn schepsels. Voor de protestanten is het meer een strenge vader die erop toe ziet dat je je aan zijn geboden houdt. Maar voor beiden is God hoe dan ook liefde. Maar er zijn ook veel Christenen die aan deze stelling grondig twijfelen of er niet meer in geloven. Zij zien in “de ellende in de wereld” en het kwaad het bewijs dat hun Chrsietlijke God geen liefde kan zijn. Een God die liefde is, zou al die ellende in de wereld niet moeten toelaten, zo vinden zij.

Ook dit beeld, gevonden midden in de jungle van Parque San Agustin, wordt beheerst door een  wreed gezicht met een huiveringwekkende grijns. De helm vertoont verwantschap met de architectonische structuren van de Maya's, een cultuur die een paar duizend kilometer verder in Yucatan, Mexico en in Noord Guatemala bloeide tot vlak voor de komst van de Spanjaarden. (foto: Petrus)

En inderdaad, de wereld is kort door de bocht gezegd een grote rotzooi met oorlogen die dood en verminking zaaien onder mensen, met natuurrampen waarbij soms duizenden doden vallen, met neerstortende vliegtuigen, zinkende schepen, akelige ziektes die zich over de wereld verspreiden, vroeg stervende kinderen en ga zo maar door. De wereld is een poel van ellende, het is een hel van pijn en verdriet, van gehuil en tandengeknars. Dus dat God liefde zou zijn is een onmogelijke, onzinnige en zelfs dwaze gedachte.

Dat vonden de Azteken, Maya's en al die andere pre-Colombiaanse volkeren ook. Zij geloofden in goden maar niet dat het lieve goden waren. Waarom zouden ze ook? Zij zagen elke dag het lijden van mensen, honger en ellende met als sluitstuk een angstaanjagende dood. Het ligt dan meer voor de hand te denken dat de goden met mensen doen wat ze willen. Je kunt de goden er zelfs van verdenken dat ze de mensen gebruiken voor hun eigen plezier en spelletjes. Waarom ook niet? Waarom zouden goden niet mogen doen met hun schepselen wat ze willen?

Deze foto van een hoofd gevonden in Parque Agustin maakt duidelijk dat het om grote beelden gaat. Ook hier weer de merkwaardige, angstaanjagende grijns. De ogen lijken dood te wijn. De neus is opvallend breed zoals die bij bepaalde indianenstammen nog voorkomt. (foto: Petrus)

In hun ogen en volgens hun dagelijkse ervaringen konden de goden dan ook niet anders dan schrikwekkend zijn, voor wie een mensenleven hoegenaamd niet telt. Ze houden van oorlogen, ziekten en rampen. Goden zijn ontzagwekkend amoreel die zich van niets of niemand iets hoeven aan te trekken. De goden maken van de wereld een wrede wereld door er zich mee te vermaken.

Hoe kon je zulke goden toch nog gunstig stemmen zodat hun wreedheid wat getemperd zou worden en er niet nog meer ellende op jou, je familie en je volk zou neerdalen? Die vraag moeten de hogepriesters van de Azteken, de Maya's en de Pre-Colombiaanse volkeren in het algemeen zich steeds opnieuw gesteld hebben zeker als ze weer door een hongersnood, een oorlog, een ziekte of een natuurramp bedreigd werden.

Deze constructie heeft iets weg van een Hunnebed waardoor je denkt aan een graf met 2 bewakers. Zou dit het graf zijn van de moeder en het kind dat we op de achtergrond afgebeeld zien met holle dode ogen en een al even huiveringwekkende grijns? De 2 wormen of slangen zijn misschien bewakers van het graf. Ze lijken tevreden te grijnzen met hun handen op hun buik, waardoor ze toch weer meer menselijk dan dierlijk zijn. Hun hoofd wordt bedekt door een soort hoge helm. Ook deze beelden staan in Parque San Agustin, Huila Colombia. (foto: Petrus)

Het antwoord op die vraag was voor de hand liggend. Als de goden van dood en verderf hielden, van pijn en bloed, van geween en tandegeknars dan was het zaak om die goden als het ware op hun wenken te bedienen en hun bij gelegenheid een of meer mensen te offeren. Hoe wreder het offer, hoe tevredener dat de goden zou stemmen want ze waren zelf toch ook onmetelijk wreed? Mensen nog levend hun hart uitrukken, onthoofden, levend verbranden, het zou de goden wel eens gunstig kunnen stemmen en dat is dan weer goed voor de rest.

Op de voorgrond zie je wat je een Maya speelveld zou kunnen noemen met links en rechts een tribune en in het midden het veld. Op de achtergrond zie je het zogenaamde Gouverneurshuis. Dit complex bevindt zich in het archeologische park Uxmal in Yucatan, Mexico. (foto: Petrus)

Als de goden wrede spelletjes spelen met de mensen dan konden de mensen dat toch ook doen om hun goden te plezieren? Vandaar dat in veel steden van de Maya's, Azteken en andere volkeren tribunes zijn met daartussen een veld waarop een balspel kan worden gespeeld. Aan het slot van het spel (een nabootsing van het einde van de wereld? ) werden de verliezers van het balspel voor de ogen van de toeschouwers ter plekke gedood. Zo werd de goden een wreed spel aangeboden. De goden weer even tevreden zodat de mensen ook weer even met rust werden gelaten.

Deze schedels met een grijns vind je op ene rand van een groot platform waarop mensen werden geofferd door de Maya bewoners van de stad Chichen Itza in Yucatan, Mexico.(foto:Petrus)

Maar waar komt dan het Christelijke idee vandaan dat God liefde zou zijn? Het is een idee dat dus volstrekt niet overeenstemt met de werkelijkheid. Hoe kan een God die liefde zou zijn ooit Dachau of Auschwitz hebben toegelaten, de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki, de vernietiging van de Twin towers, maar ook AIDS en Tsunami's? Hoe je het keert of wendt, het idee dat God liefde zou zijn staat haaks op elke wereldse ervaring. Zo bezien is Christendom een onmogelijk geloof.