BRIEF AAN GERARD REVE 5

Foto van Gerard op de achterkant van het boek "Huize Het Gras" in het Friese Greonterp geschreven door Teigetje & Woelrat, uitgeverij Balans, 2010.  

 

Beste Gerard,

Daar ben ik weer. Ik heb het nog eens nagekeken. Je hebt 5 jaar in Londen gewoond, 7 jaar in Amsterdam met Wimie. In 1964 verhuisde je naar het Friese Greonterp met Teigetje en later Woelrat. Daarna sloeg je aan het zwerven van Amsterdam naar Veenendaal en Weert om in 1974 met matroos Vos naar Frankrijk te verhuizen. Vandaar reisde je geregeld naar Nederland. In 1993 verhuis je naar het Belgische Machelen aan de Leie, je laatste huis.

Mijn indruk is dat je verhuizingen te maken hebben met veranderingen in je huishouden. Een nieuwe partner, een nieuw leven in een nieuw huis. Met een nieuwe partner maak je een nieuwe thuis in een ander huis. Maar verhuizen en opnieuw beginnen kost geld. Tenzij je zoals jij hebt gedaan ergens in een uithoek van een land een goedkoop huis koopt en het zelf opknapt. 

Het mes snijdt aan twee kanten, een nieuw huis en een nieuw verhaal. Het verhaal van de doe-het-zelver. Een ongebruikelijk verhaal onder het schrijversvolkje. Onder hen is knutselen aan een huis niet zo populair. Voor de rest van Nederland wel, zie de populaire TV programma’s, de barometer van onze nationale sentimenten.

Je vertrek naar Frankrijk is een definitief afscheid van je vaderland als woonland. Waarom dat zo is, is mij niet duidelijk. Had je een hekel aan de Nederlandse belastingdienst zoals wel vaker voorkomt onder bemiddelde Nederlanders?

Mijn ervaring is dat het allemaal niet zoveel uitmaakt. Ik heb meer dan 20 jaar in Vlaanderen gewoond en in Brussel gewerkt. De belastingtarieven zijn er niet veel anders dan in Nederland. Wat wel anders is, is de omgang met de belasting betalende burger. Het gaat er gemoedelijker aan toe.

Op het plaatselijke belastingkantoor (zijn er die in Nederland nog?) Helpt een vriendelijke ambtenaar je belastingformulier invullen. Dat scheelt een hoop gedoe. Je bent op zo een moment geen nummer maar een mens van vlees en bloed. Daar zouden we hier in Nederland nog wat van kunnen leren. 

Nederland heeft van zijn belastingdienst een monster gemaakt, een gecentraliseerd, geautomatiseerd systeem waarin burgers volledig de weg kwijt kunnen raken of nog erger vermorzeld kunnen worden. De belastingdienst is een technocratisch systeem geworden met dank aan de computernerds en politici zonder enig gevoel voor de burger.

De toeslagen affaire maakt duidelijk hoe we ons land hebben uitgeleverd aan gecentraliseerde, gecomputeriseerde systemen. Het zou een les moeten zijn maar ik kan je op een briefje geven dat het dat niet zal zijn.

Het zal leiden tot marginale verschuivingen in formulieren en voorzieningen maar de trend zal dezelfde blijven. Meer centralisering, meer automatiseringen - hallo AI komt er aan!- meer computerisering en uiteindelijk dus verdergaande ontmenselijking.

Dat proces wordt nog eens aangemoedigd door onze Planbureau’s met hun grafieken en statistieken van en over burgers. Het land wordt er beslist niet gezelliger op, integendeel de verharding wacht ons met nog meer rechtszaken en polarisatie.

Met groet,

ONRUST IN HET KNUFFELPARADIJS

Geen schilder heeft zo goed de verwarring tussen mens en dier in beeld weten te brengen 
dan deBrabantse schilder Hieronymus Bosch. 
(Fragment uit het rechterpaneel van "De Tuin der Lusten", 
getiteld "Het Laatste Oordeel")

De katholieke schrijver Gerard Reve vroeg zich af of dieren ook katholiek waren en in de hemel konden komen. Een vraag die ons er aan herinnert dat sommige mensen over dieren praten alsof het eigenlijk net mensen zijn, tenminste de wat groter formaat dieren. Voor de kleintjes is zulk meeleven niet weggelegd. Die mogen zich dood vliegen tegen autoruiten. 

Dieren zijn gemakkelijker dan mensen. Als je ze eenmaal getemd hebt dan heb je rust en liefde van ze. Ze laten zich gemakkelijker knuffelen dan menig mens. Ze spreken je niet tegen, beginnen geen ongemakkelijke discussies en kunnen niet stemmen. 

In onze consumptiemaatschappij met overdaad aan eten en drinken, we worden alsmaar dikker, is voor veel mensen het dier op de eerste plaats een knuffel geworden en wie wil nou zijn knuffel dood maken om op te eten? Dat het in de natuur vaak eten is of zelf opgegeten worden, wil men niet meer weten. In ons beschaafd en geprogrammeerd consumptieparadijs komen we zulke “wilde” dieren niet meer tegen tenzij in de dierentuin achter tralies of in een natuurfilm. 

Dat vinden dierenliefhebbers dan weer zielig. Dieren "horen" niet achter tralies. dat is waar maar ze "horen" ook niet in een doorzonkamer de hele dag te zitten en gevoerd te worden. Bij ziekte er mee naar een dierenarts gaan, is net zo min natuurlijk. Dus wat is het nu? Een dier mag gebruikt worden als huisdier of een dier hoort thuis in de natuur? 

Sommige mensen zijn voor dat laatste. Terug naar de natuur met de dieren en de planten. We moeten de natuur of teruggeven wat we genomen hebben of op zijn minst in stand houden wat er is. Verandering is uit den boze want achteruitgang voor de natuur. Onzin natuurlijk, want de natuur is constant veranderd tot aan de ligging van de zeeën en de continenten toe. 

Volgens dit nostalgisch, romantisch, utopische gedachtengoed moeten unieke broedgebieden blijven waar ze zijn. De Wadden zijn een uniek natuurgebied dat we moeten laten zoals het is. Maar een terug naar de natuur is in een dicht bevolkt land als Nederland niet mogelijk als het al ooit ergens is uit te voeren. Nederland is al lang een groot stadspark geworden, waar alles georganiseerd en gepland is, ook de natuur. Ik zou zeggen, wen er maar vast aan of begin naders een campagne om Nederland te ontvolken. 

In de Oostvaardersplassen kwam het tot een botsing tussen preciezen en rekkelijke natuurgelovers. Aan de ene kant degenen die ten koste van dierenleed terug willen naar de natuur ook al is het maar op een beperkt aantal hectaren achter hekken. Aan de andere kant de mensen die de dieren zien als een ander soort medemens die geknuffeld en beschermd moet worden zonodig tegen de natuur. De laatsten vinden dat dieren achter een hek bijgevoederd moeten worden, de eersten vinden dat dieren op natuurlijke wijze dienen dood te gaan desnoods aan honger en ziekte. 

Beide groepen hebben mijns inziens ongelijk. Door dieren op “onnatuurlijke” wijze bij te voederen in wintertijd zal de populatie achter het hek onvermijdelijk te groot worden en dan moeten er alsnog dieren afgeschoten worden. Dieren achter een hek zetten om ze daar op natuurlijke wijze te laten leven en dood gaan is net zo “onnatuurlijk”. 

Wij mensen hebben de natuur al lang geleden naar onze hand gezet en nu zitten we met de gebakken peren. Wat “natuurlijk” zou zijn, is voor ons mensen als gevolg van ons eigen optreden in de natuur ongrijpbaar geworden. Het gevolg is begripsverwarring en knetterende ruzies hoe het nu verder moet. Het dierenrijk omtoveren tot een knuffelrijk of de dieren onderbrengen in kleine natuurparadijzen waar ze volgens de wetten van de natuur zouden leven en sterven. Het meest logische zou zijn om Nederland te ontvolken en zo het land terug te geven aan de natuur.