POLITIEKE NABESCHOUWING TWEEDE KAMER VERKIEZINGEN

 

Uitdager Rob Jetten, lijsttrekker van D66 (rechts), heeft Wilders -zij het nipt - verslagen. Het is een geweldige prestatie. Jetten moest van heel ver komen in aantal zetels. Wilders moest vechten om zijn verlies te beperken.

Was het een afwisseling van de wacht? Je zou het bijna denken. Als dat zo is, dan zou sprake zijn van een generatiewisseling in de politiek. Maar zo eenvoudig is het ook weer niet. Er is meer aan de hand dan jong versus oud, al speelt dat zeker ook een rol.

Misschien is het wel een (voorlopig?) afscheid van de linkse politieke cultuur die sinds de jaren zestig van de vorige eeuw dominant aanwezig was in maatschappij, kranten, TV  en de sociale media. 

Dat afscheid wordt gesymboliseerd door het vertrek van GL/PvdA lijsttrekker Frans Timmermans. Met de fusie van Groen Links met de PvdA was de hoop geboren een linkse dam te kunnen opwerpen tegen de populistische, rechtse en conservatieve tijdgeest. Die hoop is met deze verkiezingen vervlogen. 

Timmermans zelf was tot op zekere hoogte erfgenaam van de PvdA uit de tijd van partijleider Joop den Uyl (1919-1987). Hij kreeg nooit zijn tweede kabinet. Timmermans heeft nu zelfs zijn eerste kabinet niet gekregen.

Hij werd buiten verwachting verslagen door Rob Jetten van de sociaal-liberale partij D66. De jonge Jetten groeide tijdens de campagne in zijn rol van lijsttrekker maar vooral ook uitdager van de andere lijsttrekkers en dan met name Wilders.

We kunnen nu vaststellen dat Jetten de strijd met Wilders gewonnen heeft. Het liberalisme van D66 heeft gewonnen van het populisme, nipt weliswaar maar toch afgetekend genoeg om Wilders’ partij naar de tweede plaats te verwijzen.

Met het verlies van Wilders en de winst van Jetten komt het populisme, dat met een vliegende start begon met Pim Fortuyn (1948-2002), die helaas vermoord werd, op het tweede plan. Wilders zal waarschijnlijk nooit meer de kans krijgen om premier te worden. 

Zijn partij, voor zover je over een partij kunt spreken (niet meer dan één man en een twitter account aldus VVD lijsttrekker Dilan Yesilgöz), zal hoogst waarschijnlijk in de loop van de tijd afkalven. Het is immers geen partij meer van een winnaar maar eerder van een praatjesmaker en dat maakt zijn partij een stuk minder interessant.

Een opvolger vinden zal moeilijk worden want de PVV is geen van onderaf opgebouwde partij, geen vereniging met een ledenbestand met statutaire bestuurlijke geledingen. Dat maakt het moeilijk om de partij over de schaduw van Wilders heen te tillen.

Wat nog meer is opgevallen is de veerkracht van VVD lijsttrekker Dilan Yesilgöz. Ze is een politiek sterke vrouw gebleken die overeind bleef in een politieke storm die zowel binnen als buiten haar partij tijdens de verkiezingscampagne op stak. Bovendien is er gezien de behaalde zetels, ruimte voor twee soorten liberale partijen, de meer ondernemers georiënteerde VVD en de wat meer op hoger opgeleiden stedelingen georiënteerde D66.

Ook opvallend is de terugkeer van het CDA onder leiding van lijsttrekker Henri Bontenbal. Het CDA heeft sterkere wortels in de Nederlandse samenleving dan sommigen dachten, vooral in het noordelijke deel van Nederland, met zijn protestantse erfenis.

Het zuidelijke, meer katholieke volksdeel is verdwaald tussen CDA achtige afsplitsingen NSC en BBB. Ten dele is het nu teruggekeerd. Misschien dat na deze ervaringen het CDA meer oog zal krijgen voor wat de zuidelijke meer katholieke achterban bezielt want die ene zwaluw van nu is voor de toekomst niet genoeg. De kunst voor het CDA is om het christelijke politiek erfgoed te mobiliseren en levend te houden in heel Nederland.