28. VOER VOOR POLITICOLOGEN. VAN AGT

Deze in Nederland beroemde foto van Dries van Agt en Hans Wiegel tijdens een samenzweerderige bijeenkomst in een of andere bistrootje, geeft precies aan wat er aan de hand was in 1980. Terwijl den Uyl als PvdA leider van de grootste partij dacht de politieke touwtjes in handen te hebben, draaide de handige van Agt hem een loer door in rap tempo met VVD leider Wiegel een kabinet in elkaar te draaien. In zijn laatste interview met Pauw onthult van Agt dat ze zelfs maar deden alsof ze druk waren met het maken van een regeerakkoord.Volgens van Agt zaten ze om de tijd te doden te klaverjassen.

 

Ik herken maar gedeeltelijk het beeld van Dries van Agt dat dezer dagen bij zijn verscheiden in de media wordt geschetst. Ik hoorde in het begin van de jaren tachtig in linkse kringen, ik was toen actief lid van de PvdA, niks goeds over hem. Integendeel, er hing een sfeer van “Roomse gluiperd” om hem heen. Wat hem vooral werd kwalijk genomen was de verraderlijke manier waarop hij de politieke overwinning van de PvdA met den Uyl verraden had .

De PvdA had als grootste partij het initiatief tot regeringsvorming. Men was in de PvdA dan ook vol verwachting van kabinet den Uyl II. Maar van Agt had andere plannen. Hij traineerde de boel om daarna snel een kabinet van Agt-Wiegel te vormen. Den Uyl en de PvdA werden met Rooms conservatieve behendigheid gepiepeld met in het kielzog ook nog eens de progressieve katholieken van de PPR.

Van Agt was een uitgesproken katholieke conservatief die ik wel begreep, ook ik kom uit de katholieke Brabantse klei, maar wiens opvattingen ik niet deelde. Zijn conservatieve gedachtengoed was achterhaald, ook voor doorsnee katholieken. Zijn ethisch reveil was daarom een doodgeboren idee.

En net als nu, werd het persoonlijke politiek. Van Agt werd voortdurend in woord en beeld belachelijk gemaakt in linkse kringen. Toch of juist daarom kreeg links geen vat op hem. Van Agt had een speelveld wat den Uyl en veel linkse politici niet hebben: humor en relativeringsvermogen. In het licht van de eeuwigheid stelt per slot van rekening niemand iets voor, van Agt niet maar den Uyl ook niet. 

Hij beheerste als geen ander het zichzelf klein maken voor volk en journaille waardoor hij alsnog boven zichzelf uitstijgt. Ik zag het nu weer gebeuren in het laatste interview van Jeroen Pauw met van Agt afgenomen in 2015 en nu na zijn dood uitgezonden.

Hij was een populist in statu nascendi die de populariteit van het wielrennen met Tourwinnaar Joop Zoetemelk genadeloos op TV wist uit te buiten net als zijn liefde voor het carnaval. Zaken waar ze bij links tot op de dag van vandaag  geen verstand van hebben. Dat nu voelde van Agt perfect aan.

Waarom vind ik van het hierboven beschreven beeld niks terug bij zijn herdenking? Natuurlijk, over de doden niets dan goeds maar dan kun je nog wel een politieke afweging maken.

Is het omdat de immer gehaaide van Agt zich min of meer bekeerd heeft tot links met o.a. zijn solidariteit met Palestijnen en de opgelaaide liefde voor Moeder Aarde? Op de vraag van Pauw waarom hij tijdens zijn premierschap de periode waarin hij echt verschil kon maken, niks deed aan de Palestijnse kwestie kwam het ontwijkende antwoord dat toen iedereen in Nederland pro-Israël was en hij geen tijd had er zich in Palestijnse kwestie te verdiepen.

Hoe moet ik dat rijmen met een van Agt die als minister van Justitie in 1972 tegen de gevoelens van veel Nederlandse joden in, de 3 grootste oorlogsmisdadigers die in Nederland vast zaten, vervroegd wilde vrijlaten? Wist hij niet waarmee hij bezig was? 

Hij verontschuldigde zich later door te zeggen dat hij de Tweede Wereldoorlog niet bewust had meegemaakt en omdat hij ariër was. Voor het gebruik van die term bood hij later zijn excuus aan. Een merkwaardig term "ariër", zelfs ik weet als naoorlogse geborene dat dit een zeer besmette term is, altijd maar zeker i.v.m. joden. De vervroegde vrijlating van de Drie van Breda ging door een opstand in de Tweede Kamer niet door.