OORLOGSBULLETIN 39. KOUDE OORLOG

 

petrus nelissen, "Als de Bom valt", een fotocollage

De oorlog in Oekraïne is een restant van de Koude Oorlog. De heersende gedacht was dat met de val van de Berlijnse muur in 1989 en het uiteen vallen van de Sovjet Unie daarna de Koude Oorlog was afgelopen. 

Er was zoveel optimisme over de overwinning van de liberale democratie dat de idee post vatte dat het rijk der vrijheid was aangebroken, aldus het veel bekritiseerde boek “Het einde van de geschiedenis” van Fukuyama. 

De oorlog in Oekraïne laat op dramatische wijze zien dat het einde van de Koude Oorlog en het uiteenvallen van de Sovjet Unie in Rusland nog lang niet verteerd is. 

Rusland begon geen diepgaand zelfonderzoek zoals Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Met het vertrek van Jeltsin stagneerde de ontwikkeling naar een open, transparante democratie.

Met Putjinski keerde het heimwee naar de Sovjet Unie en het Groot Russische rijk met volle kracht terug in de Russische politiek. Onder leiding van Putjinski sloot het land zich op Stalinistische wijze op in zijn eigen gelijk nu niet gesteund door een communistische doctrine zoals tijdens Stalin maar door een conservatief wereldbeeld gevoed door de Russisch Orthodoxe kerk. 

Putjinski legt zijn volk het eigen gelijk op langs de weg van patriotisme. Er mag niet getwijfeld worden aan moedertje Rusland, zelfs niet aan Stalin die er met zijn moord op miljoenen Russen een grote puinhoop van had gemaakt. De nieuwe Tsaar wil dat Stalin’s misdaden met de mantel van het patriotisme bedektworden.

Maar hij gaat verder. Net als Hitler indertijd het verlies van het Duitse keizerrijk in de Eerste Wereldoorlog wilde herstellen door een nog groter rijk te veroveren, wil Putjinski de macht van Rusland herstellen door Oekraïne (en wie weet wat nog meer?) met geweld aan Rusland toe te voegen. Ultra nationalisten hebben het over Novo-Russia.

Die droom dreigt nu op het slagveld in zijn tegendeel te verkeren. In plaats van herstel van het Grote Rijk zou het wel eens een grote vernedering kunnen worden voor hem en Rusland. Een vernedering die zijn eigen volk hem blijkbaar niet wil besparen nu zoveel mannen op de vlucht zijn geslagen voor de gedeeltelijke mobilisatie. Zij stemmen massaal met hun voeten tegen de oorlog. 

Putjinski heeft daardoor niet alleen maar meer met buitenlandse vijanden te maken maar ook met binnenlandse tegenstand. Hij zit zwaar in de puree. De vraag is nu wat gaat hij doen. Als hij zich gedraagt zoals hij zich tot nu heeft gedragen, namelijk als een Veroveraar dan moeten we het ergste voorbereid zijn. 

Of dat ergste in de vorm van een nucleaire confrontatie is, weten we niet. In de Koude Oorlog is dat niet gebeurd ondanks dat het als dreiging boven de wereldpolitiek hing. Misschien komt het dus nu ook niet zo ver maar de dreiging ervan kan net als tijdens de Koude Oorlog nog lang boven ons blijven hangen.