15. HET KAN VRIEZEN, HET KAN DOOIEN. NA ZONNESCHIJN KOMT TOCH WEER REGEN

"Het wordt wel de kurk genoemd waarop de Nederlandse economie en welvaart drijven: het enorme gasveld dat in 1959 werd ontdekt bij Slochteren in de provincie Groningen. Hier zou naar schatting meer dan 300 miljard kubieke meter gas in de grond zitten: de op één na grootste toen bekende gasvoorraad ter wereld. Inmiddels is bekend dat het om 2800 miljard kubieke meter gaat. Dankzij de vondst is Nederland gaandeweg helemaal op gas overgegaan. Bijna alle huishoudens gebruiken aardgas, meer dan tienduizend kassen en ongeveer vijfduizend bedrijven zijn op het aardgasnet aangesloten.

De zogenoemde gasbel is trouwens geen bel gas. Het gas zit in de poriën van het gesteente in de ondergrond. Het wordt van boven door een ondoorlatende gesteentelaag afgedekt, anders zou het allang in de lucht zijn verdwenen. Door de grootschalige gaswinning treden verzakkingen in de ondergrond op, en die leiden de laatste jaren tot steeds meer aardschokken, waardoor er scheuren komen in de muren van gebouwen in het gaswinningsgebied. Dit leidt begrijpelijkerwijs tot veel onrust bij de bewoners." (zie:www.canonvannederland.nl)

 

Met de val van de Berlijnse muur (1989) en het daarop volgende uiteenvallen van de Sovjet Unie komt tot veler verrassing een einde aan de Koude Oorlog die ruim 50 jaar heeft geduurd. Dat was meteen ook een einde aan het Grote Onbehagen over een mogelijke Derde Wereld Oorlog die wel eens het einde van de wereld zou kunnen betekenen. De val van de Sovjet Unie was het gevolg van interne verrotting als gevolg van een leugenachtige economie door een gebrek aan vrijheid. 

Sommige aartsoptimisten kondigden het einde van het tijdperk van de ideologische strijd aan. Democratie, liberalisme en wereldwijde vrije markt zouden de basis worden voor een bloeiende, welvarende wereld. Heel even geloofden de mensen dat. Zelfs in de feodale Arabische staten durfde het volk de straat op te gaan om te demonstreren voor vrijheid en democratie.  

Nederland werd dankzij de Groninger aardgas alsmaar rijker. Het land werd een zondagskind: nog meer en beter onderwijs, gezondheidszorg, woningbouw en openbaar vervoer. Naast de publieke rijkdom groeide ook de individuele rijkdom: iedereen een auto of zelfs twee auto’s voor de deur, zonvakanties en citytrips, wereldreizen, steeds grotere festivals en nog luxer aangeklede woningen.

Dankzij nieuwe wonderbaarlijke technologische uitvindingen met in het middelpunt het world wide web dat voor iedereen toegankelijk werd dankzij de thuiscomputer en vlak daarna de introductie van de smartphone, kon ons geluk niet meer op. Het optimisme over de toekomst van de mensheid als communicerend, informerend en kennend wezen was onbegrensd totdat de wet van Johan Cruijf zich deed gelden dat elk voordeel zijn nadeel heeft.

Met de ondergang van de wereld als gevolg van overbevolking bleek het intussen ook reuze mee te vallen. Dankzij ingenieuze landbouwtechnieken wist de voedselproductie de bevolkingsgroei bij te benen. Het leek zowaar mogelijk om armoede en honger definitief uit de wereld te bannen, net als kinderarbeid en slavenlonen. Epidemieën en ziektes wreden als gevolg van wereldwijde vaccinatieprogramma’s steeds minder dodelijk.

De levensverwachting steeg wereldwijd, hier een beetje meer dan daar, maar niettemin stijgend. Meer kinderen gingen naar school. De grote boost kwam van de Chinese geleide economie met gedoseerde marktwerking waardoor miljoenen Chinezen uit de armoede werden getild en met miljoenen tegelijk in steden terecht kwamen met reusachtige flatgebouwen. De kar van de Vooruitgang trok zegevierend onder de wereld.

Geen vuiltje aan de lucht of toch wel?  Het spreekwoord er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje op, stak weer de kop op. Natuurlijk, er waren altijd wel pessimisten en zeurpieten gebleven maar naar gelang de welvaart groter werd, kroop twijfel in de harten van de mensen. Was de aardgaswinning wel zo milieuvriendelijk? Waren auto’s net als sigaretten en asbest niet kankerverwekkend? Is landbouw met kunstmiddelen niet verderfelijk voor lichaam en geest? 

En er ging zoals gewoonlijk nog meer mis. Internet bleek ook zijn criminele kanten te hebben, de demonstraties in de Arabische wereld lopen uit op een bloederige burgeroorlog in plaats van een vreedzame democratie, militairen grepen weer de macht, de aarde in Groningen begon te beven. Het grenzeloze optimisme maakte opnieuw plaats voor groot onbehagen.

(wordt vervolgd)

PAPA, WAT IS VRIJHEID?

Een tekening van Petrus

DE BIBLIOTHEEK

Bibliotheek van een Indiaanse Organisatie in El Salvador.(foto PETRUS, 1990)

Ik heb een broer die al jaren directeur is van een bibliotheek in een middelgrote Brabantse stad. Hij doet zijn werk met overgave. Niet alleen let hij goed op de centen, de collectie boeken, de klanten en het personeel. Nee, hij is vooral bezig met de betekenis van de bibliotheek voor mens en gemeenschap. Grote woorden maar ze zijn op hun plaats want je moet wel het waarom van de bibliotheek weten. Een vraag die overigens nooit voor eens en altijd beantwoord kan worden. Integendeel, de vraag moet telkens opnieuw gesteld moet worden en dus ook opnieuw beantwoord. Denkluiheid is uit den boze, wat overigens niet alleen voor bibliothecarissen geldt.

Het belang van bibliotheken kan nooit overschat worden, ook vandaag de dag niet met zijn voor iedereen toegankelijke media en dan bedoel ik natuurlijk vooral internet. Internet is een ratjetoe, een ongeordend zooitje waarmee je zonder training en beoordelingsvermogen op basis van een eigen kijk op mens, maatschappij en wereld weinig kunt beginnen. Je raakt verzeild in allerlei onbenulligheden en randverschijnselen die je niks wijzer maken en je geen handvat voor je dagelijkse leven geven. Integendeel, ze leiden je af, ze nemen je kostbare tijd in beslag en zaaien verwarring in hoofd en hart.

Ingang van de bibliotheek van een Indiaanse Organisatie in El Salvador (foto PETRUS, 1990)

In mijn jeugd bestond internet niet. Er was zelfs nog geen TV. We hadden alleen de krant en de radio en die waren voornamelijk bestemd voor grote mensen. Voor ons kinderen was er de Donald Duck, Sjors en Jimmy achter op de Panorama en de bibliotheek. In de bibliotheek haalde je wekelijks je venster op de mens en de wereld, ook en vooral geestelijk. Avonturenboeken leerden je dromen en fantaseren. Boeken over wereldreizigers en zeevaarders vertelden over wat er in de wereld te zien is en te beleven valt. Boeken over uitvinders en grote denkers hielpen je niet alleen een mooie spreekbeurt voor te bereiden voor op school maar ook inzicht te geven in de wereld van wetenschap en techniek. Ja, zelfs de levens van heiligen, want daar stonden in onze RK bibliotheek ook boeken over, waren leerzaam. Zonder bibliotheek zou mijn wereld, ook en misschien juist wel mijn geestelijke wereld, in mijn jeugd een heel stuk kleiner zijn geweest. Ik ben mijn ouders en onderwijzers dan ook erg dankbaar dat ze me de weg hebben gewezen naar de bibliotheek.

Ik lees wel eens hier en daar dat bibliotheken niet meer zo nodig zijn. Internet, smartphones en vooral ook de binnen financieel bereik zijnde reizen, zouden ons al genoeg stof geven om onze horizon te verbreden. Ik ben zo vrij om te denken dat dit geenszins het geval is. Reizen bijvoorbeeld moet je leren. Ik zie om mij heen nogal eens mensen die geen inhoud kunnen geven aan hun reizen. Ze blijven steken in oppervlakkig vermaak aan het strand, luieren onder palmbomen en 's avonds luidruchtig de lokale drank uitproberen. Ik ben niet tegen luieren op het strand en 's avonds een biertje drinken maar als je niks anders doet, je hele vakantie lang, dan vrees ik dat sprake is van geestelijke armoede. Zeker als je dan ook nog geen moeite doet om de lokale cultuur buiten restaurant, café of bar te leren kennen.

Opruiming in de bibliotheek van het Cubaanse stadje Vinjales.( foto PETRUS 2008)

Reizen kun je leren door boeken te lezen van en over reizigers. Dat helpt je beter en scherper rond te kijken. Wat voor reizen geldt, geldt ook voor muziek, kunst, steden, techniek, wetenschap en ga zo maar door. Wie echt wat wil weten, ook wat anderen denken en vinden, die leest boeken en wie boeken leest, weet wat hij of zij van de wereld kan verwachten en vooral ook wat hij of zij kan of moet doen. Lezers staan sterker in hun schoenen, ook of juist geestelijk en dat is niet onbelangrijk in de zo verwarrende wereld die ons via internet, de sociale media, TV, film, enz. op ons afkomt. De bibliotheek die kunnen we dus niet missen. Weten ze dat ook in Den Haag?