HET GEHEIM VAN DE MONA LISA

Mona Lisa van Da Vinci

Sinds Da Vinci het portret Mona Lisa heeft geschilderd (1503-1506) vraagt men zich af wie er op staat en wat die geheimzinnige lach betekent? Het portret is ondertussen zo beroemd geworden dat de toeristen er voor in de rij staan in het museum het Louvre te Parijs.

Er is veel over geschreven en zelfs gezongen. Een van de eersten die de lach van Mona Lisa bezong was de Amerikaanse zanger Nat King Cole in 1950. Intussen heeft hij al enkele opvolgers gehad: Melanie Fiona in 2009, Molly Nilson in 2014 en rapper Will.i.am in 2013. 

Wie is Mona Lisa? Dat weet niemand zeker. Men vermoed dat het Lisa Gherardini is, de vrouw van de Florentijnse koopman Francesco del Giocondo, die het portret zou hebben laten maken. In Italië staat het schilderij dan ook bekend als La Gioconda. 

Mona is een afgeleide van Monna wat een afkorting is van het Italiaanse Madonna.  Het waarom van de toevoeging Mona is niet duidelijk. Is het omdat ze met haar kuise glimlach en al even kuise doorzichtige sluier de uitstraling heeft van een Madonna? 

De drie Madonna's van Da Vinci. Van Links naar Rechts: Madonna met de Anjer, Madonna Benois, Madonna met kind en St.Anna.

In die tijd schilderde elke zichzelf respecterende Italiaanse schilder minstens een madonna in zijn leven. Da Vinci heeft er zelfs 3 geschilderd: Madonna Benois, Madonna met de Anjer en de Madonna met kind en haar moeder Sint Anna.

Al in de zestiende eeuw inspireerde het portret diverse schilders waaronder Albrecht Dürer en Rafaël. De surrealist Dali gaf Mona Lisa in 1954 een snor waardoor het een soort zelfportret van hem werd. Banksy maakt icm 2007/2008 de muurschildering “Mona Lisa Bazooka”.  

Madonna van Rafaël in de Sixtijnse kapel van het Vaticaan.

Zowel zangers als beeldende kunstenaar waren geboeid door de geheimzinnig glimlach van Mona Lisa, niet hoe die schilderkunstig is gemaakt, dat is een techniek op zich, maar de betekenis.

Sommige experts interpreteren de mysterieuze glimlach van de Mona Lisa als een uitdrukking van wijsheid en deugd, omdat het zowel ingetogenheid als passie weerspiegelt. Anderen geloven dat de glimlach van de Mona Lisa een soort ironie of ondeugendheid vertegenwoordigt. Sommige experts hebben zelfs beweerd dat de glimlach van de Mona Lisa een soort wiskundig raadsel is dat da Vinci in het schilderij heeft verwerkt.

Er is zelfs een religieuze interpretatie van de Mona Lisa glimlach, omdat het verwijst naar het christelijke idee van verlossing door genade en geloof. (www.Arsmundi.de/nl)

Ik vermoed dat het een religieus schilderij en geen portret van een bestaande vrouw, althans niet zo bedoeld. Het zou wel eens Maria kunnen zijn, de Moeder van Christus, die net te horen heeft gekregen van de engel Gabriel dat ze de Moeder van Jezus Christus, de Zoon van God , zal worden. 

Als dat zo is, dan heeft Da Vinci voor een heel andere verbeelding van de boodschap gekozen dan de ook nog in zijn tijd gebruikelijke Roomse iconografie die al dateert uit de tijd van de catacomben in Rome. Het gebruikelijke beeld is dat van een eerzame jonge vrouw die verrast wordt door een engel uit de hemel die haar vertelt dat ze zwanger is van een zoon van God. 

Da Vinci heeft ervoor gekozen haar te portretteren als de eerzame, deugdzame en kuise vrouw die net te horen heeft gekregen dat ze moeder zal worden van een zoon van God. Een tegelijkertijd heuglijke boodschap maar evenzeer zorgelijk. Ze zal meteen beseft hebben dat het geen eenvoudig moederschap zal worden. Vandaar die mysterieuze glimlach en de ernstige blik gericht op de toeschouwer. Een origineel concept dat zeker past bij het genie van Da Vinci.