19. HOE ZIT DAT IN OSS? JAN MARIJNISSEN

 

 Jan Marijnissen midden jaren zeventig op een van de eerste verkiezingsaffiches van de SP.

Niet voor het eerst maar wel nadrukkelijk, duikt de naam van Jan Marijnissen op in de geschiedenis van de beginjaren van de SP. Hij is een geboren en getogen Ossenaar die de taal van de mensen spreekt. Hij past geheel en al in het profiel van de de groep jonge SP’ers in zijn tijd. Afkomstig uit een gegoed katholiek milieu en voorbestemd om na de nodige (zelf)studies een vooraanstaand lid te worden van de Osse samenleving.

“Marijnissen werd geboren als jongste van de vier kinderen in het katholieke gezin van een gemeenteambtenaar. Zijn vader overleed aan een hartinfarct toen Marijnissen tien jaar oud was. Omdat zijn moeder de zorg voor vier kinderen, van wie één met het syndroom van Down, niet aankon, werd hij in 1963 naar de kostschool (Carmellyceum) van de Paters Carmelieten in Oldenzaal gestuurd… Vanaf 1964 zat hij op het gymnasium Bernrode in Heeswijk. Na twee jaar verliet hij deze school en keerde hij terug naar Oss, om daar de hbs te doen op het Titus Brandsma Lyceum. Na het voortijdig verlaten van het middelbaar onderwijs was hij werkzaam als fabrieksarbeider, eerst in een ijsfabriek en later bij Zwanenberg in Oss. Van 1974 tot 1985 was Marijnissen werkzaam als lasser in de metaalindustrie.”  (Wikipedia:Jan Marijnissen) 

Jan Marijnissen is de vlees geworden geschiedenis van de SP. Net als de andere SP jongeren valt hij van zijn katholieke geloof af om vervolgens het nieuwe geloof, het communistisch marxisme -leninisme, te omarmen . 

“Op Bernrode verloor Marijnissen zijn katholieke geloof, naar eigen zeggen vanwege de lijdensvraag. Op de hbs raakte hij geïnteresseerd in filosofie en linkse politiek. Hij las Marx, Freud en Marcuse en sloot zich aan bij de maoïstische vleugel van de protestbeweging. In 1971 werd hij gekozen in het bestuur van de Kommunistiese Partij Nederland/Marxisties Leninisties (KPN/ML), een afsplitsing van de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland (KEN). In oktober 1972 werd de naam van deze partij gewijzigd in Socialistiese Partij. (Idem Wikipedia)

Jan gaat vanuit zijn nieuwe geloof in de fabriek werken waaronder in exportslagerij Zwanenberg, een van de grotere werkgevers in Oss. Daar komt hij op de afdeling worsten die hij vanwege zijn lengte gemakkelijk kan ophangen. Maar zoals Jan zelf zegt is het bedrijf politiek oninteressant, “want er was geen flikker te beleven. In mei 1973 zal Jan dan ook zonder aarzelen ontslag nemen als de partij zijn hulp nodig heeft tijdens de eerste staking die Arbeidersmacht organiseert.” (Blz. 113 in ‘het Geheim van Oss’)

Die staking wordt door de Osse SP'ers "De Grote Klapper" genoemd omdat ze hiermee hun partij in een klap op de kaart van Nederland zetten, d.w.z. de nationale kranten halen en bij links Nederland in het vizier komen dankzij o.a., het weekblad de Groene. 

Tot dan toe werd Oss door de schrijvende elite van Nederland, verzameld rond het linkse weekblad Vrij Nederland, aangemerkt als de meest saaie stad van Nederland. Best wel verwonderlijk voor linkse intellectuelen dat ze een industriestad als Oss, een werkstad vol arbeiders, weg zetten als saaiste stad van Nederland. 

Dat Jan Marijnissen het bedrijf Zwanenberg oninteressant noemt in het geciteerde boek is wellicht te verklaren uit het feit dat hij er met zijn activisme niet echt uit de voeten kon. De arbeiders van Zwanenberg waren hecht georganiseerd in de toenmalige voedingsbond NKV, genaamd Sint Joris. De districtsbestuurders was een voormalige collega van hen en wist dus maar al te goed wat er leefde onder de arbeiders, vooral sinds de wilde staking van 1960.