16. HOE ZIT DAT IN OSS? KABINET DEN UYL

Links PvdA leider Joop den Uyl, rechts PPR fractieleider Bas de Gaay Fortman

Terug naar de politiek in Oss waar PPR secretaris Wim van Dijk overeenkomstig de tijdgeest de wensen van de jongeren in Oss aan de orde stelt bij het gemeentebestuur en de politieke partijen. 

Of dat gevolgen heeft gehad voor de PPR in het Osse verkiezingshokje is moeilijk vast te stellen.Wel is het zo dat bij de Tweede Kamer verkiezingen in 1972 de PPR 6% van de stemmen kreeg. Bij de verkiezingen een jaar eerder was dat nog maar 2% geweest. Misschien lag het aan lijsttrekker Bas de Gaay Fortman, een charismatische goed gebekte lijsttrekker die het landelijk uitstekend deed?

De KVP bleef in Oss met ruim 35% van de stemmen de grootste partij, gevolgd door de PvdA met ruim 22% van de stemmen en de VVD met ruim 13%. D66 met 5% verloor daarentegen stemmen is Oss.

Oss week met deze resultaten behoorlijk af van de resultaten van de landelijke verkiezingen. Daar werd de PvdA met ruim 27% van de kiezers de grootste partij van het land gevolgd door de KVP met 10% kiezers minder dan de PvdA. 

Vergelijk dat eens met de uitslag van de verkiezingen van vlak na de oorlog. In 1946 behaalde de KVP landelijk nog bijna 29% van de stemmen (in Oss toen 80%), de SDAP, de voorganger van de PvdA, behaalde 22% van de stemmen (in Oss 16%). 

De rollen van KVP en PvdA zijn de loop der tijd volledig omgekeerd. De PvdA zit in de lift, de KVP gaat omlaag. Dat de daling van het aantal KVP stemmers het gevolg is van de ontkerkelijking en de ontvoogding in de katholieke gemeenschap, spreekt vanzelf. Dit proces is waarschijnlijk onomkeerbaar.

De electorale toekomst van de KVP is daarmee twijfelachtig geworden. Die van de PvdA veel belovend. De KVP zoekt een uitweg voor de electorale neergang, samen met de andere twee confessionele partijen die zij het minder, ook verlies lijden. Ze besluiten aan te sturen tot samenwerking om uiteindelijk te fuseren tot een enkele christelijke partij.

De winst van de progressieve partijen PPR, PvdA en D66 in 1972 leidt tot de vorming van het extra-parlementaire kabinet Den Uyl. Dit kabinet bestaat uit de drie genoemde partijen aangevuld met “progressieve individuen” uit de klassieke middenpartijen ARP en KVP. 

“Bij de vervroegde Tweede Kamerverkiezingen van november 1972, na de val van het kabinet-Biesheuvel I, was Bas de Gaay Fortman lijsttrekker. Onder zijn leiding behaalde de PPR een spectaculaire verkiezingswinst, ze steeg van twee naar zeven zetels. De progressieve partijen PvdA, D'66 en PPR werden met 56 zetels het grootste politieke blok in de Tweede Kamer en vormden het extraparlementaire kabinet-Den Uyl samen met individuele progressieven uit de ARP en de KVP, onder wie Jaap Boersma, W. de Gaay Fortman, Dries van Agt en Ruud Lubbers. De PPR leverde drie bewindslieden, ministers Harry van Doorn (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk) en Boy Trip (minister zonder portefeuille voor wetenschapsbeleid), en staatssecretaris Michel van Hulten op Verkeer en Waterstaat. Bas de Gaay Fortman werd fractievoorzitter. (Politieke Partij Radikalen).

In deze sterk veranderende politieke omgeving zet de KEN in Oss onder de nieuwe naam Socialistiese Partij, zijn missie en zendingswerk onder de arbeiders in de fabrieken en de woonwijken stug en gestaag door. Hun idealisme is onstuitbaar.