5. HOE ZIT DAT IN OSS? KATHOLIEKE VERNIEUWING

 

Nog in de jaren vijftig van de vorige eeuw stond Oss bekend om zijn grote paardenmarkt op den Heuvel. Foto: Daan Scholte, stadsarchief Oss

Mede dankzij de katholieke emancipatie konden kinderen van arbeiders, boeren en middenstanders in Oss meer onderwijs volgen. Zo was ikzelf de eerste van mijn wederzijdse familie die naar het Titus Brandsma Lyceum van de paters karmelieten kon. De huishoudkas was krap aan maar het was te doen. 

Er was een einde gekomen aan de tijd van de naoorlogse opbouw. Dankzij een bloeiende economie stegen de lonen waardoor de welvaart zoetjesaan toenam. Mijn oma op de Linkensweg was de eerste in de familie met een televisietoestel. Zwart-wit natuurlijk en met aller eenvoudigste programma’s. We keken vanzelfsprekend naar uitzendingen van de  KRO met tante Hannie als presentatrice en de avonturen van Dappere Dodo.

De welvaart ging gepaard met veranderingen in zeden en gewoonten. Voortaan werd er gemengd gezwommen en droegen meisjes die het durfden een tweedelig badpak. Een bikini was in het Osse natuurbad aan de ‘Macherse weg’ nog een brug te ver.  

Op het Titus Brandsma Lyceum werden meisjes toegelaten die het Gymnasium deden. De HBS bleef voorbehouden aan jongens. Meisjes konden immers naar de MMS. De paters probeerden nog te voorkomen dat de jongens daar na schooltijd hun vriendinnetje opwachtten maar dat was een bij voorbaat verloren strijd. Het was de tijd van de inspraak. Zelfs scholieren wilden dat. Meteen al in mijn eerste jaar TBL kwam ik in de pauze in een demonstratie in de Molenstraat terecht.

De vernieuwing van de Roomse kerk kwam van het het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965) uitgeroepen door de populaire paus Johannes XXIII. Het concilie moest de kerk bij de tijd brengen. Het altaar stond voortaan midden in de kerk alwaar de dienstdoende priester de Heilige Mis met zijn gezicht naar het kerkvolk opdraagt.

Het Latijn verdwijnt, de mis wordt voortaan gelezen in het Nederlands. Het mysterie van de mis met zijn wonderlijke gedaanteverandering van brood in het lichaam van Christus en wijn in zijn bloed, klonk ineens heel anders, als een soort toverspreuk of goocheltruc.De waas van geheimzinnigheid van het ritueel van de heilige mis verdween. 

Er kwam verzet uit conservatieve hoek. Daar wilde men alles bij het oude laten. Zij spraken van nieuwlichterij die kerk en geloof te grabbel gooide. De progressieven kon het daarentegen niet snel genoeg gaan. Volgens hen was het een vooruitgang die de gelovigen en de kerk ten goede zou komen. De pastoor moest weer een herder van zijn volk worden in plaats van een dienaar van Rome.