OORLOGSBULLETIN 61. WAAR STAAT DE BRAZILIAANSE PRESIDENT LULA IN DE OEKRAÏNE OORLOG?

 

De Braziliaanse President Lula houdt wel van rode laarsjes maar hij betwijfelt of ze hem wel zullen staan.

President Zelenski is een charme offensief begonnen met de pas verkozen Braziliaanse president Lula. Niet onbelangrijk want Brazilië hoort bij de zogenaamde BRICS landen, een groep landen die naast Brazilië bestaat uit Rusland, India, China en Zuid Afrika.

Lula stond tijdens zijn eerste presidentschap (2003-2011) aan de wieg van BRICS. In 2009 vond de tweede bijeenkomst plaats in Brazilië met als toegevoegde gast Zuid Afrika. Hun gemeenschappelijke noemer is mee te tellen in de huidige westers georiënteerde wereldorde en liefst een nieuwe wereldorde te scheppen.

Lula is als socialist en medeoprichter van de Arbeiderspartij PT historisch een tegenstander van Noord Amerika en alleen al daarom ook een vriend van de (linkse) tegenstanders van Amerika zoals o.a. het communistische Cuba, het socialistische Venezuela en het linkse Mexico van president Obrador.

Maar intussen zijn we 15 jaar verder. De BRICS landen zijn niet meer wat ze geweest zijn. Rusland is op eigen initiatief in een Europese oorlog van ongekende omvang in hoeveelheid doden, vluchtelingen en vernietiging begonnen. China wil als werkplaats van de wereld supermogendheid nummer een van de wereld worden. India probeert als grootste democratie in de wereld met China mee te komen in economische ontwikkeling maar zit vast in interne tegenstellingen. Zuid Afrika is weg gezakt in corruptie en polarisatie.

Wat nu is de plaats van Brazilië in dit gezelschap? Sluit Brazilië als BRICS land aan bij de strategische partners China en Rusland met als doel om een nieuwe niet-westerse wereldorde te scheppen of kiest het een andere weg nu Rusland een grote oorlog is begonnen?  Ik denk dat ondanks de oorlog Lula graag bij het anti-westerse front zou willen blijven maar dat hij zich tevens afvraagt wat Brazilië dat oplevert.

De Amerikaanse president Biden heeft deze aarzeling van Lula begrepen en hem gebeld na de bestorming van het parlement door aanhangers van de voormalige rechtse president Bolsonaro. Een charme offensief van Biden om Brazilië alsnog aan de goede kant te brengen?

Voor Lula geldt  dat anti-Amerikanisme een ding is en anti-EU een ander ding. De EU is de belangrijkste handels- en investeringspartner van Mercosur een mede door Brazilië opgericht handelsakkoord tussen Brazilië, Argentinië, Paraguay, Uruguay en een aantal geassocieerde Latijns Amerikaanse landen.

In 2021 bedroeg de EU-uitvoer naar Mercosur 45 miljard euro aan goederen en 17 miljard euro aan diensten. De EU is de grootste buitenlandse investeerder in Mercosur met in totaal 330 miljard euro in 2020. Brazilië heeft de EU nodig als afzetmarkt en voor nieuwe investeringen. Wil Lula dat in gevaar brengen door aan de verkeerde kant van de oorlog te gaan staan?

Dat zal niet gemakkelijk zijn en dat weet president Zelensky van Oekraïne ook. Vandaar dat hij in het voetspoor van president Biden een charme offensief is begonnen naar Lula. Hem en Biden is er alles aan gelegen om Lula uit het kamp van Rusland-China te houden.

Aan deze hele zaak zit nog een staartje voor Nederland. De in 2019 gesloten overeenkomst tussen de EU en Mercosur valt slecht bij diverse partijen in de Tweede Kamer. Zij staan bijvoorbeeld erg kritisch tegenover de invoer van landbouwproducten uit Latijns Amerika. 

De vraag is of dit Nederlandse eigenbelang stand houdt tegenover het geopolitieke belang om Brazilië en in het kielzog daarvan andere Latijns Amerikaanse landen in het westerse kamp te houden.