DE VAL VAN DE PVDA

De PvdA haalt volgens de laatste peilingen10 zetels, een meer dan bij de Tweede Kamer verkiezingen in 2021. Groen Links haalt volgens dezelfde peiling 12 zetels, 4 meer dan bij de laatste verkiezingen. Samen komen ze uit op 22 zetels, een aantal dat de PVDA vroeger met het grootste gemak alleen haalde.Het CDA, de andere vroeger belangrijke middenpartij, stort met 10 zetels in tot een minifractie met 5 zetels.

 

Bij de Tweede Kamer verkiezingen in 2017, direct na het kabinet Rutte II (een coalitie van VVD en PvdA van 2012-2017), stort het zeteltal van de PvdA in. Vijf jaar daarvoor, in 2012 had de PvdA met bijna 25% van de stemmen nog 38 zetels binnengehaald. Bij de verkiezingen na dat kabinet haalde de PvdA met nog maar 5,7% van de stemmen negen zetels in de Tweede Kamer. Vier jaar later in 2012 werd het er niet beter op. Ook toen behaalde de PvdA maar 9 zetels.

Deze val van de PvdA markeert de ondergang van een voor de Nederlandse politiek belangrijkste middenpartijen. Alleen de VVD weet zich te handhaven als een van de drie midden partijen (VVD, CDA en PvdA) die Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog en ook al daarvoor sociaal, politiek en economisch vorm hebben gegeven.

Dit voor de PvdA zo dramatische Rutte II kabinet was in elkaar gezet door PvdA’er Wouter Bos en VVD’er Henk Kamp. Wat ook de reden mag zijn geweest voor de PvdA om onder leiding van Bos in zee te gaan als enige coalitiepartner met de VVD, het werd door de kiezers blijkens de uitslag van de verkiezingen ervaren als een dolksteek in de rug. Op een andere manier kun je die cijfers niet interpreteren. Cijfers waarin volgens de laatste peilingen geen verandering in komt.

Aan de conclusie dat het kabinet Rutte II voor ongeveer 20% van de PvdA kiezers een flinke vertrouwensbreuk betekende en nog steeds betekent, valt niet te ontkomen. Je zou verwachten dat bij zo een dramatische val in vertrouwen van de kiezers in de partij,  die partij een flink zelfonderzoek zou starten. Misschien is dat ook wel gebeurd maar het heeft niks opgeleverd zo wijzen de cijfers tot nu toe uit.

Nochthans had partijleider Ad Melkert, die door het optreden van de later vermoorde Pim Fotuyn de verkiezingen voor zijn partij in 2002 verloor (de partij kukelde van 45 naar 23 zetels) een waarschuwing afgegeven aan zijn partij. Hij had zich teveel in de toren van de bestuurder verschanst, zo zei hij in een radio interview.

Tot nu toe wijst niets erop dat de partij uit zijn bestuurders-toren is gekomen. De samenwerking en eventuele fusie met Groen Links kun je moeilijk een afdaling uit de bestuurders-toren noemen. De peilingen wijzen dat ook uit. Ondanks het gepraat over samenwerking en fusie met Groen Links levert het de partij geen zetel winst op. Logisch ook want de samenwerking is een puur links-ideologische kwestie en geen afdaling uit de bestuurders toren laat staan een herstel van vertrouwen onder de kiezers.

Ik vraag me af of de vertrouwensbreuk na zoveel jaar mislukte aanpak nog te herstellen is. Het zou wel eens te laat kunnen zijn. Kiezers hebben zich definitief afgekeerd van de partij. Het gat wordt opgevuld door andere partijen. De PvdA heeft waarschijnlijk zijn langste tijd gehad.

Dat neemt niet weg dat er een behoefte blijft aan een links-van-het-midden-partij zoals de PvdA dat ooit was. Ik verwacht niet dat een gefuseerde PvdA-Groen Links zo een partij kan worden. Daarvoor is Groen Links te weinig een volkspartij en teveel een partij van jonge professional in hun eigen bubbel. Misschien een streng oordeel voor allen die het goed bedoelen, maar goede bedoelingen in de politiek is niet genoeg om een partij een breed draagvlak te geven.