WIT HUIS AAN ZEE

Petrus, Wit Huis aan Zee, acrylverf en potlood op papier, 55 x 75 cm

Als je bij bovenstaand schilderij denkt aan Malevitsj dan is dat juist. De Oekraïnse schilder Kazimir Malevitsj (1878 – 1935) heeft namelijk gelijksoortige schilderijen gemaakt. De twee mij bekende schilderijen heb ik hierbij afgebeeld. Ik zag Malevitsj voor het eerst jaren geleden op een grote tentoonstelling in Wenen en was meteen onder de indruk van zijn werk. Vooral zijn zoektocht naar eenvoudige vormen en kleuren die hij 'suprematisme' noemde, sprak me erg aan. Ik was zelf ook in zo'n zoektocht terecht gekomen maar dan langs de weg van oude en nieuwe Nederlandse meesters zoals Mondriaan en Vermeer.

Kazimir Malevitsj, Landschap met 5 huizen, 1928-1929

Suprematisme was een door Malevitsj opgerichte schilderkunstige stroming die vanuit de werkelijkheid tot abstraherende vormen komt. Malevisj wees daarmee het constructivisme af, abstracties gebaseerd op puur technische beginselen. Voor Malevitsj was niet de techniek uitgangspunt maar de werkelijkheid. Uiteindelijk werd zijn weg steeds abstracter om uiteindelijk te eindigen bij het beroemde 'Zwarte Vierkant' dat het einde van 'oude kunst' zou zijn en een begin van een 'nieuwe' moderne kunst.

Kazimir Malevitsj, Het Rode Huis, 1932

Die nieuwe kunst zou zijn eigen werkelijkheid scheppen. Bij Malevitsj vanuit de natuur of de werkelijkheid zoals Picasso ook deed. Bij Mondriaan op basis van een eigen innerlijke werkelijkheid en niet meer naar de natuur of de werkelijkheid. Mondriaan en Malevitsj hebben samen met veel andere schilders uit die tijd gemeen dat ze op zoek waren naar het wezen van de kunst en daarmee van ons bestaan. Een bestaan dat volgens hen niet puur materieel was te definiëren ook al kun je het alleen maar langs de weg van de materie uitdrukken. Geest in materie dus.

Die zoektocht zal wel nooit eindigen. Natuurlijk, je kunt het materialisme tot het begin en het einde van alle dingen verklaren maar het vermoeden dat er meer is dan materie blijft bestaan. Waar anders halen we onze kennis, onze inzichten en ons bewustzijn vandaan?

Terug naar het schilderij. In tegenstelling tot Malevitsj, zo ontdekte ik toen ik zijn schilderijen weer eens bekeek, schilder ik een zon en een wolk. Een duiding van ruimte en licht zonder overigens de bijbehorende schaduwen te schilderen. Zo realistisch is dit schilderij immers ook weer niet. 

De schilderijen van Malevitsj zijn vooral bedoeld als een onderzoek naar  horizontale versus verticale lijnen, rechthoekige vormen en de kracht van kleuren. In het tweede schilderij voegt hij er een golvende zee toe als om te zien wat dat voor effect heeft op de strakke lijnen.