TROUW AAN DE KONING

Koning Willem Alexander (een digitale fotomontage van Petrus)

Als ik vandaag volksvertegenwoordiger en dus lid van de Staten Generaal was geweest zou ik dan trouw aan Koning Willem Alexander beloofd hebben of gezworen? Ik las dat 16 Statenleden dat geweigerd hebben. Wim Voermans, hoogleraar Staatsrecht in Leiden, geeft hun gelijk want staatsrechterlijk deugt het niet. Volgens de Grondwet hoeft het niet én het is niet modern (past niet meer in deze tijd) want het zou de handelingsvrijheid van de volksvertegenwoordigers beperken. Voermans beschouwt een dergelijke eed als een persoonlijke verbintenis en dat mag niet want een volksvertegenwoordiger doet zijn werk zonder last. (zie: De Grondwet zegt niets over eed aan de Koning, Trouw 16/2/2013)

Maar volksvertegenwoordiger hebben wel degelijk een last namelijk het volk of zo je wil het vertegenwoordigen van het algemeen belang. Dat is een grotere last dan menig kamerlid aan kan. Het is een zware last die je naar eer en geweten dient in te vullen. Het kan geen kwaad als volksvertegenwoordigers beloven of zweren dat ze ondanks alles trouw zullen blijven aan het volk als ze hun functie aanvaarden. In feite dient iedere ambtsdrager dat te doen zodat we hem of haar er ook altijd weer op kunnen aanspreken.

In deze tijd van opgeblazen ego's, helaas ook onder volksvertegenwoordigers, kan enige nederigheid geen kwaad door trouw te zweren aan het volk. Trouw die gepaard gaat met dienstbaarheid zoals Willem Alexander bij de inhuldiging van zijn koningschap benadrukte. Aan die dienstbaarheid mankeert in deze moderne tijd 'van allemaal gelijk iedereen even rijk' nog wel eens wat. Sommigen gaan zelfs zo ver te denken dat dienstbaarheid aan hun eigen portemonnee gelijk staat aan dienstbaarheid aan het volk. De volksmond spreekt dan van zakkenvullers.

Maar hoe zweer je trouw aan zoiets ongrijpbaars als het volk? Om dat op te lossen hebben we symbolen uitgevonden zoals een vlag en een volkslied om er maar 2 te noemen. Nu kun je trouw aan een vlag zweren, wat ook wel gebeurt in veel landen, maar een vlag zegt niks terug. Het is een levensloos ding. Een koning symboliseert ook de eenheid van een volk. Koning Willem Aleander heeft te kennen gegeven zijn koningsschap met die intentie te willen invullen. Welnu, dan kan het ook geen kwaad om aan zo een Koning trouw te beloven.

Het gaat dus helemaal niet om een persoonlijke verbintenis zoals Voermans schrijft maar om een symbolische verbintenis met het hele volk. Zo bezien is trouw beloven of zweren aan de Koning dus geen last maar een bevestiging van je functie als volksvertegenwoordiger. Samen met de koning verplicht je je trouw te zijn aan het volk en het te dienen. Dat Voermans zulks niet vat begrijp ik niet. Misschien het gevolg van een zekere bedrijfsblindheid, de man is immers een soort schriftgeleerde en die nemen alles nogal letterlijk of een gebrek aan gevoel voor symboliek? Hij zal dan waarschijnlijk ook niks hebben met het dragen van een trouwring of zwarte kleding in een rouwperiode. Misschien heeft hij er ook geen moeite mee om de vlag en het volkslied af te schaffen behalve als het geschreven staat dat het zo hoort.

Als ik volksvertegenwoordiger was geweest bij de inhuldiging van koning Willem Alexander zou ik hem dus trouw gezworen hebben. Gezworen en niet beloofd. Niet dat ik zo gelovig ben maar door God als hulp aan te roepen geef ik ook meteen te kennen dat ik vrees wel eens tekort te kunnen schieten, ook al doe ik nog zo mijn best. Ook dat is een vorm van nederigheid die niet meer past bij deze tijd maar die geen kwaad kan als je ziet wat moderne ijdelheid kan aanrichten.