donderdag 31 januari 2013

TRAGISCH BEELD VAN BEATRIX

PETRUS, Koningin Beatrix, potlood en acryl op papier


'Beeld van Beatrix' is een door de NOS in samenwerking met het Paleis Het Loo georganiseerde tentoonstelling van beelden van Beatrix ter gelegenheid van haar 75ste verjaardag. Het hierboven afgebeelde 'portret' van Beatrix zal op die tentoonstelling tussen 65 andere uitgekozen beelden hangen. Dit beeld gaat niet alleen over Beatrix maar ook over kunst, d.w.z. over kleur, verf en vorm.

Beatrix is als koningin van Nederland een van de bekendste personen in Nederland. Er zullen heel weinig mensen zijn die niet weten wie Beatrix is en hoe ze er uit ziet. Omdat ze zo bekend is, kan een afbeelding zich beperken tot enkele symbolische details. Details die zowel bij haar persoon als bij haar functie behoren. Het is dus voor de herkenbaarheid van het beeld niet nodig om Beatrix tot in detail af te beelden. In mijn geval heb ik me beperkt tot enkele elementen: haren, parelsnoer, kroon, vorm van het gezicht en schouders.

Zo is het beeld zonder de details van haar gezicht toch herkenbaar als een beeld van Beatrix. Dat is opvallend want over het algemeen denkt men dat het gezicht de spiegel is van de ziel en de ziel is de persoon. Dat zou kunnen, maar in het geval van Beatrix weten we heel weinig van die ziel, veel minder dan we denken. Beatrix is als meest bekende Nederlander tevens ook de minst bekende Nederlander. We weten weinig of niets van haar ideeën en opvattingen. We kunnen vermoeden hoe die zijn of er naar raden maar echt weten doen we ze niet. Zij mag zich namelijk als privé persoon Beatrix nooit publiekelijk uitspreken. Daarmee is de persoon van Beatrix een onbekende bekende Nederlander, een tegenspraak die in schilderij tot uiting is gebracht door het gezicht weg te laten.

Piet Mondriaan, Victory Boogie Woogie, Gemeentemuseum Den Haag


Voor de meeste mensen ligt het voor de hand om het rood, wit en blauw van de Nederlandse driekleur en/of oranje van het Huis van Oranje te gebruiken als symbolische kleuren voor de verbeelding van de Koningin van Nederland. Dat kan. Ik heb echter gekozen voor kleuren die kenmerkend zijn voor de Nederlandse schilderkunst dank zij de grote Nederlandse schilders Piet Mondriaan en Johannes Vermeer. Voor Mondriaan zijn de drie primaire kleuren rood, blauw en geel en de niet-primaire kleuren wit, grijs en zwart de grondkleuren voor zijn geestelijke abstracte kunst. Vermeer gebruikt deze kleuren veel in zijn schilderijen zoals bijvoorbeeld in het wereldberoemde portret 'Meisje met de parel'.

Het hierboven afgebeelde beeld van Beatrix geeft de indruk een onafgewerkt schilderij te zijn. De afwezigheid van het gezicht wordt verstrekt door uitlopende verf, alsof de schilder zijn kwast en verf niet beheerste. Het is echter zo bedoeld. Zo zie je pas goed dat het beeld van Beatrix een beeld van verf is en dat niet alleen, het is een beeld dat net als alles in de werkelijkheid niet perfect is. De wereld is niet af en wij mensen zijn ook nooit af.  

Wie alle ingezonden werken wil bekijken, kan bij de NOS website 'Beeld van Beatrix'  terecht.

11 opmerkingen:

  1. Mooi verhaal er omheen Petrus en gefeliciteerd dat jouw portret is uitverkozen.

    Echter; gisteren zag ik een documenatire over professionele kunstenaars,die een portret van Beatrix hadden gemaakt en dan blijkt toch dat ze wel degelijk iets van zichzelf heeft laten zien en dat dat zo mooi getroffen is.
    Duidelijk blijkt voor mij dat een ontmoeting het "kenbare"vergroot.
    Overigens zag je haar zelf als beeldhouwer aan het werk. Klasse,of zoals Marthe Roling zei"ze had met beeldhouwen een goede boterham kunnen verdien."

    Groet
    Laila

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het herkenbare van een koningin blijft uiterst twijfelachtig omdat ze immers nooit publiekelijk een eigen uitspraak mag doen. Alles wat zij zegt wordt gezegd onder verantwoordelijkheid van de minister. Zij is als het ware verplicht een beeld van zichzelf voor te schotelen.

      Verwijderen
    2. Wat we denken te weten van haar leiden we af uit wat we zien, maar dat wordt nooit echt door haarzelf bevestigd.
      Overigens zit er in het publieke optreden van publieke figuren altijd een zekere verraderlijkheid. Wat op het eerste gezicht overtuigend echt of zelfs authentiek lijkt, blijkt achteraf nogal eens een verraderlijke media constructie geweest te zijn. Bekijk de beelden van wielrenner Lance Armstrongs van zijn ontkenning van dope gebruik eens met de ogen van vandaag.

      Verwijderen
  2. Ik meende al jouw hand te herkennen toen ik het item op het NOS journaal zag.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Mooi verhaal achter dit schilderij van je.
    En gefeliciteerd dat je 'er tussen hangt'!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hoi paps ik ben een trotste dochter en een mooi verhaal over het schilderij

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Petrus: Proficiat man. Leuk voor je en een mooie opsteker.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ha Piet,
    Bij het bericht in het journaal dacht ik: "hé, pleegt iemand nu al plagiaat op het werk van PETRUS", maar het was kennelijk van de maker zelf. Het rijtje overziende past dit er prima tussen: goed werk!
    Als kunstkenner zal Beatrix de vermeende anoniemiteit van de gezichtsloosheid vast kunnen waarderen. Dit beeld is niet het eerste van haar dat meteen herkenbaar is zonder gezicht, maar zeker origineel. De druipende verf maakt het inderdaad veel meer een schilderij dan een perfect geschilderd doek. Ik vind dat de druipers het ook iets treurigs geeft, zoals tranen in de cartoonwereld.
    Ik las dat Beatrix ze privé ook komt bekijken, worden de makers dan ook uitgenodigd, of heeft dit moois verder nog een vervolg? Wellicht na 30/4, als ze eindelijk 'vrij' burger is(:-).
    janr

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dag Janr.

    Dank voor je commentaar. Voor zover ik weet, is er geen vervolg maar wie weet?

    BeantwoordenVerwijderen