DIENSTMEISJES

Uit het fotoboek van mijn oma. Een ons onbekende dienstmeid, vermoedelijk een vriendin van haar.

Dat ik dit nog moet meemaken! Een pleidooi van Antoinette Vlieger in mijn lijfblad NRC Handelsblad ( 'Fulltime werken kan: met hulp in huis', 24/25 januari) voor het toelaten van meer buitenlandse hulp in Nederlandse huishoudens. De cirkel is rond. De Nederlandse vrouw moet voltijds kunnen werken en daarvoor is dus hulp in de huishouding uit het buitenland nodig. In mijn jeugd heette zo'n hulp dienstmeisje of recht toe recht aan werkster of in Vlaanderen poetsvrouw. Mijn oma aan vaders kant was voor dat ze trouwde dienstmeid geweest bij goeie families.

Ja, vrouwen moesten vroeger ook al werken. Niks nieuws onder de zon. Bitter noodzaak was dat. Teveel kinderen thuis, te weinig inkomen dus de dochters het huis uit als dienstmeisje scheelde al meteen een slok op een borrel. Als ze dan ook nog wat overhielden van hun kost en inwoning was dat mooi meegnomen voor de rest van het gezin. Want wat je verdiende was gezinseigendom en niet een zakcentje om leuke kleren voor te kopen of uit te gaan. Dat was voor dat soort mensen niet weg gelegd. Uitgaan deed je een keer in de week. Naar de zondagse mis.

Uit de discussie in NRC over parttime werkende vrouwen begrijp ik dat de Nederlandse vrouw van vandaag full time moet werken om straks niet in de armoedeval van het gebrekkige pensioen te vallen. Vertrouw niet op je partner of je kinderen maar alleen op jezelf als vrije en onafhankelijke vrouw is het devies. Wat je maar vrij en onafhankelijk noemt. Je hele leven loonslaaf om straks van je pensioen te genieten als je voor die tijd al niet onder de zoden ligt, dementeert of in een vervallen verzorgingstehuis bent ondergebracht door je ondankbare kinderen terwijl je ex zich ook nog vermaakt met een jong ding. Lach niet. Ik ken mannen die hun leven hebben vergald en hun dromen verknalt vanwege hun pensioen. Een andere baan zou hun pensioen in gevaar brengen. Dat komt ervan als je vrij wilt zijn en van het leven genieten met volledige garantie voor de toekomst.

Uit het fotoboek van mijn oma. Een onbekende vriendin vermoedelijk ook dienstmeid.

Mijn oma had geen mooie herinneringen aan haar tijd als dienstmeisje. De gang schrobben met koud water en zeep op je blote knieën, zo vertelde ze . De was doen in de winter was iets verschrikkelijks Je handen werden paars en rood. Poetsen, stoffen, vegen, bedden afhalen en opmaken, WC's schoonmaken enz. De vrouw des huizes was je baas en die waren volgens mijn oma nooit gemakkelijk. De moeder van mijn vrouw, de oma van mijn kinderen onderging voor, tijdens en na de oorlog hetzelfde lot. Maar haar bazen waren iets gemakkelijker: een kruideniersvrouw en een bakkersvrouw. Die hadden wel andere zorgen aan hun kop dan de mooie madam uithangen. Die hadden begrip voor hun dienstmeid.

Trouwen was voor hen een bevrijding van dit vernederende werk. Zo lang als het duurde, want het kan natuurlijk altijd misgaan in een huwelijk. Maar dat was nog altijd beter dan je leven lang de dienstmeid zijn bij een ander in huis. Je sliep onder het dak van een ander in een kamertje ergens achteraf, je at in de keuken van een ander, je moest de rommel en de rotzooi van een ander opruimen en altijd netjes gehoorzamen. Het chagrijn, geruzie, pesterijen van kinderen, de onhebbelijkheden van de vrouw en/of de heer des huizes moest je er allemaal bijnemen. Wat waren mijn oma en mijn schoonmoeder blij dat ze daar na hun trouw vanaf waren.

Wordt vervolgd