35. HOE ZIT DAT IN OSS? ACTIE TOT BEHOUD ORGANON

Jan Marijnissen als voorman van de SP fractie in de Tweede Kamer voert actie tot behoud van arbeidsplaatsen bij Organon, een onderdeel van het Amerikaanse MSD.

Met de verkoop van Organon door moederbedrijf AkzoNobel aan het Amerikaanse bedrijf MSD begint de lijdensweg van het voor Oss zo belangrijke bedrijf Organon. De verkoop zelf werd gerechtvaardigd vanuit de opvatting dat AkzoNobel zich meer moest richten op zijn kernactiviteiten.

Door critici van de verkoop van Organon wordt dit gehekeld als een eenzijdige kijk. Het is maar de vraag of zo’n opvatting onder alle omstandigheden geldig is, zeker in het geval van Organon. Het bedrijf was winstgevend en vormde geen belasting of sta-in-de-weg voor de winstgevendheid van de andere activiteiten van AkzoNobel.

Wat vermoedelijk in belangrijke mate heeft meegespeeld bij de verkoop van Organon door AkzoNobel is dat toen de Angelsaksische zienswijze populair was dat een bedrijf vooral ook handelswaar is dat meerwaarde moet opleveren voor aandeelhouders. De geldwaarde van het bedrijf begon zwaarder te wegen voor de aandeelhouders dan de sociaal-economische waarde van het bedrijf. 

De economisch waarde van Organon zit in de kennis die het bedrijf in de loop van zijn bestaan heeft opgebouwd waardoor het in Nederland een van de modernste en meest dynamische medisch biologische bedrijven is geworden. 

Die sociaal waarde van Organon zit in de werkgelegenheid die het verschaft. Met 4.500 werknemers vormt het bedrijf de basis voor het inkomen van veel mensen en hun gezinnen. De betekenis van het bedrijf voor Oss kan daarmee moeilijk overschat worden.

Het nieuwe Amerikaanse moederbedrijf besluit in 2010 tot een omvangrijke reorganisatie van Organon is Oss waardoor het bedrijf zo goed als helemaal uit de stad zou verdwijnen. De alarmbellen rinkelen nu nog harder dan in 2007 toen het bedrijf werd verkocht. MSD wil meer dan de helft van de banen schrappen. De hele onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling met 1100 werknemers zou naar het buitenland verplaatst worden.

Ondertussen wordt er ook van buiten het bedrijf heftig geprotesteerd tegen de reorganisatieplannen. Zoals te verwachten, is het vooral de SP afdeling Oss die zich roert. Ze organiseert in het centrum van de stad een manifestatie met o.a. de slogan “Organon hoort bij Oss”. Jan Marijnissen, als leider van de SP fractie in de Tweede Kamer, sprak de manifestanten toe tezamen met medewerkers van Organon.

De bekende hoogleraar economie Arnold Heertje vindt dat het bedrijfsleven het bedrijf moet redden van de ondergang. Hij denkt dan aan Philips en AkzoNobel, het bedrijf dat Organon enkele jaren daarvoor in de verkoop had gedaan.

Binnen het bedrijf zelf komt ook veel verzet op gang tegen de reorganisatieplannen, niet alleen van de ondernemingsraad en de vakbonden maar wel zo belangrijk, ook van de raad van commissarissen. De ondernemingsraad wil een rechtszaak aanspannen bij de ondernemingskamer van de rechtbank in Amsterdam maar ziet daar vanaf na toezeggingen van MSD dat er naar een alternatief zal worden gezocht.

De reorganisatie gaat uiteindelijk niet door maar daarmee is de kous niet af. De productieafdeling blijft in Oss maar de onderzoeksafdeling met 440 mensen wordt afgestoten. Uiteindelijk verdwijnen in tien jaar tijd ongeveer 2000 banen. Het blijkt moeilijk om het vrije verkeer van kapitaal aan banden te leggen vanuit een gemeente. 

Zelfs de Haagse politiek heeft weinig greep op dergelijke ontwikkelingen. Dat heeft het ten dele aan zichzelf te danken. Men is daar huiverig om in te grijpen vanwege slechte ervaringen met het behoud van de scheepswerf Verolme (jaren zeventig vorige eeuw). Die is na miljarden injecties toch verloren gegaan voor de Nederlandse economie. Bovendien wil Nederland een zo open mogelijk handels- en investeringsland blijven. Politiek ingrijpen zou een verkeerd signaal kunnen zijn.