DISNEYLAND VOOR GEPENSIONEERDEN

 

Hoewel ik maar enkele malen in de Verenigde Staten ben geweest en dan meestal ook nog als toerist, denk ik iets te weten van de Amerikaanse levensstijl en cultuur. Dat komt doordat we in West Europa en in het bijzonder in Nederland omringd worden door de Amerikaanse cultuur in de vorm van films, muziek, TV programma’s enz. die vaak op de een of andere manier omgekat worden tot Nederlandse producten.

Toch blijft het moeilijk om bepaalde culturele verschijnselen waaronder ik ook religieuze uitingen versta, te bevatten. Het verbaast me telkens weer hoe gemakkelijk doorsnee Amerikanen vooral in de provincie, Jezus en God als een redder en verlosser omhelzen. Alsof hij een man van vlees en bloed is die bij wijze van spreken je buurman kan zijn. 

Wat ik dan zie, is niet meer dan een spelletje onder leiding van een prediker die je met teksten verleid jezelf nog meer voor de gek te houden dan je al doet. Iets daarvan herken je bij jehova getuigen aan de deur. Ook bij hen alleen maar vervoering in overtuiging zonder ook maar ergens een donker wolkje, hoe klein ook van twijfel. Het verstand is even opzij gezet als een vervelend duveltje. 

Hetzelfde soort geloof zag ik in de documentairefilm The Villages of ook wel genoemd het Disneyland voor gepensioneerden. Gepensioneerden die geloven dat je geluk maakbaar is als je maar voor de juiste omstandigheden zorgt. Dat begint met de keuze van de plek. The Villages staan in Florida, dat niet voor niets Sunny State heet. De zon als metafoor voor een zonnig leven en een immer ontroerende zonsondergang totdat het einde zich meldt. 

De architectuur van het stadje is gebaseerd op de jeugdherinneringen van babyboomers uit de jaren vijftig en zestig vorige eeuw, de naoorlogse welvaart in de VS. Eenmaal gepensioneerd kun je daar naar terug, naar het geluk van je jeugd. Een idee dat veel mensen aanspreekt want er wonen ongeveer 140.000 mensen afkomstig uit alle streken vanAmerika.

In steen, hout en beton gegoten nostalgie waar je wel gelukkig moet zijn, zo is de gedachte. Je moet je natuurlijke wel een leuk huis kunnen veroorloven en voldoende inkomen hebben om te kunnen genieten van de tientallen danstenten, shows, restaurants, golf en tennisvelden, de recreatieclubs waar je samen kunt zwemmen, muziek maken of je in andere creatieve activiteiten kunt uitleven. Het is teveel om op te noemen en dus ook om te doen.

In de documentaire worden enkele mensen gevolgd die er niet in slagen om ondanks de juiste omstandigheden, hun geluk te vinden. Geluk blijkt niet zo gemakkelijk maakbaar te zijn als je mocht denken. En kun je geluk vinden door je volledig af te snijden van je geschiedenis?

Een op het eerste oog normaal en happy echtpaar blijkt gebukt te gaan onder drugsgebruik en malle fratsen van de echtgenoot. De vrouw weet niet hoe ze dit moet aanpakken. Ze wil niet weglopen van haar man want ze heeft beloofd lief en leed te delen maar hoe doe je dat met een drugsgebruiker?  Het wordt passen en meten om nog een beetje geluk te vinden. 

De man van een ander echtpaar dat zich nog maar net genesteld heeft in hun nostalgische jeugd, sterft onverwacht aan een hersentumor. Zo losgesneden van haar geschiedenis, verzuipt ze in eenzaamheid. Ze gaat wanhopig op zoek naar een relatie. Het geluk lijkt te worden gevonden bij de ‘margaritaman’ maar is van korte duur. Hij blijkt niet veel meer te zijn dan een gemakzuchtige charmeur met vlotte praatjes.

Tot slot zien we hoe een voormalige playboy van 81 jaar die zijn leven vergooit heeft aan spanning en vrijheid vanuit zijn busje probeert een vrouw met geld te vinden om de laatste jaren van zijn leven onderdak en geborgenheid te hebben. Dat lukt op een gegeven moment totdat hij ontdekt dat hij niet meer kan samenleven. Het is óf comfort of vrijheid. Zijn busje is zijn vrijheid geworden en tegelijk zijn gevangenis. 

Wat in de documentaire regelmatig voorkomt is de opmerking dat in de gouden jaren van je pensioen de tijd is aangebroken om aan jezelf te denken. Dat in een ontkenning van de waarheid als een koe dat een mens niks is zonder anderen, al is het maar een ander. Wie elke dag opnieuw alleen zichzelf ziet in de spiegel, weet zich al gauw geen raad meer met zijn leven.