2. HET BELOOFDE LAND. VRIJHEID, GELIJKHEID EN BROEDERSCHAP

 

Anton Levien Constandse (Brouwershaven, 3 september 1899 – Den Haag, 23 maart 1985) was een Nederlandse schrijver, journalist, anarchist, atheïst en vrijdenker.

Het gaat goed met ons. De kledingstudio aan huis van Dora levert belastingvrij precies genoeg op om van te leven. Ik ben druk met protesteren tegen de oorlog in Vietnam die maar niet wil stoppen, tegen de consumptiemaatschappij die steeds materialistischer wordt, tegen het apartheidsregime in Zuid Afrika, tegen de Portugese koloniale oorlogen in Angola en Mozambique, tegen de moord op de communisten door Suharto in Indonesië, tegen de Amerikaanse uitbuiting en onderdrukking van de bevrijdingsbewegingen in Latijns Amerika enz. Niks is te ver en te moeilijk om op de een of andere manier actie voor te voeren.

Waar ik minder mee bezig ben, je kunt niet alles en je moet er ook nog aanleg voor hebben, is de democratisering van de universiteit. Niet dat ik die niet belangrijk vind maar vergaderen over zulke formaliteiten als huishoudelijke reglementen en statuten is niet echt mijn ding. Voor mij en dat is niet persoonlijk bedoeld, is dat mierenneuken op de vierkante centimeter met als resultaat toch weer een bureaucratie. Dan ben ik liever met de wereld bezig, daar is pas werk aan de winkel.

Dat werken aan een betere wereld doen we allemaal samen, studenten en aanverwanten, als idioten bijna. Wordt hij vandaag niet beter, dan morgen wel. We zijn jong en voortvarend en hebben de tijd. Sommigen kennen hun levenspad al. Lid worden van een politieke partij. Zo ver ben ik niet. 

Politieke partijen lijken me vervelend, teveel vergaderen, te weinig of geen actie, te fantasieloos en te zwaar op de hand. Ik vind dat ik geen politieke partij nodig heb om de wereld te verbeteren. We zijn net begonnen met ons te bevrijden van stropdassen, driedelige pakken, gepoetste zwarte schoenen, en geknipt & gekamd haar. Er is nog zoveel moois te ontdekken. Misschien moeten we ons ook wel van de politieke partij bevrijden, die heren in pakken met gekamde haren. 

Na mijn kandidaats sociologie stap ik over naar politicologie. Een nieuwe studie met weinig studenten. Een kleinschalige studie. Kleinschaligheid heeft altijd al mijn voorkeur gehad. We zijn met een groep van tien, vijftien studenten. De wetenschappelijke medewerkers kom je tegen in de gang en zijn zowaar aanspreekbaar.  In zo een milieu voel ik me thuis in plaats van de sociologische massacolleges en de wetenschappelijke medewerkers op veilige afstand.

We worden een klein eigentijds broeinest met linkse ideeën en idealen. Ik wil niet overdrijven maar er hangt een licht euforische sfeer, ook bij de wetenschappelijke medewerkers zij het een tikkeltje aarzelend. We hebben hoe dan ook het gevoel dat we met een nieuwe toekomst bezig zijn. Er komt zelfs een instituut tegen oorlog en voor vrede. Kijk dat zet zoden aan de dijk ook al is het geen samenhangend plan op wereldniveau, bijvoorbeeld op het niveau van de Verenigde Naties, maar het is een begin. 

Mijn vader mocht dan gevonden hebben dat ik maar beter geen antropologie kan gaan studeren. “Een studie voor oude vrijsters" en “er is geen brood mee te verdienen” beweerde hij tezamen met student sociologie Guus R. uit Oss. Guus vond dat “sociologie het vak van de toekomst is”. Mij kon het niet schelen als ik maar kon gaan studeren, daarna zien ik wel weer verder. Improvisatie is mijn levensmotto.

Dan blijkt dat ik als aankomend politicoloog alsnog antropologie kan studeren, als bijvak. Geheel toevallig geeft de bekende anarchist, journalist en schrijver Anton Constandse een jaar lang gastcolleges antropologie. Constandse is populair vanwege zijn VPRO radiopraatjes over de toestand in de wereld. Hij is een rustige maar scherpe tegenhanger van de zondagse AVRO commentator Hilterman, ook wel Hitlerman genoemd vanwege zijn rechtse praatjes over de Vietnam oorlog. 

“Constandse was een groot bewonderaar van Multatuli. Verder heeft hij ook nog voor het Humanistisch Verbond, De Vrije Gedachte, De Gids, De AS, De Vrijdenker, Verstandig Ouderschap, het tijdschrift van de NVSH en Mens en Wereld gewerkt. In de laatste jaren van zijn leven was zijn krakend stemgeluid bijna wekelijks te horen in de radio-uitzending Het Gebouw van de VPRO, waarin hij zich in zijn commentaren steeds opnieuw en vurig bleef verzetten tegen oorlog, kapitalisme, kolonialisme, imperialisme en vooral de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten.” (Wikipedia: Anton Constandse)

De colleges van Constandse gaan over de Grote Vooruitgang die begonnen is met de Franse Revolutie met zijn motto van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hij schetst het verloop van de Geschiedenis volgens Marxistisch recept met een snuifje anarchisme. De toekomst zal hoe dan ook socialistische zijn, zo proef ik uit zijn colleges. Of dat ook zo zal zijn moet ik nog zien maar dat wij jongeren het anders zullen gaan doen staat wel vast. 

(wordt vervolgt)