WINDINDUSTRIEPARK IN DE POLDERS VAN OSS?

 

Wordt dit polderlandschap binnenkort ontsierd door windmolens of een zonnepanelen park? Foto: 28-05-2017

Het dicht of liever overbevolkte Nederland wordt in rap tempo vol gezet met windmolens en zonneparken. Allemaal om het klimaat te redden. Helaas kan Nederland op wereldschaal bezien weinig redden. Daarvoor is ons land veel te klein in oppervlakte en aantal inwoners. 
"Met ruim 17 miljoen inwoners vormen wij zo’n 0,02% van de wereldbevolking. Nederland komt daarmee op de 66ste plaats. De landen 1 t/m 65 omvatten totaal zo’n 6,5 van de 7,5 miljard aardbewoners. De bovenste 3 zijn China, India en de Verenigde Staten, samen goed voor 3 miljard inwoners. In Shanghai alleen al, wonen meer dan 23 miljoen inwoners. Ruim meer dan onze bescheiden 17,5 miljoen." (zie: Dwingend Advies)

In een brief van de gemeente lees ik dat men gaat verkennen of het mogelijk is om met molenvelden en zonneparken duurzame energie op te wekken in het open poldergebied tussen Oss en den Bosch. Het project krijgt de naam “Duurzame Polder”. Als burgers mogen we meepraten maar of dat zin heeft, weet ik niet. Bestuurders hebben zo hun eigen ideeën over meepraten.

Wat is de stand van zaken rond zonnevelden en windparken in Nederland? Een overzicht van oud ondernemer in zonne-energie Co Wilders. Hij maakt bij zijn berekeningen gebruik van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek CBS, Stimulering Duurzame Energie SDI en Wikipedia.

In 2017 produceerden zonnepanelen 0,25% van ons totale energie verbruik, let op dus niet alleen het energiegebruik van huishoudens. Volgens Co heb je om 10% van ons energieverbruik te produceren ruwweg 150.000 hectaren nodig ofwel 140.000 voetbalvelden tenzij je alle zonnepanelen op daken kwijt kunt. 140.000 ha. is ruwweg evenveel als het totaal aantal hectaren natuurpark in Nederland. Dat is niet verwonderlijk. Zonnepanelen nemen veel ruimte in en ruimte is in ons dicht bevolkte land schaars en wordt met de bevolkingsgroei alsmaar schaarser. 

De bevolkingsdichtheid van Nederland is afgerond 411 inwoners per vierkante km. Ter vergelijking, de bevolkingsdichtheid van Duitsland is 225 en van Frankrijk 118, dat is slechts een kwart van Nederland! Het dun bevolkte Frankrijk heeft in plaats van windmolen parken  23 (CO2 vrije) kerncentrales.

Indrukwekkend polderlandschap bij de Lithse Ham, een belangrijke recreatieplas waar windmolens en zonnepanelen parken niet thuis horen. Foto: 11-07-2018

Zouden we op het idee komen om onze hele energiebehoefte met zonnepanelen op te wekken dan zou 43% van de Nederlands oppervlakte bedekt moeten worden met zonnepanelen en dan is het nog geen garantie voor voldoende elektriciteit. Immers in de winter heb je vanwege de lage zonnestand nog meer oppervlakte aan zonnepanelen nodig. Het gevolg zal een gevecht om ruimte zijn in ons dicht bevolkte land. Dat gevecht is al in volle gang zoals je in kunt lezen in dit artikel: "Een Groots Plan voor Drijvende Zonneparken verontrust natuurorganisaties."

Brengen windmolens misschien meer soelaas?  In 2017 leverden alle windvelden samen 0,78% van ons totaalverbruik aan energie. Een standaard windmolen van 3 megawatt en 130 meter hoog produceert per jaar 6.5 kWh. Dat lijkt meer dan het is want het rendement van een windmolen is laag. De gemiddelde productiefactor (de verhouding van geleverd vermogen en nominaal vermogen) van een windturbine in Nederland bedroeg over de afgelopen jaren 21 (±30)%. Deze lage productiefactor komt omdat het meestal niet hard genoeg waait om windturbines op volle toeren te laten draaien (Wikipedia, Windenergie). Om de totale elektriciteitsbehoefte van Nederland te dekken zijn daarom naar schatting 130.000 windmolens nodig. Een windmolen heeft ruime een halve hectare aan ruimte nodig. In totaal is dat 65 duizend hectaren aan grond die in beslag genomen gaat worden of de helft van al onze natuurparken.

The New Scientist schrijft het volgende over windmolens. "In juni en juli woei het op de Britse eilanden nauwelijks, zodat er 40% minder windenergie werd opgewekt dan in dezelfde periode daarvoor, en dat terwijl het aantal windmolens was gestegen. Weliswaar valt er aan die onzekerheden op termijn wel iets te doen als er betere beschikbare batterijen komen. Maar ook dan kan hernieuwbare energie wel eens minder voordelig uitpakken dan het lijkt." (New Scientist, januari 2019, Kernenergie, blz. 64)

Windmolens gaan maar 25 jaar mee. Daarna moeten ze ontmanteld worden. In een recent rapport van de Britse overheid stond een schatting van ontmantelingskosten van de 37 al geplaatste en in aanbouw zijnde off-shore windmolenparken in Britse wateren. De prijs voor het verwijderen van de benodigde infrastructuur, zoals betonnen funderingen, werd becijferd op 3,6 miljoen pond. "Met andere woorden energiekostenplaatjes verhullen vaak net zo veel als ze wel laten zien." (New Scientist, januari 2019, blz. 65)

Om een idee te krijgen van het "Grote Windmolen Monster"  heb ik op deze prent van RTV-Noord de Grote Kerk van Oss er bij gezet.

Volgens de informatie va de Gemeente Oss worden de  windmolens nog hoger. "De hoogte van een windmolen wordt uitgedrukt in een ‘tiphoogte’. Dit is de ashoogte van de windmolen, plus de lengte van een wiek. Moderne windmolens hebben een tiphoogte oplopend van 150 tot meer dan 210 meter. (Dat is bijna 4x zo hoog als de Grote Kerk van Oss, die 54 meter hoog is). Daarmee kunnen ze per stuk meer dan 2.100 huishoudens van stroom voorzien." (zie: Gemeente Oss Windenergie)

Om een idee te krijgen over de afmetingen heb ik het WindIndustriepark op deze plattegrond van Oss en omgeving in de verhouding van ongeveer5,5 km bij 4,5 km ingetekend ervan uitgaande dat de windmolen ongeveer 500 meter van elkaar moeten staan en dat Oss en den Bosch min of meer de gelijke hoeveelheid polder afstaan.

De Gemeente Oss heeft de opdracht om 25% van zijn energie  duurzaam op te wekken. Daarvoor "zijn ongeveer 80 windmolens van 2 á 3 Megawatt (MW) nodig. (bron:CE Delft – Oss energieneutraal in 2050)"  Hierboven staat te lezen dat 80 windmolens ongeveer 40 hectaren land nodig hebben, dat betekent een strook van 8 bij 5 km die vol komt te staan met windmolens of wel 80 Grote Kerken van 200 meter of daaromtrent hoog.

Waar kun je in de polder ten westen van Oss zoveel windmolens kwijt? Waar je ze ook zet, 80 van zulke hoogtemonsters zullen onherroepelijk het polderlandschap omtoveren tot een industrieel landschap. Het karakter van een open polderlandschap gaat daarmee definitief verloren. Geen weidse uitzichten meer over een polderlandschap met zijn weiden en wateren met daarboven de typisch Nederlandse luchten. De Grote Kerk als oriëntatiepunt als blikvanger van Oss zal achter deze hoogtemonsters in het niets verdwijnen.

Gezien de steeds schaarser wordende ruimte in Nederland, is het de vraag of het wel verstandig is om landhongerige energie voorzieningen aan te leggen als windindustrieparken. Waarom zouden we onze schaarse ruimte opofferen aan energie voorziening als het anders kan?

Er zijn alternatieven als schone gascentrales en kerncentrales op lange termijn. Bovendien hebben we hoe dan ook  elektriciteitscentrales nodig want een heel land vol zetten met molens en zonnepanelen kan niet. Welnu als we die gascentrales toch nodig hebben, kunnen we ze net zo goed volledig gebruiken. 

Maar er zijn meer nadelen aan windmolens. "Windenergie op land is nog niet rendabel en afhankelijk van subsidie", zo schrijft de gemeente Oss. Subsidie is een ander woord voor belastinggeld. Er gaat dus belastinggeld naar een onrendabele land-vretende voorziening waarvan men hoopt dat die ooit rendabel zal worden. Wanneer, dat is een kwestie van vertrouwen in de techniek van de toekomst. Het kan morgen zijn maar ook nooit.

Andere nadelen zijn volgens de Gemeente:

• Productie van geluid en slagschaduw.
• Risico op ongelijke verdeling van kosten en baten: nadelen voor de brede omgeving, maar (economische) voordelen voor een kleinere groep.
• Veel wettelijke beperkingen, windmolens mogen en kunnen niet overal worden geplaatst.

Het bovenste nadeel treft natuurlijk de direct omwonenden van het Windindustriepark. Het tweede nadeel treft alle belastingbetalers van Oss terwijl er enkelen aan gaan verdienen. Dat windmolens niet overal geplaatst kunnen worden is duidelijk, maar wie geeft de doorslag bij keuze van de plaats en de hoeveelheid? De plaatselijke bestuurders, de provincies, Den Haag of de burger? Tot nu toe is de burger verliezende partij zo blijkt uit berichten van elders.

Natuurlijk zijn er volgens de Gemeente Oss ook voordelen:

• Efficiënte vorm van duurzame energie: weinig molens leveren veel energie op.
• De goedkoopste vorm van duurzame energie in Nederland.
• Economisch interessant, er zijn meerdere initiatiefnemers in de markt.
• Opbrengsten kunnen worden gebruikt om gebieden een brede impuls te geven (social return via een gebiedsfonds)

Het eerste voordeel is maar hoe je het bekijkt. Een windmolen is niet zo rendabel als andere vormen van energievoorziening. Dat komt omdat het op land vaak niet hard genoeg waait of omdat er te weinig wind is, dus moet er altijd een voorziening zijn om de gaten in de energievoorziening op te vangen, tenzij de Ossenaren bereid zijn om als er geen wind is ook geen energie te gebruiken. 

Misschien is windenergie de goedkoopste duurzame energie maar of het een goedkope energie is, is dus maar zeer de vraag. We hebben gezien dat het subsidies nodig heeft. Daarnaast is er de vraag naar andere kosten: de bouw (is de productie van windmolens wel zo "schoon"?), de aanleg van kabels enz.

Zal straks de winterse rust van dit polderlandschap verstoord worden door zoevende 130 meter hoge windmolens? Foto: 23-01-2019

De vraag lijkt gerechtvaardigd of windmolens ruimtelijk, financieel en milieutechnisch verantwoord zijn. Als we dan persé schone energie willen uit overwegingen van behoud van de weinige natuurgebieden die we hebben in dit overbevolkte land moeten we onze elektriciteit misschien wel helemaal van elders laten komen. Energie in EU verband is dat iets om eens over na te denken in plaats van Nederland vol te zetten met windmolens?

Ik wil bijgevolg pleiten voor een geleidelijke energie transitie. Het is helemaal niet nodig dat Nederland in deze transitie als super dicht bevolkt land met een super klein aandeel in de totale wereldenergie haantje de voorste moet spelen. Er is tijd zat om het rustig aan te doen. 

"Elke fysicus kan weten dat een energievoorziening alleen op wind en zon totaal onmogelijk is. Aanbod-gestuurde energie, zoals zon en wind, is niet in staat om in de energiebehoefte van een groeiende wereldbevolking te voorzien. De energieprognoses van het Internationale Energie Agentschap (IEA) geven dat ook aan. De bevolking groeit en de energiebehoefte neemt navenant toe. De bekende voorraden fossiele brandstoffen, gas en kolen, zijn nog voor honderden jaren toereikend. We hebben dus voldoende tijd voor een geleidelijke energietransitie...."
Aldus emeritus-hoogleraar fysische chemie Kees de Lange

In Duitsland moet de politiek al terugkomen op eerdere beleidsvoornemens aangaande de "Energiewende". De reeds gemaakte kosten daar zijn 100 miljard en het einde is nog niet in zicht. (Zie: "Fiasco 'Energiewende'- Lessen voor België en Nederland.)