POP ART IN BELGIUM

petrus nelissen, wettig betaalmiddel, digitale collage

Afgelopen zondag ben ik naar de tentoonstelling 'Pop Art in Belgium' geweest. De expositie wordt aangekondigd als een niet te missen 'popromance'. Een romance is overdreven maar aangezien ik belangstelling heb voor pop art en het ING Art Centre op de Kunstberg in het hart van Brussel een aangename tentoonstellingsruimte is, besloten we een bezoek te brengen aan de tentoonstelling. Zondagmorgen zo vroeg mogelijk, dan zou het nog niet druk zijn. Om te kunnen genieten van een expositie heb je nu eenmaal rust en ruimte nodig. Met een horde mensen voor een schilderij zie je niet alleen niks, je hebt ook geen tijd om het kunstwerk te verkennen. Voor de prijs hoefden we het niet te laten. € 6,- voor senioren is geen geld.

In de folder lezen we dat “de verrassende tentoonstelling voor het eerst grote werken van gerenommeerde, internationale popartkunstenaars zoals Warhol, Lichtenstein, Rosenquist, Wesselmann samenbrengt met werken van Belgische artiesten uit die periode: Evelyne Axel, Pol Mara, Marcel Broothaers, Panamarenko...” Hoewel we de meeste kunstenaars kennen, waren we toch benieuwd naar wat we te zien zouden krijgen. Misschien zaten er wel nieuwe werken bij die we nog nooit gezien hadden en wie zweet inderdaad zelfs verrassend zouden zijn.

Roger Raveel, Karretje om de hemel te vervoeren, 1968, olieverf op hout en mixed media, Stichting Roger Raveel

Met die verrassing viel het wel mee. Veel van de werken kenden we al van andere museum bezoeken. Het karretje van Raveel om de hemel mee te vervoeren, blijft niettemin een aandoenlijk poëtisch meesterwerkje van Raveel. Het werk van Roy Lichtenstein slaat de brug tussen strips en schilderkunst. Broodthaers maakt werken met mosselen, het eten van de gewone Belg. We zien het onvermijdelijke soepblik van Warhol, een geschilderd luciferdoosje van Guy Degobert, een close-up van een ijsco van Evelyne Axell ,een sigaret tussen lippen geklemd van Tom Wesselmann en Molly Peters van Panamarenko.

Dat is meteen de grote verdienste van de Pop Art kunstenaars. Alles om ons heen kan kunst worden. Alleen, je moet het wel zien. Hun werk is een bevrijding uit het keurslijf van de smaak of dat nu kleur is, vorm of inhoud. Alles mag, niets is taboe. De Dadaïsten waren met hun protestkunst tegen de gekte van de Eerste Wereldoorlog hun daarin al voor gegaan. Zij introduceerden de zogenaamde 'readymades' met als hoogtepunt de 'Fontain' (een gewone pisbak) van Marcel Duchamp. Hoe krachtig hun boodschap is, blijkt uit het feit dat het publiek van vandaag nog altijd meewarig staat tegenover deze kunst. Er is geen kunst aan en dus is het geen kunst, zo luidt hun populaire (populistische?) oordeel. Ze beseffen niet dat ze nog nooit naar een pisbak hadden gekeken zoals Duchamp die hen liet zien.

Marcel Duchamp, Fountain, 1917 replica 1964, porselein, Tate Museum

Dat is wat kunst doet, de wereld om ons heen weer zichtbaar maken zodat we ons opnieuw kunnen verwonderen. Pop Art zijn de erfgenamen van de Dadaïsten. Zij laten ons met hun kunst zien wat er om eens heen te zien is. Zonder hen zouden we onze dagelijkse gebruiksvoorwerpen niet gezien hebben. Hedendaagse erfgenamen van de Pop Art zijn bijvoorbeeld de Noord Amerikaanse kunstenaars Jeff Koons en Paul McCarthy en de Engelse kunstenaars Damien Hirst en Tracey Emin.


Wat we ook van hun kunst vinden, ze hebben onze hoofden bevrijd van cliché's en taboe's waardoor we vrijer naar de wereld om eens hun kunnen kijken en misschien nog belangrijker vrijer zijn geworden in ons hoofd. Dat is de verdienste van kunst, dat het ons vrijer maakt in denken en doen, in zien en horen. Daarom alleen al is deze tentoonstelling de moeite waard.