DE GEHEIME MISSIE VAN HENDRIK BROUWER NAAR CHILI

Het linkse portret is van het Rijksmuseum te Amsterdam. Een van de twee schilderijen is een kopie van de ander maar welk dat is, is niet bekend. Hendrik Brouwer werd in 1581 geboren ergens inde Lage Landen, wanneer en waar precies is niet bekend. Hij werd niettemin een van de balngrijkste mannen van de VOC toen deze onderneming nog maar aan het begin stond van wat we tegenwoordig globalisering noemen. 

Dit verhaal begint in het regionale museum van Ancud op het Chileense eiland Chiloé. In een hoek van het museum zo wat aan het begin van de toer door het museum, stond een bord met informatie over Nederlandse schepen die het eiland Chiloé hadden aangedaan. Over het eerste bezoek in 1600 heb ik al verteld in de blog “Hollandse avonturen in Chili” van 9 oktober j.l. Het volgende Nederlandse bezoek aan Chiloe was bijna 50 jaar later, in 1643. 

In het museum van Ancud hangt het bovenstaande overzicht van de activiteiten van de vloot van Hendrik Brouwer in 1643. 

De vertaling in het Nederlands van de bovenstaande tekst luidt als volgt:

Vloot onder leiding van Hendrick Brouwer (1643)

Gebaseerd op het dagboek (logboek) van de reis (1646) en niet uitgegeven Nederlandse manuscripten.

15.01.1643 De expidie van Brouwer zeilde naar Chili vanaf Pernambuco (Bahia), een Nederlandse kolonie in Brazilië.

09.05.1643 De vloot meerde af in de haven die De Cordes gebruikte. Ze gaven de haven de naam Brouwershaven (Puerto Inglés, Guapilacuy)

19.05.1643 Na verschillende vruchteloze pogingen besloten ze het Kanaal van Chacao over te steken om contact te leggen met de Chilenen. De Hollanders werden aangevallen vanaf het Spaanse fort Carelmapu.

20.05.1643 Als represaille vielen de Hollanders Carelmapu aan.

29.05.1643 Omdat het niet lukte om in Calbuco te kome, besloot men te vertrekken naar Castro.

08.06.1643 hoewel ze werden aangevallen door de Spanjaarden, troffen de Hollanders Castro verlaten en vernietigd aan.

13.06.1643 Ze namen gevangenen in Quinchao.

17.06.1643 Brouwer werd ziek tijdens de oversteek door de binnenzee.

19.07.1643 Ze kwamen in contact met lokale leiders van Carelmapu die vroegen om met de Hollanders mee te mogen varen naar Valdivia.

28.07.1643 Don Diego, leider in Carelmapu en Don Felipe van de naastgelegen gemeenschap vroegen om wapens in ruil voor voedsel.

07.08.1643 Admiraal Brouwer stierf in Brouwershaven.

13.08.1643 De ingewanden van Brouwer werden in Brouwershaven begraven. Zijn lichaam werd gebalsemd en begraven in Valdivia.

18.08.1643 Volgens vooraf gegeven instructies nam Herckmans het commando van de vloot over

21.08.1643 470 Chilenen varen op Hollandse schepen mee naar Valdivia.

De hierboven weer gegeven kaart uit de tijd van Hendrik Brouwer hangt in het museum van Ancud.
Het grijs gemaakte gedeelte staat hieronder.

Hendrik de Brouwer was niet de eerste de beste zo lees ik eenmaal terug in Nederland in Wikipedia. Over zijn jeugd is weinig bekend. Geboren in 1581 is weinig bekend over zijn jeugd. Hij was een ontdekkingsreiziger, opperhoofd in Hirado (Japan), bewindhebber van de Vereenigde Oost Indische Compagnie VOC en vier jaar Gouverneur Generaal van alle VOC bezittingen van de Kaap de Goede Hoop tot in Japan (1632-1636) . Ondanks deze status is zijn Wikipedia pagina maar kort. De tekst over zijn avontuur in Chili is zelfs heel kort. “In 1642 vertrok hij met een geheime instructie van de West-Indische Compagnie met een vloot naar Zuid-Amerika om de haalbaarheid van een vestiging van een factorij te onderzoeken. Hij veroverde Valdivia en het eiland Chiloé. Hij overleed in 1643 aan boord van zijn schip. Op zijn uitdrukkelijk verzoek werd hij aan land begraven.”

Als ontdekkingsreiziger gaf Brouwer plaatsen en baaien een naam. Op de kaart is goed te zien dat Brouwershaven aan de baai van het tegenwoordige Ancud heeft gelegen. We lezen verder namen als Vlissing baai, Schapenbaai, Zandpunt en Mastenbaai.

Op de VOC site staat eveneens een kort stuk over zijn Chili avontuur. ”Hij werd later (in 1642) nog als commandant van een gezamenlijke vloot van de West-Indische Compagnie en de Verenigde Oostindische Compagnie naar Amerika gezonden om te kijken of er een vestiging gerealiseerd kon worden in het goudrijke Chili of Peru. De reis ging om Kaap Hoorn heen, door Straat Le Maire. In 1643 verovert hij het eiland Chiloé en neemt hij samen met de Araucaniers (Mapuche indianen) de stad Valdivia in. Brouwers toonde met deze reis aan dat Staten Eiland geen deel uitmaakt van het onbekende Zuidland, maar een eiland is. Hij is overleden op 7 augustus 1643 in of bij Karel Mappa (Carelmapu in het Chileens), Chili. Zijn lichaam is in Valdivia begraven, maar zijn ingewanden in de nabij gelegen en naar hem vernoemde Brouwershaven.”

De Spaanse tekst luidt: "Nederlanders en Chilenen met chiliweke, 1646. Illustratie afkomstig uit een uitgave van het dagboek van de expeditie van Hendrick Brouwer die probeerde een Nederlandse kolonie in het zuiden van Chili te vestigen. (tekening te zien in het Museum van Ancud)

De EngelstaligeWikipedia  meldt het volgende over het Chili avontuur van Brouwer. “In 1642, the VOC joined the Dutch West Indies Company in organizing an expedition to Chile to establish a base for trading gold at the abandoned ruins of Valdivia. The fleet sailed from Dutch Brazil where John Maurice of Nassau provided them with supplies. While rounding Cape Horn, the expedition established that Staten Island was not part of the unknown Southern land. After landing on Chiloe Island, Brouwer made a pact with the Mapuche (then known as the Araucanians) to aid in establishing a resettlement at Valdivia. However, on August 7, 1643 Hendrik died (at the age of 62) before arriving, and was succeeded by his vice-admiral Elias Herckman, who landed at the ruins of Valdivia on August 24. Brouwer was buried in the new settlement, which Herckman named Brouwershaven after him. Herckman and his men occupied the location only until October 28, 1643. Having been told that the Dutch had plans to return to the location, the Spanish viceroy in Peru sent 1000 men in twenty ships (and 2000 men by land, who never made it) in 1644 to resettle Valdivia and fortify it. The Spanish soldiers in the new garrison disinterred and burned Brouwer's body.”

De bovenstaande tekst is van het Museum van Ancud. De vertaling staat hieronder.

Tot slot nog een laatste tekst volgens het museum afkomstig uit het dagboek van Brouwer. Brouwer was toen al dood (1643) maar ik neem aan dat met dagboek het logboek van de vloot wordt bedoeld dat door zijn opvolger werd bijgehouden.

De vertaling:

Luisa Pizarro vluchtte tijdens de opstand van 1599 uit Osorno. Toen zij het onderstaande vertelde aan de Nederlandse piraten woonde ze al 30 jaar in Quichao:

“Op de eilanden van Chiloé bestaan ongeveer 10 gemeenschappen, waarvan enkele 28 tot 30 inboorlingen in dienst hebben en op zijn minst 5 tot 6, die hen dienen als slaven... De Spanjaarden namen alles af van de inboorlingen, zonder dat zij daarvoor iets terug kregen voor hun diensten anders dan voedsel, kleding en les in de christelijk geloof...”

Dagboek van Brouwer 1646

In 1645 “...de handelswaren en provisies que de elk jaar sturen vanaf Concepcion en Santiago, zoals linze, doeken, meel, Spaanse wijn, peper, ijzerwaren en andere goederen die jaarlijks gebracht worden met 3 speciale boten, worden betaald met poncho's, dekens, tafels, vlas, hennep en andere artikelen...”

Dagboek Brouwer 1646